Klauwen - les BBL 2

• Klauwen
• MBO
• Studiejaar 2

Klauwen - les BBL 2

Waar moet je om denken?

als je een betere klauwgezondheid wil op je bedrijf? 

Klauwgezondheid verbeteren

Huisvesting

Bacterie-rijke omgeving 

Hygiëne van groot belang

Weide vaak goed voor de klauw

De weg ernaartoe ook?

Klauwgezondheid verbeteren

Voeding

• Pensgezondheid
• Mineralen en vitamines
• Transitiemanagement!!

Pensgezondheid

Structuurvoorziening --> optimaal houden

Goed herkauwen!!

Ook bij voerovergangen letten op voldoende opname!

Weidegang: ineens veel suiker en eiwit, weinig structuur!

Hittestress --> veel kans op pensverzuring

Gifstoffen --> verhogen de breekbaarheid van de ophangbandjes van het klauwbeen; verstoren de doorbloeding van het klauwweefsel 

Herkauwen

Stelregel voldoende herkauwactiviteit: 

- 40 % van alle koeien moet herkauwen

- 70% van de koeien moet herkauwen of eten

- 60% van de liggende koeien moet herkauwen

- 55-70 keer kauwen op herkauwbolus

Mineralen en spoorelementen

Zink: hoornvorming --> goede zinkvoorziening zorgt er voor dat huid- en hoorncellen beter bestand zijn tegen beschadigingen, waardoor de kans op klauwaandoeningen afneemt. 

Mangaan: speelt een indirecte rol bij het verhoorningsproces. Belangrijke rol bij de vorming van goede kwaliteit bot en kraakbeen. 

Zink, Mangaan en koper --> Wegvangen vrije radicalen --> die beschadigen juist indien in overmaat de kwaliteit van de laag tussen de huid en hoor. 

Ook belangrijk: Calcium, zwavel, selenium.

Vitamine

Biotine (vitamine B8) --> hoornvorming, Zorgt voor stevige laag tussen huid en hoorncellen, waardoor kans op infectie en beschadiging kleiner is. Daardoor minder klauwproblemen. Draagt ook bij aan herstel van beschadigd hoorn, zoals bij wittelijnproblemen en zoolzweren. 

Micro-organismen in de pens vormen biotine, maar niet in voldoende maten --> moet dus in de voeding ook wat zitten!

Bij pensverzuring --> nog minder vorming van biotine!

Transitiemanagement

• Droogstand
• Rondom afkalven
• Eerste 100 dagen 

Droogstand

• BCS gelijk blijven! 3-3,5
• Goede boxen --> 10 cm breder 
• Lichaamsbeweging --> verbeterd doorbloeding klauw, stimuleert calciumstofwisseling in de botten
• Perfecte klauwen --> bekappen voor droogstand 

Afkalven

• 2 weken voor kalven wennen aan lactatierantsoen
• Houd de koe aan het vreten!!!!
• Vers drinkwater!
• Voorkom stress!  
• Houd de koe bij de koppel
• Altijd al verweking van bindweefsel --> ook in de klauw --> klauwbot zakt wat/veranderd van stand --> hogere druk!

De eerste 100 dagen

• Beperk de NEB! --> denk aan dat vetkussen!
• KV niet te snel opbouwen --> in 21 dagen naar max brok
• Voldoende structuur en energie
• Bekap rond 80-100 dagen 

Vaarzen introductie

Risico: 

• relatief kleine klauw en dunne vetkussens
• Stress rondom verplaatsing en afkalving
• Onderaan de rangorde --> sociale onzekerheid
• Eten snel grote porties en maken weinig speeksel --> kans op pensverzuring! 

Vaarzen introductie

Advies: 

• 6 weken voor afkalven introduceren
• Direct pedicuren
• Eventueel groepjes vaarzen aan groepen droge koeien toevoegen die rond dezelfde tijd kalven --> tegelijk naar lactatiegroep
• aparte vaarzengroep

Bekappen

• Vaak bekappen --> effect op snelheid hoorngroei
• Elke 4 maand poten optillen --> alleen bekappen indien nodig!
• Elke 4 maand bekappen --> effect op stand klauw --> kun je een verkeerd gegroeide klauw langzaam goed zetten 
• Alleen bekappen als je dit ook echt kunt --> je verminkt anders de koe... 

Klauwgezondheid verbeteren

Fokken op klauwgezondheid werkt!

- Beenstand

- Klauwhoek

Ook: 

- gevoeligheid mortellaro!

Fokkerij

• Beenwerk
• Fokwaarde klauwgezondheid
• 25% erfelijke aanleg - 75% management!
• Erfelijke aanleg heeft invloed op stand en gebruik van de klauwen, en op grootte, vorm en stevigheid 
• Gepigmenteerde klauwen = harder; ongepigmenteerd = zachter
• Kleine rassen relatief grote klauwen

Fokkerij

• Stadel 
• 35% van de dochters --> Mortellaro
• 33% van de dochters --> Stinkpoot
• Fokwaarde klauwgezondheid: 92

• Kian:
• 22% van de dochters --> Mortellaro
• 17% van de dochters --> Stinkpoot
• Fokwaarde klauwgezondheid: 106 
  

Bron: https://www.digiklauw.com/feiten-over-klauwgezondheid/

Huisvesting

Bacterie-rijke omgeving 

Hygiëne van groot belang

Weide vaak goed voor de klauw

De weg ernaartoe ook?

Kosten klauwproblemen

• Verminderde melkproductie door stress en verminderde drogestofopname;
  
• Behandelkosten (producten, tijd veehouder, klauwbekapper en dierenarts);
  
• Derving melk bij behandeling met antibiotica;
  
• Grote kans op afvoer (hogere kosten voor vervanging);
  
• Groter aantal inseminaties en verlengde tussenkalftijd

Aandoeningen

Opdracht 

In groepjes

15 minuten - powerpoint maken

Allemaal een klauwaandoeningen --> uitwerken en aan elkaar presenteren

Aandoeningen

• Tussenklauwontsteking
  
• Mortellaro
  
• Stinkpoot
  
• Zoolzweer
  
• Wittelijndefect
  
• Zoolbloeding 
• Teenpuntnecrose
• Tyloom

Vragen: 

• Wat is het? 
• Waar wordt het door veroorzaakt? 
• Welke verschijnselen zie je? 
• Wat doe je er aan als een koe het heeft? 
• Hoe voorkom je het? 

Infectieuze klauwaandoeningen

Infectiedruk en voeding!

Tussenklauwontsteking

Tussenklauwontsteking

• ontsteking van het weefsel van de tussenklauwspleet
• door een beschadiging, een wondje, door bijvoorbeeld steentjes, zaagselsplinters of slechte loopvlakken 
• bacteriën die afsterving van het weefsel veroorzaken
• plotselinge, heftige kreupelheid, een opzwelling onder de bijklauwen en een rode warme zwelling rondom de klauwen
• Koorts en verlies van eetlust kan ook optreden
• Kan leiden tot chronische gewrichtsontsteking en/of ontstaan tyloom
• Snel behandelen --> volgens bedrijfsbehandelplan (antibiotica én pijnstilling!)

Tussenklauwontsteking

Bron: https://www.ulp.nu/tussenklauwontsteking/

Tyloom

• woekering in de tussenklauwhuid
• veroorzaakt door een chronische irritatie van de huid
• vaak door tussenklauwontsteking , maar ook een chronische infectie met Mortellaro kan oorzaak zijn
• hoge percentage tylomen dat besmet is met Mortellaro (>50%)
• Behandeling: operatief verwijderen (zie filmpje) of ruimte geven met bekappen (indien niet te groot)
• Preventief: tussenklauwontsteking én mortellaro voorkomen!

www.boerderij.nl

Filmpje tyloom

Stinkpoot

Stinkpoot

• begint als een infectie van de tussenklauwhuid
• in een later stadium groeven en kloven in het hoorn van het balgebied
• maakt de klauw gevoeliger voor andere infecties --> vooral mortellaro!
• bacteriële infectie (Dichelobacter nodosus)
• Vaak aan het einde van de stalperiode
• Het behandelen van stinkpoot gebeurt in de eerste plaats door de klauw te bekappen (wegsnijden van overtollig hoorn)
• Voetbaden!
• Alle bekende preventieve maatregelen (huisvesting, klimaat, voeding, hygiene)

Mortellaro

Mortellaro

Wisselend gebruik score systemen --> vorige pagina: M0/M2/M4

maar ook: 

1. Geen mortellaro (of enkele dieren)
2. Acute mortellaro
3. Chronische mortellaro

Mortellaro - algemeen

• digitale dermatitis
• infectie van de huid op de overgang huid-hoorn
• meest gezien in het balgebied tussen beide klauwen
• bacteriële infectie
• vooral gezien bij jonge melkkoeien gedurende 1-4 maanden na afkalven in combinatie met stinkpoot, hogere producties (dunne mest), overbezetting, natte roosters etc
• Voorkom infectie bij het jongvee!

Mortellaro - acuut

• gekenmerkt door een aardbeiachtig oppervlakte met lange haren rondom de wond, twee tot vier centimeter in doorsnede en pijnlijk bij aanraken
• direct lokaal behandelen --> bv Hooffitgel + verband!
• de kans op herstel bij wondjes kleiner dan twee centimeter groter is dan de kans op herstel bij grotere plekken
• Bij onvoldoende herstel de behandeling herhalen
• Indien geen herstel --> afvoer overwegen ivm infectiedruk

Mortellaro - chronisch

• duidelijke korst op de wond en niet pijnlijk bij aanraken
•  consequent inzetten van een doorloopbad
• Infectiedruk moet naar beneden!
• hygiëne in de buurt van de klauwen verbeteren!
• Chronische mortellaro kan weer acuut worden!!!

Niet-infectieuze klauwaandoeningen

Voeding en belasting!!!

Wittelijndefect

Wittelijndefect

• De witte lijn is de verbinding tussen de zoolhoorn en de wandhoorn
•  klauwhoornaandoening, die zich uit als bloedinkjes, verbredingen of een ontsteking (na infectie) in de witte lijn
• In ernstig geval: wandzweer mogelijk
• Besmettelijke achtergrond wordt steeds vaker gezien...! 
• Oorzaken: Draaien op ruwe vloeren en beschadigingen door losse stenen op het looppad naar de wei, de ketting van de mestschuif, overbezetting of korte draaipunten in de stal; verkeerd rantsoen en tekort aan mineralen (m.n. droogstand!) ook mogelijk
• Behandeling: precisiewerk –correct bekappen, blauwspray, speciale zalf en een luchtdoorlatend, droog, elastisch verband (geen watten)

Zoolbloeding

Zoolbloeding

• klauwhoornaandoening die zich uit als geelverkleuring en/of bloedinkjes in het zoolhoorn
• Oorzaak: combinatie van voeding (veel bestendige koolhydraten), (pens)verzuring en/of een ontsteking (mastitis, baarmoederontsteking) waarbij gifstoffen worden gevormd en een harde ondergrond, waarbij de koeien (te) veel staan
• In ernstige vorm kan de zool over een grote oppervlakte loslaten (dubbele zool). 
• Behandeling: bekappen --> let op: maak de zool niet te dun (0,5 cm!)

Chronische bevangenheid

• klauwhoornaandoening die zich uit in groeven aan de voorzijde van de klauwen en eventueel zelfs een knik in de voorzijde van de klauw
•  Oorzaak: combinatie van voeding (veel bestendige koolhydraten), (pens)verzuring en/of een ontsteking (mastitis, baarmoederontsteking) waarbij gifstoffen worden gevormd en een harde ondergrond, die inwerken op de bloedvaten in de klauwwand
• Bekappen, regelmatig
• Zorgen voor voldoende structuur en vit/mineralen in het rantsoen!
• Acuut ook mogelijk: 
• kreupel aan 4 poten, op eieren lopen
• vaak tgv ineens veel te veel krachtvoer, pensverzuring

Zoolzweer

• klauwhoorndefect dat zich uit als een defect in de zool van de klauwen
• Oorzaak: combinatie van voeding (veel bestendige koolhydraten), (pens)verzuring en/of een ontsteking (mastitis, baarmoederontsteking) waarbij gifstoffen worden gevormd en een harde ondergrond, waarbij de koeien (te) veel staan
• zoolzweren zijn vaak het eindstadium van zoolbloedingen
• pijnlijke aandoening
• Behandeling: bekappen --> let op: maak de zool niet te dun (0,5 cm!) en klosje onder andere klauw; eventueel met verband!
• langdurige toediening van biotine (maanden) heeft zowel een preventief als een genezend effect heeft

Zoolzweer