Van grondwet naar Pacificatie

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 4

Van grondwet naar Pacificatie

Dictatuur

Democratie

Constitutie

Republiek

Rechtsstaat

Censuur

Géén verkiezingen

Staatsinrichting

• Kenmerken van de rechtsstaat / parlementaire democratie herkennen:
• 1. Scheiding der machten
• 2. Onafhankelijke rechtsspraak
• 3. Democratie
• Republiek: volksvertegenwoordiging in een parlementair stelsel
• Monarchie: koninkrijk met één heerser
• Constitutionele monarchie: macht koning gebonden aan de grondwet

Liberalisme

• 18de eeuw: absolute koningen hebben alle macht
• Ontstaan liberalisme: burgers eisen vrijheid van overheidsbemoeienis 
• Dus: geen belastingen, weinig wetten
• Rijke fabriekseigenaren buiten dit uit: géén bescherming voor arbeiders
• Industriële samenleving: arbeiders werken en wonen in slechte omstandigheden
• Gevolg: ontstaan socialisme: gelijkheid door overheidsbemoeienis

1848

• Koning Willem I regeert met absolute macht
• Zijn zoon Willem II wordt geconfronteerd met groeiende economische problemen
• 1848: Revolutiejaar --> Willem II is bang afgezet te worden
• Gevolg: Thorbecke moet liberale grondwet schrijven
• Kern: beperking macht koning door ministeriële verantwoordelijkheid & onschendbaarheid koning

Grondwet

• Grondwet bestaat uit klassieke grondrecht: bescherming tegen de overheid:
• Vrijheid van meningsuiting, pers, vergadering, onderwijs
• (Sociale grondrechten: verplichtingen van de overheid)
• Directe verkiezingen via districtenstelsel + censuskiesrecht voor Tweede Kamer
• Eerste Kamer indirecte verkiezingen via Provinciale Staten
• Nieuwe rechten Tweede Kamer: amendement en enquête 

Tweede Kamer

• Rechten Tweede Kamer:
• 1. Budget
• 2. Interpellatie (vragen stellen)
• 3. Enquête
• 4. Initiatief: wetten voorstellen
• 5. Amendement: wetten aanpassen
• Naast wetgevende macht is de Tweede Kamer vooral de controlerende macht

Kiesrecht

• Willem III gaat strijd aan met Tweede Kamer
• Luxemburgse Kwestie (1866): Willem III wil Luxemburg verkopen 
• Probleem: vraagt géén instemming aan Tweede Kamer
• Tweede Kamer wint machtsstrijd
• Roep om uitbreiding kiesrecht wordt luider
• Caoutchouc-artikel (1887): kiesrecht bij tekenen van welstand
• Door sociale kwestie groeiende welvaart en dus meer stemmers 

Sociale kwestie

• 18de eeuw: industriële revolutie
• Gevolgen:
• 1. Modern imperialisme: zoektocht naar grondstoffen + afzetmarkt
• 2. Verstedelijkingen (fabrieken)
• 3. Slechte arbeids- en woonomstandigheden
• Arbeiders worden uitgebuit --> roep om ingrijpen overheid -> sociale kwestie
• 1874: Kinderwet van Van Houten -> eerste sociale wet van Nederland

Stromingen

• Liberalisme: vrijheid, burgerij, Thorbecke, Liberale Unie
• Socialisme: gelijkheid, arbeiders, Troelstra, SDAP
• Confessionalisme: 
• 1. Katholiek, Schaepman, RKSP
• 2. Protestant, Kuyper, Kleine Luyden, ARP
• Kuyper zorgt voor verzuilde samenleving
• Feminisme: vrouwenkiesrecht, Vrije Vrouwen Beweging, Vereniging voor Vrouwenkiesrecht, Drücker, Jacobs

Pacificatie

• Twee politieke kwesties:
• 1. Schoolstrijd
• 2. Algemeen kiesrecht
• Om grondwetswijziging te krijgen is confessionele steun nodig
• Pacificatie (1917): grondwetswijziging 
• 1. Gelijkstelling onderwijs
• 2. Mannenkiesrecht
• 1919: Actief vrouwenkiesrecht