3.2 Waarom is er zoveel overheidsbemoeienis?

• Maatschappijleer
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Verzorgingsstaat

Welfare triangle

 In de welfare triangle worden drie reguleringsmechanismen genoemd om in de samenleving hulp en inkomsten te regelen. 

Begin van sociale wetgeving in NL

• Eind 19e eeuw begon de overheid zich met steeds meer misstanden in de maatschappij te bemoeien
• In 1874 werd de Kinderwet van Van Houten ingevoerd!
• Langzaam transformeerde NL van een nachtwakersstaat naar een verzorgingsstaat!

Verklaringen

voor grotere overheidsbemoeienis 19e/20e eeuw! Uitgelicht:

- Theorie: De Swaan

- Theorie: arbeidersbeweging

- Theorie: Beschavingsoffensief vanuit de gegoede burgerij

Ontwikkeling verzorgingsstaat: beschavingsoffensief!

• vanuit gegoede burgerij initiatieven om de arbeiders te ontwikkelen/beschaven.
• Verheffing via onderwijs, volksontwikkeling en armen- en ziekenzorg

Ontwikkeling verzorgingsstaat: theorie De Swaan

• Externe effecten: negatieve gevolgen voor indirect getroffenen (b.v: gevolgen van armoede, ziekte)
• Interdependentie: onontkoombare onderlinge afhankelijkheid in dagelijks leven
• Dilemma van collectieve actie: individuele keuzes leiden tot collectieve ongewenste gevolgen (eigenbelang verhinderd collectieve belangen)

==> Overheidswetgeving kan het dilemma van collectieve actie doorbreken!

Na 1945

• Kabinet Drees (PvdA)
• Uitbouwen van de verzorgingsstaat
• Invloed theorie Keynes: meer overheidsbemoeienis in tijden van crisis om de vraag naar producten op peil te houden (sociale zekerheid verder uitbouwen)
  

Ontwikkeling verzorgingsstaat: Rol van de arbeidersbeweging!

• Eind 19e eeuw ontstaan van vakbonden en politieke partijen voor arbeiders (SDAP / SDB)
• Emancipatie arbeiders: streven naar vastleggen rechten in wetten!
• Vooral na 1945 (kabinet Drees) werd de verzorgingsstaat uitgebouwd!
  

Functies van de verzorgingsstaat

1. Verzorgingsfunctie: hulp aan mensen die niet (meer) voor zichzelf kunnen zorgen
2. Verzekeringsfunctie: iedereen heeft de zekerheid van een inkomen als gevolg van ziekte, werkloosheid of ouderdom
3. Verheffingsfunctie: kansen om je te ontplooien (kennis en vaardigheden voor de arbeidsmarkt en aanleren van waarden en normen die nodig zijn om verder te komen)
4. Verbindingsfunctie: creëren onderlinge verbondenheid (sociale cohesie) 

Liberalen hebben een duidelijke voorkeur voor de markt als reguleringsmechanisme. Leg dit uit met 2 argumenten!

Een van de eerste sociale wetten was de Kinderwet van Van Houten. Wat regelde de Kinderwet van Van Houten?

De meeste fabrikanten reageerden boos op de kinderwet. Een kleine groep was verheugd. Verklaar de reacties van beide groepen.

Plaats de volgende ontwikkelingen in de goede volgorde volgens De Swaan: verzorgingsstaat – externe effecten – toename afhankelijkheid – industrialisering – dilemma van collectieve actie.

Welk effect heeft de Keynesiaanse aanpak op de ontwikkeling van de verzorgingsstaat?

Naar welke rechten streefde de arbeidersbeweging aan het eind van de negentiende en begin van de twintigste eeuw?