Ethiek in de GHZ

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 1

Ethiek in de GHZ

Lesdoelen

• Je weet wat ethiek is en wat ethische vraagstukken zijn
• Je weet welke begrippen bij ethiek horen
• Je kunt voorbeelden van ethische vraagstukken in de gehandicaptenzorg benoemen 

Wat weten jullie al van ethiek?

Begrippen

Moraal

Groepsmoraal

Persoonlijke moraal

Ethiek

Kritisch nadenken

Levensvragen

Waarden

Ethische dilemma's

Normen

Gewetensbezwaren

Beroepsethiek

Beroepshouding

Beroepscode

Ethiek: nadenken over goed en fout

Als je nadenkt over wat goed en fout is weeg je de volgende zaken met elkaar af: 

• Moraal
• Normen 
• Waarden

Waar denk je aan bij moraal?

Moraal

• Moraal gaat over de vraag hoe je je moet gedragen
• Verschillende mensen hebben een verschillende moraal
• Je moraal kan na verloop van tijd veranderen

Kunnen jullie voorbeelden van moraal bedenken?

Voorbeelden van moraal

Persoonlijke moraal

• Beleefd zijn naar een ander
• Ouderen met 'u' aanspreken
• Je mag niet liegen

Groepsmoraal

• Moslims eten geen varkensvlees 
• Hippies vinden vrede en vrijheid belangrijk 
• Als de docent iets uitlegt kijken we niet op de telefoon....

Waar denk je aan bij normen en waarden?

Normen en waarden

• Je normen en waarden bepalen samen wat je moraal is, dus wat jij goed of slecht vindt
• Waarden en normen worden voor een groot deel gevormd door je opvoeding, de mensen met wie je omgaat en de plek waar je opgroeit

De begrippen normen en waarden worden vaak in één zin genoemd maar beide betekenen iets anders. Weet jij het verschil?

Waarden

• Bestaan vaak uit één woord en zijn niet tastbaar

1. Eerlijkheid

2. Veiligheid

3. Zorgzaamheid

Normen

• Gedragsregels die helpen om waarden uit te dragen

1. Je mag niet liegen

2. Je houd je aan de snelheidslimiet in het verkeer

3. Je moet voor zieke mensen zorgen

             Ethiek

• Het kritisch nadenken over moraal, normen en waarden noemen we ethiek
• Ethische vraagstukken hebben nooit een juist antwoord
• Iedereen heeft het recht er verschillend over te denken

Ethische dilemma's

Op een ethisch vraagstuk is geen duidelijk goed of fout antwoord. Daardoor leidt het stellen van de vraag vaak tot een probleem. Zo'n probleem noemen we een ethisch dilemma.

Bij een ethisch dilemma kleeft er altijd een nadeel aan elk mogelijk antwoord

Kleine ethische dilemma's

Het is druk tijdens de avonddienst. Je moet kiezen tussen twee zorgvragers. Ga je eerst een zorgvrager troosten die verdrietig is omdat hij net slecht nieuws heeft gehad van de afdelingsarts, of kies je ervoor om eerst naar de buurman te gaan die incontinent is en met een natte broek in bed ligt?

Jouw collega's hebben juist nu geen tijd om je te helpen.

Grote ethische dilemma's

Je verzorgt een man van 85 met de ziekte van Alzheimer.

Sinds 5 dagen weigert hij te eten en medicijnen in te nemen. Samen met zijn dochter zie je hem vermageren en dagelijks achteruit gaan. Zijn dochter spreekt uit hoe ongerust ze is. Ze vindt het moeilijk om te zien dat vader niet wil eten maar wil ook liever niet dat hij gedwongen wordt te eten.

Zelf maak je je ernstig zorgen. Wat moet je nu doen? Ga je eten en medicijnen opdringen, misschien wel door middel van een sonde? Of laat je hem met rust en kijk je toe hoe hij dagelijks achteruit gaat?

Waarom speelt ethiek een grote rol in de GHZ?

Ethiek in de GHZ

Verstandelijk gehandicapte mensen hebben vaak dezelfde lichamelijke behoeftes als mensen zonder beperking

Toch is het in veel gevallen niet handig/wenselijk om altijd aan deze behoeftes toe te geven

Omdat mensen in de GHZ meestal wilsonbekwaam zijn moeten er keuzes voor hen gemaakt worden door anderen

 Wat zijn dan de juiste keuzes?

We kijken naar een aantal mogelijke ethische dilemma's in de gehandicaptenzorg

Ethisch dilemma GHZ

Betsy heeft een licht verstandelijke beperking die tevens wat lichamelijke problemen veroorzaakt.

Sinds haar pubertijd woont ze in een begeleide woongroep. Betsy is erg zelfstandig en zou graag op haar zelf willen wonen met ambulante begeleiding. Vanwege lichamelijke problemen is er echter een verhoogd risico op vallen en andere ongelukken.

Ethisch dilemma GHZ

Sanne is een vrolijke jonge vrouw met een matig verstandelijke beperking. Bij haar is baarmoederkanker vastgesteld.

Haar is niet precies verteld wat er aan de hand is, omdat familie bang is dat ze zich dan erg druk en bang zou maken en haar vrolijke, onbezorgde leven dan voorbij zij zijn.

Ethisch dilemma GHZ

Robbie en Anniek zijn twee mensen met het syndroom van Down. Ze hebben sinds 4 jaar een relatie met elkaar en wonen zelfstandig. 

Aan hun begeleiders spreken Robbie en Anniek uit een kinderwens te hebben.

Hoe ga je om met ethische dilemma's?

Omgaan met ethische dilemma's

1. Erken het probleem
2. Bespreek het probleem
3. Vorm je mening
4. Bespreek je mening en handel hiernaar 

Begrippen

Moraal

Groepsmoraal

Persoonlijke moraal

Ethiek

Kritisch nadenken

Levensvragen

Waarden

Ethische dilemma's

Normen

Gewetensbezwaren

Beroepsethiek

Beroepshouding

Beroepscode

Lesdoelen

• Je weet wat ethiek is en wat ethische vraagstukken zijn
• Je weet welke begrippen bij ethiek horen
• Je kunt voorbeelden van ethische vraagstukken in de gehandicaptenzorg benoemen