Poezie les 1

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Poezie les 1

Rijm

De opdracht

Je gaat zelf een poëziebloemlezing samenstellen: een bundel die bestaat uit twaalf gedichten. De gedichten die je uitkiest moeten van verschillende dichters zijn: je mag maximaal drie gedichten uitkiezen van één dichter. Zorg dat er minstens één gedicht tussen zit uit een bundel van voor 1880. Eén van de twaalf gedichten mag een songtekst zijn, en eén gedicht mag een gedicht zijn dat je zelf hebt geschreven. Twee gedichten ga je ook analyseren.

Rijm

rijm = de gelijkheid van klank (i.v.m. het ritme of de klemtoon) in verzen of versgroepen.

Binnenrijm

Binnenrijm = rijmende woorden die in dezelfde regel staan 

vracht ... weggebracht

Eindrijm

Eindrijm = rijmende woorden aan het eind van regels 

Rijmschema

Rijmschema = manier om een bepaald patroon van eindrijm weer te geven. De eerste rijmklank krijgt de letter a, de tweede b, enz.

Gepaard rijm

Gepaard rijm = telkens twee regels rijmen op elkaar (aabb)

Gekruist rijm

Gekruist rijm = de regels rijmen om en om op elkaar (abab)

Omarmend rijm

Omarmend rijm = regel 1 en regel 4 rijmen op elkaar, daartussen rijmen regel 2 en regel 3 op elkaar (abba)

Combinatie

Hiernaast zie je een combinatie van rijmsoorten: omarmend rijm en verspringend rijm

Verspringend rijm = regel 1 en regel 4, regel 2 en regel 5, regel 3 en regel 6 rijmen op elkaar (abcabc)

Slagrijm

Slagrijm = alle regels rijmen (aaaa)

Gebroken rijm

gebroken rijm = rijm waarbij een nieuwe rijmklank de symmetrie doorbreekt (abac - abcb)

Drie soorten volrijm

Mannelijk rijm = als er een beklemtoonde lettergreep rijmt: 

kok - stok, rein - zijn

Vrouwelijk rijm = als er na de beklemtoonde lettergreep nog een onbeklemtoonde lettergreep volgt: 

lopen - hopen, dieren - mieren

Glijdend rijm = als er na de beklemtoonde rijmende lettergreep nog twee onbeklemtoonde lettergrepen volgen: 

kinderen - hinderen

Halfrijm = alleen de klinkers of medeklinkers rijmen

Twee soorten halfrijm: 

Assonantie = alleen de klinker in een lettergreep rijmt en de betreffende lettergreep heeft klemtoon. Let op: het gaat om de klank en niet om hoe je het schrijft: spreek de woorden dus goed uit. De klanken moeten wel dicht bij elkaar staan: de volgende klank moet binnen de lengte van de versregel volgen.

nog ... donker ... nog 

Twee soorten halfrijm

Alliteratie: de beginmedeklinkers van woorden rijmen en de eerste lettergreep van het woord heeft klemtoon. 

vroege ... vracht

Opdracht

Analyseer in tweetallen het gedicht van Tim Hofman: 

Brief aan de vakbond voor monster

Pas de theorie uit deze les toe.