2.4 Vorsten met absolute macht

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

2.4 - Vorsten met absolute macht

Wat gaan we vandaag doen?

• Terugblik 2.3
• Uitleg 2.4
• Lezen tekst 2.4 en maken opgaven 2 t/m 5,8,9,12,13

Terugblik 2.3

• Bestuur van de republiek in twee opzichten anders
• Stadhouder en Raadspensionaris
• Einde van de Gouden Eeuw, Rampjaar en het buitenland

Vorsten met absolute macht

Leerdoelen:

• Je kunt uitleggen hoe koningen sinds de late middeleeuwen meer macht probeerden te krijgen

• Je kunt uitleggen wat absoluut bestuur is en hoe dat functioneerde in Frankrijk

• Je kunt enkele gevolgen noemen van de invoering van absoluut bestuur in Rusland 
• Je kunt uitleggen waarom de Engelse koning geen absolute macht had

Koningen willen meer macht

• 17e eeuws Europa: meeste landen Monarchie
  
• Monarchie = vorm van bestuur met een koning aan het hoofd
  
• Koningschap = erfelijk

Vroege middeleeuwen: Koningen zwak. Waarom? Blz.94

Late middeleeuwen: koningen probeerden macht vd adel te verkleinen

Koningen willen meer macht

==> Macht van de adel verkleinen:

• Opkomst van de handel en steden: meer geld in omloop
  
• Belasting heffen --> ambtenaren en soldaten in dienst (huurlingen)
  ==> niet meer afhankelijk v/d adel
• Bestuur zelf gaan regelen
• steeds grotere gebieden beheersen en hun rijken steeds vaker centraal bestuur
  ==> Macht van de koning nam sterk toe

Absoluut vorst: Lodewijk XIV (1)

• Frankrijk: monarchie
• L'État, c'est Moi= de staat, dat ben ik!

• Absolutisme: de vorst heeft alle macht.

• De Zonnekoning (middelpunt vh bestuur) 

• Vorst heeft de macht van God gekregen en hoeft alleen verantwoording af te leggen aan God = 'le droit devin'
  
  

Lodewijk XIV

Alle macht in handen:

• Hij nam alle besluiten (wetten en belastingen)
• Hij was de baas van alle ministers en ambtenaren (die zijn besluiten uitvoerden)
• Hij was de hoogste rechter (wie niet deed wat hij wilde, werd door hem berecht)

==> Absolutisme

Lodewijk XIV - zijn macht behouden

• Voorkomen dat adel opnieuw veel macht zou krijgen: Adel moest in Versailles wonen en bestuurlijke taken waren zij kwijt
  
• Economie verbeteren zodat er meer belastinggeld kwam: heffen van centrale belastingen en vergroten van de goudvoorraad

- export stimuleren en import beperken

==> Mercantilisme: staat neemt maatregelen om handel te beïnvloeden

Positieve uitkomst (leger, paleis, ambtenaren)

Lodewijk XIV - zijn macht behouden

• God had Lodewijk uitgekozen om als vader over zijn onderdanen te regeren; macht van god gekregen. Onaantastbaar.
  ==> 1 geloof en dus iedereen katholiek

• Geen huurlegers maar permanent staand leger.
  ==> opstanden in eigen land neerslaan en grenzen verdedigen/gebied uitbreiden

Absoluut vorst: Peter de Grote 

• Rusland liep economisch + technologisch achter.
  
• Peter de Grote liet zich bijscholen in Europa, met name in Republiek (scheepsbouwer)
  
• In Rusland: wegen aanleggen, kanalen graven, academie voor zeelui, training soldaten. Groot sterk leger.
  
• Liet een nieuwe stad bouwen aan de Oostzee: Sint-Petersburg (zoals Amsterdam met grachtengordel)

Peterhof

Frankrijk

Rusland

Republiek

Lodewijk XIV

Willem III

Peter de Grote

Liep economisch achter.

Tsaar

Paleis van Versailles

Sint-Petersburg

Stadhouder

Staten

Regenten

Geen absoluut vorst: Engeland

• Het parlement verzette zich tegen de absolute macht van de Engelse koning. Parlement was een vergadering van geestelijken, edelen en machtige burgers.
• Karel I probeerde alle macht naar zich toe te trekken. Burgeroorlog en onthoofding Karel I
•  Karel II moest al zijn besluiten goed laten keuren door het parlement. 
• Jacobus II wilde alle macht, maar werd verdreven door stadhouder Willem III in 1688. Willem III werd koning, op voorwaarde dat hij geen besluiten nam zonder het parlement. 

Aan de slag

Lees de tekst van P2.4

Maak daarna 2 t/m 5, 8, 9, 12 en 13