Geslachtsgebonden overerving

• Biologie
• Secundair onderwijs

Geslachtsgebonden overerving

• Geslachtsgebonden overerving betekent dat de besproken erffactor (gen) aanwezig is op de geslachtschromosomen (homoloog chromosomenpaar nr. 23)
• XX voor een meisje en XY voor een jongen

We bespreken: 
1) geslachtsgebonden recessieve overerving 
2) geslachtsgebonden dominante overerving

Vul gerust jullie cursus aan (vanaf p130)

bekijk de filmpjes volledig, er zitten vraagjes tussen :)

01:23

Een geslachtsgebonden recessief kenmerk betekent iemand de afwijking zal hebben

1. persoon 1 hoofdletter en 1 kleine letter
2. persoon 1 kleine letter en 1 hoofdletter
3. persoon 2 hoofdletters
4. persoon 2 kleine letters

02:09

ze hebben geen tweede chromosoom om dit op te vangen...
omdat de afwijking ligt op

1. het homologe deel van het geslachtschromosoom
2. het niet-homologe deel van het geslachtschromosoom

01:23

Bij een recessieve aandoening zoals muco wordt de hoofdletter M gegeven aan...

1. het gezonde gen
2. het afwijkende gen

In de figuur is er geen overeenkomstig allel op het Y-chromosoom voor

1. Daltonisme (n), bloederziekte (b) en andere aandoening (a)
2. Daltonisme (n) en bloederziekte (b)
3. enkel: andere aandoening (a)

In de figuur is er wel overeenkomstig allel op het Y-chromosoom voor

1. Daltonisme (n), bloederziekte (b) en andere aandoening (a)
2. Daltonisme (n) en bloederziekte (b)
3. enkel: andere aandoening (a)

beter hier kleine letters gebruiken omdat het om recessieve kenmerken gaat!

Wanneer zal de vrouw in de figuur kleurenblind zijn?
N: niet-kleurenblind n: kleurenblind

1. XN XN
2. Xn XN
3. Xn Xn

Wanneer zal de man in de figuur kleurenblind zijn?
N: niet-kleurenblind n: kleurenblind

1. XN Yn
2. Xn Yn
3. Xn Y
4. XN Y

Wanneer zal de vrouw in de figuur bloederziekte hebben?
B: gezond b: bloederziekte

1. XB Xb
2. Xb Xb
3. XB XB

Wanneer zal de man in de figuur bloederziekte hebben?
B: gezond b: bloederziekte

1. Yb Yb
2. XB Y
3. Xb Yb
4. Xb Y

Vul gerust je cursus aan.

Merk op dat je de N en B als kleine index schrijft!!

bij de meerkeuze vragen had ik deze schrijfoptie niet :(

Wanneer zal de vrouw één van deze afwijkingen vertonen?

n: daltonisme (kleurenblind); b: hemofilie (bloederziekte); a: andere recessieve aandoening

1. wanneer het recessieve gen op beide chromosomen voorkomt (2x kleine letter)
2. enkel wanneer het recessieve gen op het niet-homologe deel voorkomt
3. wanneer 1 recessief gen op 1 van de chromosomen voorkomt (1x kleine letter)

Geslachtsgebonden dominante overerving

Dit staat niet in jullie cursus maar wou ik toch even meedelen

Naast geslachtsgebonden recessieve overerving (bij veel aandoeningen op de geslachtschromosomen), heb je ook geslachtsgebonden dominante overerving, d.w.z. dat je het kenmerk hebt wanneer enkel 1 hoofdletter (dominante factor) aanwezig is. Dit wordt besproken in volgend filmpje...

01:29

Wanneer de vader de mutatie heeft, zullen ....

1. 50% van de dochters het hebben
2. 100% van de dochters het hebben
3. 0% van de dochters het hebben
4. 25% van de dochters het hebben

opmerking 1: foutje bij de opgave: de N en n schrijf je als index, niet als exponent!

opmerking 2: extra info bij de opgave: door het zoontje weet je dat de moeder drager is van Daltonisme

Parents (P):        man        x      vrouw

fenotype:          normaal           normaal

genotype:            XN Y                    XN Xn

gameten:            XN   of  Y            XN   of   Xn

	XN	Y
XN	XNXN	XNY
Xn	XNXn	XnY

meisjes

jongens

meisjes 0% kans op Daltonisme

jongens 50% kans op Daltonisme

Meisjes kunnen ook kleurenblind zijn; indien dit het geval is, moet de vader zeker kleurenblind zijn (XnY). Wat zou de genotype(s) zijn van de moeder?

1. enkel XNXn
2. enkel XnXn
3. beide XNXn of XnXn

Tekst

Hebben jullie deze les een beetje begrepen?
Wat vind je van deze lestechniek?