HAVO 2 - H4 Taalverzorging 2

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

H4 Taalverzorging 

4.1 Grammatica

Zinsdelen

4. Samengestelde zinnen ontleden

Herhaling voegwoorden

Wat bedoelen we met 'voegwoorden'?

Welke twee soorten voegwoorden zijn er?

Theorie

Nevenschikkende voegwoorden > 

de twee delen van de zin zijn gelijkwaardig

Laat de dokter naar je been kijken want je blijft pijn houden.

Laat de dokter naar je been kijken.

Je blijft pijn houden.

Theorie

Onderschikkende voegwoorden > 

de twee delen van de zin zijn NIET gelijkwaardig

Hamid wil dat je hem voor schooltijd ophaalt.

Hamid wil

Je hem voor schooltijd ophaalt > Je haalt hem voor schooltijd op

De bel is al gegaan, maar toch ben ik niet te laat. Maar =

1. onderschikkend voegwoord
2. nevenschikkend voegwoord

Cato gaat alvast leren, zodat ze goed voorbereid is. Zodat =

1. onderschikkend voegwoord
2. nevenschikkend voegwoord

Theorie

Enkelvoudige en samengestelde zinnen.

Een zin met één persoonsvorm is een enkelvoudige zin.

                  

       VB:     De leerling zit achter de laptop.

                   De jongen mag niet meer op de tractor rijden.

                   Het meisje wilde graag shoppen met haar vriendinnen.

Wat is de beste manier om de persoonsvorm te vinden?

Theorie

Een zin met meerdere persoonsvormen noem we een samengestelde zin.

VB: De jongen mag niet meer op de tractor rijden, omdat hij 

       deze gisteren in de sloot parkeerde.

       Het meisje wilde graag shoppen met haar vriendinnen, 

       maar door de coronacrisis was dit onmogelijk.

Theorie

Een zin met meerdere persoonsvormen noem we een samengestelde zin.

Als er meer persoonsvormen in een zin voorkomen, dan bestaat de zin uit meer delen. Onderschikkende of nevenschikkende voegwoorden verbinden die delen.

Theorie

Een zin met meerdere persoonsvormen noem we een samengestelde zin.

Waar staan de persoonsvormen?

De speler verbetert zijn conditie als de coach hem helpt.

De speler verbetert zijn conditie en kan nu een wedstrijd uitspelen.

Theorie

Waar staan de persoonsvormen?

De speler verbetert zijn conditie en kan nu een wedstrijd uitspelen.

Als een nevenschikkend voegwoord de delen van een zin verbindt, dan staat de persoonsvorm in elk van de delen op de eerste of tweede plaats. 

Theorie

Waar staan de persoonsvormen?

De speler verbetert zijn conditie als de coach hem helpt.

Als een onderschikkend voegwoord de delen van een zin verbindt, dan staat de persoonsvorm in een van de delen op de eerste of tweede plaats en in het ander deel op een andere plaats.

HIER VERDER Theorie

Waar staan de persoonsvormen?

De speler verbetert zijn conditie als de coach hem helpt.

Als een onderschikkend voegwoord de delen van een zin verbindt, dan staat de persoonsvorm in een van de delen op de eerste of tweede plaats en in het ander deel op een andere plaats.

Theorie

Een samengestelde zin heeft altijd een hoofdzin. 

Een hoofdzin is een zelfstandige zin.

Een samengestelde zin kan een bijzin hebben.

Een bijzin is afhankelijk van een hoofdzin.

                                  De jongen mag niet meer op de tractor rijden 

                                                         omdat hij deze gisteren in de sloot parkeerde.

Theorie

Een samengestelde zin heeft altijd een hoofdzin.

Een samengestelde zin kan uit meerdere hoofdzinnen bestaan.

Een samengestelde zin uit een hoofdzin en één of meerdere bijzinnen hebben.

Een samengestelde zin kan uit meerdere hoofdzinnen bestaan met ook nog één of meerdere bijzinnen.

Theorie

Hoe herken je een hoofdzin en hoe een bijzin in een zin?

Stappenplan

1.  Zoek de pv

2. Zoek het ow

3. Kan het woordje 'niet' of 'nooit' niet tussen pv en ow --> hoofdzin

     Kan het woordje 'niet' of 'nooit' wel tussen pv en ow --> bijzin

Theorie

Hoe herken je een hoofdzin en hoe een bijzin in een zin?

Antwoord

--> In een hoofdzin kun je niets tussen ond en pv zetten; in een bijzin wel (bijvoorbeeld “nooit”/ “niet”)

De jongen (ow) mag (pv) niet meer op de tractor rijden 

                         omdat hij (ow) deze gisteren [niet] in de sloot parkeerde (pv).

Ik vertrouw die politicus niet, omdat hij al vaak gelogen heeft.

1. Hoofdzin + hoofdzin
2. hoofdzin + bijzin

Jan ziet Elly achter het raam en Wieke ziet Jan op de fiets.

1. hoofdzin + hoofdzin
2. hoofdzin + bijzin

De tuin is nat, doordat het regent.

1. hoofdzin + hoofzin
2. hoofdzin + bijzin

Het meisje slaat haar zusje en zij stompt haar broertje, omdat ze stom doen.

1. hoofdzin + hoofdzin + hoofdzin
2. hoofdzin + hoofdzin + bijzin
3. hoofdzin + bijzin + bijzin

Leerdoelen

Je kunt herkennen:

                                 - hoofd- en bijzinnen herkennen in                        

                                    samengestelde zinnen

                                       

Bedenk een samengestelde zin
Geef aan uit welke delen (hoofdzinnen/bijzinnen) deze bestaat.

Huiswerk

Nieuw Nederlands 6e editie

1 havo/vwo

Grammatica zinsdelen H5. Samengestelde zinnen