Ontwikkelen van een onderzoekende houding

• Onderwijswetenschappen
• WO
• Studiejaar 1

Stimuleren van de onderzoekende houding

“De ideale leraar van nu is een onderzoekende leraar. Hij denkt kritisch na over zijn ervaringen in het onderwijs, vraagt zich af of dat onderwijs wel goed genoeg is voor zijn leerlingen en verzamelt en bewerkt gegevens om daar een stevig antwoord op te krijgen. Hij doet praktijkonderzoek.”

Bruggink, M., & Harinck, F. (2012). De onderzoekende houding van leraren: wat wordt daaronder verstaan? Tijdschrift voor lerarenopleiders, 33(3), 46-53.

Inleiding/theorie:

• Wat is onze opdracht binnen het kernconcept  "onderzoekende houding en onderzoekend handelen"?

• Enkele begrippen
  

• 9 generieke kenmerken van de onderzoekende houding

• Hoe stimuleer je een onderzoekende houding bij studenten?

Aan de slag: 

• Van 9 kenmerken naar een gevarieerd aanbod van gerichte opdrachten

Opbrengsten:

•  Wat neem je mee?

Afronding

Wat is onze opdracht?

 Leraren met een onderzoekende houding zijn nieuwsgierig, open, stellen kritische vragen en stellen vanzelfsprekendheden ter discussie. Deze houding is voorwaarde voor onderzoekend handelen van leraren die dagelijkse praktijkvragen beantwoorden door het systematisch gebruiken van gegevens uit hun praktijk .

Een onderzoekende houding is er niet vanzelf en moet gedurende het opleidingstraject en de

beroepsloopbaan van de leraar actief ontwikkeld worden.

190902 PvL Kernconcepten (gesprekskaarten)

Enkele begrippen

Voorwaarden voor onderzoek:

• Onderzoekende houding: het dingen goed willen uitzoeken, nieuwsgierig zijn, oordelen kunnen uitstellen, vragen stellen, kritisch zijn over bestaande zekerheden
  

• Onderzoeksvaardigheden: theoretische fundering, het opzetten van onderzoek, instrumenten ontwerpen, gegevens verzamelen, analyseren en rapporteren.

Onderzoeksvaardigheden vormen de ‘tools‘ waarmee de onderzoekende houding aan het werk gezet kan worden. Deze ‘tools‘ kunnen minder of meer formeel worden ingezet, waardoor er sprake is een glijdende schaal van dingen ‘gewoon goed uitzoeken‘ naar een volledig praktijkonderzoek.

Bruggink, M., & Harinck, F. (2012). De onderzoekende houding van leraren: wat wordt daaronder verstaan? Tijdschrift voor lerarenopleiders, 33(3), 46-53.

Een onderzoekende houding wordt vaak als voorwaarde gezien voor onderzoek doen. Tegelijkertijd wordt een onderzoekende houding ook als leeropbrengst genoemd bij onderzoek doen.

Onderzoekende houding

Onderzoek doen

9 generieke kenmerken

van de onderzoekende houding

Nieuwsgierigheid / Willen weten / Je dingen afvragen

Een open houding / Op zoek naar eigen vooronderstellingen / Oordeel kunnen uitstellen

Kritisch zijn: is het wel zo? / Zaken in twijfel trekken

Willen begrijpen / Tot inzicht willen komen / Willen doorgronden

Bereid zijn tot perspectiefwisseling

Distantie nemen van routines / Vraagtekens bij het vanzelfsprekende / Gebaande paden durven verlaten / Eigen richting durven kiezen

Gerichtheid op bronnen / Willen voortbouwen op eerdere opvattingen en ideeën

Gerichtheid op zeker weten / Goede bronnen willen gebruiken / Nauwkeurig willen zijn

Willen delen met anderen / Onderdeel willen zijn van leergemeenschappen

Bruggink, M., & Harinck, F. (2012). De onderzoekende houding van leraren: wat wordt daaronder verstaan? Tijdschrift voor lerarenopleiders, 33(3), 46-53.

Hoe stimuleer je een onderzoekende houding

bij studenten?

•    Gerichte opdrachten waarbij aspecten ervan worden geoefend
•    Onderzoekende houding als rode draad in curriculum, oplopend in niveau
•    Participeren in onderzoek
•    (structurele) reflectie, coaching en intervisie

Bruggink, M., & Harinck, F. (2012). De onderzoekende houding van leraren: wat wordt daaronder verstaan? Tijdschrift voor lerarenopleiders, 33(3), 46-53.

Instructie

Je gaat zo 4 vragen beantwoorden. Deze vragen hebben betrekking op de 9 generieke kenmerken van de onderzoekende houding.

• Welke concrete opdracht kun je telkens bedenken bij de genoemde kenmerken?
• Typ je antwoord kort en kernachtig: een mondelinge toelichting kan achteraf
  

• Antwoord hierbij vanuit jouw rol als leerkracht.
  
• Je antwoord kan specifiek voor een bouw gelden of voor een groep of individuele leerlingen. Verschillende invalshoeken kunnen verrijkend zijn.
  

Alle gegeven antwoorden verschijnen op het scherm. Na elke vraag bekijken we alle antwoorden en lichten zo nodig toe.

1. Nieuwsgierigheid
4. Willen begrijpen -->

Welk concreet gedrag wil jij bij leerlingen zien?

1. Nieuwsgierigheid
4. Willen begrijpen -->

Welk concreet gedrag wil jij bij de leerkracht zien?

2. Een open houding
9. Willen delen met anderen
5. Bereid zijn tot perspectiefwisseling -->

Welke concrete opdracht kun je hierbij bedenken?

3. Kritisch zijn: is het wel zo?
6. distantie nemen van routines -->

Welke leerlinggedragingen wil je hierbij zien?

7. Gerichtheid op bronnen
8. Gerichtheid op zeker weten -->

Een passende opdracht
kan hierbij zijn:

Opbrengsten

Wat neem je vandaag mee van deze workshop?

Afronding

Ik stuur jullie nog toe:

• de slides van deze workshop

• (de link naar) de gebruikte bronnen

De antwoorden op deze vraag houd ik voor mijzelf.

Tot slot...

Wat vond je van deze workshop?
Graag een cijfer (1-10)
en een tip / top.