Workshop/Gastles Spelvormen

• Maatschappijwetenschappen
• HBO
• WO
• Studiejaar 4

Spelvormen

 voor het verwerken van de lesstof bij maatschappijwetenschappen of andere burgerschapsvakken zoals maatschappijleer, maatschappijkunde.

Identiteit - wie ben ik/wij/zij?

• Marco Veldman, typerende gever, ik doe niet aan sarcasme
  
• Docent maatschappijleer en maatschappijwetenschappen, game designer
  
• Auteur bij en medeoprichter van Seneca Burgerschap, uitgeverij van en voor docenten
  

Sommige mensen zijn te typeren als nemer, als ruiler of als gever. Een gever vindt het leuk om anderen te helpen maar de valkuil daarvan is grenzeloosheid.

Als ik 'rare opmerkingen' maak, is dat nooit bitter of sarcastisch bedoeld.

Game designer mag heel breed opgevat worden namelijk spelvormen maken en ook ontwerpen van computer games.

Seneca is opgericht om leerlingen hogere denkvaardigheden mee te geven. Een van de motto's: 'minder stampen, meer denken'. De praktijk is uiteraard weerbarstiger. De Seneca methode of concept-context benadering is ook niet perfect maar het ideaal is prachtig.

LOF-subsidie

• LOF-subsidie tussen 2015 en 2017, verdiept in de do’s and don’ts van spelvormen voor MAW. 
• Hoofddoel: stappenplan en kaders voor het maken van spelvormen om daarmee de soms abstracte lesstof te verlevendigen voor leerlingen.
  
• Resultaten: drie spelvormen die geschikt zijn voor het vak MAW (en deels ook voor maatschappijleer en MASK).
  

Samen met mijn zoon heb ik een spel geanalyseerd. Het is een spel over de tien tijdvakken. Ik was benieuwd hoe Scala, een producent van educatieve spelen (onderdeel van Noordhoff), de lesstof zou verwerken in spelelementen. Dat viel tegen. Het spel is niet veel meer dan een soort triviant: heel veel gedetailleerde kennisvragen en heel weinig spel. Mijn zoon zei het treffend: het is eigenlijk geen leerzaam spel, want het leerzame zit ‘m in de achterkant van de vragenkaartjes: de antwoorden. En dat moet je eigenlijk eerst leren om het spel te kunnen spelen. Maar dan leer je weer niks tijdens het spel. Mijn zoon is tien jaar jong en ik stond versteld. Hij wist helaas niet het antwoord op mijn vraag hoe je als leraar dan een leerzaam spel kon maken.

LessonUp

Bekend met de tool LessonUp? Een soort interactieve powerpoint die klassikale lessen en ook afstandsonderwijs ondersteunt.

Wie ben je en
wat kom je halen en brengen?

Als gever wil ik leren ruilen: geven en nemen, halen en brengen. Samen synergie zoeken.

Doelen van deze ontmoeting

1. Gamification versus spelvormen
2. Ervaringen delen
   
3. Spelvorm analyseren bijv. 30 Seconds of Ganzenbord
   
4. Voor en nadelen van spelvormen in het onderwijs kennen
   
5. Do's & don'ts leren kennen van het ontwikkelen van spelvormen in het onderwijs
   
6. Samenwerken, hopelijk ook in de nabije toekomst.
   

De Ommetje app is een passend voorbeeld van gamification. Als je van wandelen houdt, heb je deze niet nodig. Als je meer extrinsieke motivatie nodig hebt om naar buiten te gaan, kan de app prima helpen. Wordt het een gewoonte, dan kun je de app beter afschaffen.

Er zijn al gevallen bekend waarin mensen verslaafd zijn aan dit soort gezondheidsapps. Dus dat het disfunctioneel werkt in hun leven. Zie podcast De Technoloog.

https://www.bnr.nl/podcast/de-technoloog/10461230/is-digitale-verslaving-een-probleem

Heel kort het verschil tussen gamification en het gebruik van spelvormen toelichten en verwijzen naar mijn blog op MCveldman.nl

- Gamification: lessen omvormen met behulp van elementen van spellen om daarmee de extrinsieke motivatie van leerlingen te vergroten.

- Inzetten spelvormen: werkvormen gebruiken in de reguliere lessen om daarmee de intrinsieke motivatie van leerlingen (en docenten) te vergroten.

Van Decy & Ryan naar een de redenen waarom de intrinsieke motivatie wordt verhoogd door spelvormen.

Meer over gamification? Zie boek Sem van Geffen. Meer over spelvormen: blijf hierbij.

Graag verwijs ik ook naar de E-wise cursus die ik heb mogen verzorgen. Deze gaat over het gebruik van spelvormen bij maatschappijleer.

Misschien moet ik 'spelvormen' een keer vertalen naar 'transformational games'.

Waar denk je aan bij
het woord 'spel'?
(1 woord per keer)

M.b.v. een woord web kun je makkelijk een peiling doen, samen brain stormen en daarna categoriseren.

Nadeel is dat leerlingen soms het lollig vinden om heeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeele lange teksten neer te zetten.

Wat is je ervaring met spelvormen?

Ik houd niet van spelletjes

Spellen of gamen doe ik wel eens in mijn vrije tijd

In de klas gebruik ik wel eens spelvormen

Ik heb zelf spelvormen ontworpen

Maak geen Ganzenbord of kwartet!

• Wat is het grote nadeel van Ganzenbord, waardoor het nauwelijks bruikbaar is voor het onderwijs?
  
• En kwartet?
• En het maken van een kwartet door leerlingen dan?
  

Wat is 30 seconds?

https://www.spellenrijk.nl/artikel/5983/30-seconds.html

Veel leerlingen kennen het of kunnen het snel leren. Hierbij de spelregels. Prima spel voor het basisniveau Memoriseren / Onthouden / Reproductie.

30 seconds begrippen en kernconcepten trainen

• De meeste leerlingen vinden dit leuk omdat het snel is, competitief en coöperatief.
  
• De regels zijn eenvoudig:
• Deel de leerlingen in een even aantal groepjes in van 2-3 personen. Drie werkt het leukst. Zet telkens twee groepjes tegenover elkaar aan 1 tafel. Deel een stapel kaartjes uit per tafel. De groepjes moeten om de beurt een kaartje trekken.
• Een van de deelnemers moet binnen 30 seconden een omschrijving geven van de vijf begrippen op het kaartje. De andere leerlingen moeten het begrip proberen te raden. Er kunnen taboewoorden worden toegevoegd maar bij MAW en oefenen van concepten is het belangrijk dat de leerlingen woorden uit de omschrijving kunnen koppelen aan het concept. Dus bijvoorbeeld: ‘het gaat om het proces van overdracht en verwerving…’ en dan roept een groepsgenoot: ‘socialisatie!’. Dat levert 1 punt op.

Wat is 30 seconds?

https://www.spellenrijk.nl/artikel/5983/30-seconds.html

Veel leerlingen kennen het of kunnen het snel leren. Hierbij de spelregels. Prima spel voor het basisniveau Memoriseren / Onthouden / Reproductie.

30 seconds ervaringen

   - tweaken is essentieel + tijdrovend

• 30seconds is wel heel simpel, dat is ook de kracht. Maar er iets complex aan toevoegen kan het leuker en leerzamer maken en ook langer doen duren.
• De kaartjes waren niet slim ingedeeld. Voor het snijden is het slimmer om een tabel te gebruiken met even grote vlakken = even grote kaartjes.
• Kaartjes lamineren is tijdrovend maar levert een duurzamer spel op.
• Zelf leerlingen 30seconds laten maken is minder nuttig. Voordeel is dat leerlingen meer met de lesstof bezig zijn. Nadelen zijn dat het tijdrovend is en dat de spanning van 'welk begrip zal het moeten zijn' minder groot is.
  

De ervaringen met het spel. Het is heel belangrijk om ervaringen met een eigen gemaakt spel te evalueren met de spelers en vooral zelf te reflecteren. Ik noem dit 'tweaken' of 'balancing'. In een spel is het erg belangrijk om te zorgen voor een zodanig evenwicht dat iedere speler evenveel kans heeft te winnen. Tenzij dat niet je leerdoel is natuurlijk. Dat kost tijd / feedbackrondes.

Sleep de voordelen en nadelen naar de goede plek

Voordelen:

Nadelen:

Leerdoelen onderschikt speldoelen

Interactief

Ontwikkeltijd

Motiverend

Sleepvragen maken het mogelijk dat leerlingen op hun telefoon kunnen schuiven. Eigenlijk een meerkeuzevraag.

Voordelen spelvormen:

1. Leuk! Afwisselend
2. Interactief samen- en tegenwerken (competitie en coöperatie)
3. Iets abstracts wordt concreet
   
4. Ervaren is diepgaand leren
5. Redeneren is een hogere denkvaardigheid
   

Nadelen spelvormen:

1. Kost veel ontwikkeltijd
2. Leerdoelen raken ondergeschikt aan speldoelen
3. Balanceren (tweaken) is essentieel maar tijdrovend
   
4. Sommige leerlingen nemen spelvormen niet serieus
5. Chaotisch, veel prikkels
   

Hoe vaker je hetzelfde spel kunt inzetten, hoe meer de tijdsinvestering wordt terugverdiend.

Voorbeeld: het VN-simulatiespel kostte ooit 25 uur ontwikkeltijd en ongeveer 15 uur tweaken. Maar is al 14 jaar lang een groot succes bij jaarlijks ruim 350 leerlingen.

Begin simpel. Gebruik eerst een bestaand spel.

Tips

1. Begin simpel

2. Start met een bestaand spel

3. Laat leerlingen meedenken/evalueren

4. Gebruik een verhaallijn

Hoe vaker je hetzelfde spel kunt inzetten, hoe meer de tijdsinvestering wordt terugverdiend.

Voorbeeld: het VN-simulatiespel kostte ooit 25 uur ontwikkeltijd en ongeveer 15 uur tweaken. Maar is al 14 jaar lang een groot succes bij jaarlijks ruim 350 leerlingen.

Begin simpel. Gebruik eerst een bestaand spel.

Mystery Game

In dit soort spellen gaat het over samenwerken, analyseren en evalueren en redeneren. Vind de meest waarschijnlijk dader. Er staan er twee op MCveldman.nl, eentje die moeilijk is over een patroon brandstichtingen. Kost 40m. En eentje over een moord op een schoolreunie. Kost 30m.

...

1) Houdt het leerdoel scherp in de gaten

2) Spelers moeten keuzes kunnen maken die gevolgen hebben (interactief) voor het spelverloop

3) Een beetje geluk toevoegen zoals een dobbelsteen of kanskaartjes

4) Neem de tijd en rust om een spelbalans te ontdekken

5) Heb je tijd: laat je spel mooi maken

...

1) Verlies je niet in de details van een spel

2) Een spel hoort niet lineair zoals een boek of film en toch ook een interessante verhaallijn te hebben.

3) Teveel geluk geeft het gevoel geen grip te hebben op het spel.

4) Maak het niet te moeilijk of te makkelijk.

5) Beperk 'lenen' bestaande spellen.

Bevindingen / Do's & don'ts

Enkele basisprincipes en richtlijnen met valkuilen bij het maken van spelvormen.

Welke spelvorm wil je downloaden of proberen?

Het IB-spel

Internationale Betrekkingen, oefenen met een deel van domein C van MAW vwo.

Mystery Game

Redenering: wie is de dader (whodunnit). Bruikbaar om analyseren en redeneren te oefenen en eventueel bij havo MAW.

Jager-verzamelaars spel

Samenlevingsspel dat leerlingen kernconcepten laat uitbeelden door een geschiedenisreis te maken met hun eigen bedachte samenleving.

30 seconds

Onthouden: begrippen oefenen, formatief evalueren. Alternatief: dominospel.

Het 3S-spel

Ervaren hoe frustrerend cultuurverschillen kunnen zijn door vooroordelen en aannames over de (sociale) spelregels. Alternatief 1: begroetingsrituelen. Alternatief 2: verjaardag vieren.

Leerlingen zelf spel maken

Groot voordeel van leerlingen zelf een spel laten maken is dat ze veel meer betekenisgericht met de leerdoelen bezig zijn. Maar het kost ongelooflijk veel tijd en de opbrengsten bestaan helaas vaak uit ganzebord, triviant of kwartetten. Tip: maak er een project van met andere vakken.

Dilemma games

Ik heb een keer in groep 8 leerlingen de Tachtigjarige Oorlog laten 'ervaren' door hen in groepen in te delen die de Staten voorstelden. Ze moesten beslissen hoe ze met verschillende dilemma's omgingen. Deze 'what-if' leverde een verdeelde Republiek op die o.a. Groningen aan de Spanjaarden moest afstaan. Was heel enerverend, motiverend, ervaringsrijk. Kennis stond hier niet centraal.

Escape room

Een escape room is eigenlijk een serie puzzels met samenwerking. Het wordt leuker als je er een verhaallijn in verwerkt. Een setting met 'props' is dan belangrijk om sfeer te geven.  Escape rooms zijn/waren hip en bieden de mogelijkheden voor veel variatie maar in de praktijk vind ik het persoonlijk vaak tegenvallende simpele uitzoekopdrachtjes aan elkaar geplakt.

Crisis game

Een crisis game is een spelvorm om bestuurders een crisissituatie te laten simuleren. Bijv. wat doet de burgemeester als er een demonstratie uit de hand loopt, of wat doet een president als een belangrijke bondgenoot aangevallen wordt, of wat doet de politie bij een gijzeling.

Bij MAW hebben mijn collega Lennart Schra en ik enkele keren een hele crisisdag over het conflict in Syrië georganiseerd met vwo 6. Erg intensief en erg leuk om te zien. Ergens heb ik nog wel een versie die inmiddels natuurlijk weer verouderd is en ook nog niet goed publicabel.

Op MCveldman.nl zijn in elk geval gratis te downloaden: Mystery game, 3S-spel, 30seconds, IB-spel en het Jager-verzamelaarsspel. Deze zijn bedoeld als voorbeeld om vooral zelf aan de slag te gaan maar zijn wel zoveel mogelijk klaar voor gebruik.

Een escape room, dilemma game, crisis game of leerlingen zelf een spel laten maken zijn nog niet uitgewerkt maar kunnen toegelicht worden.

Jager-verzamelaarsspel

Lessenserie waarin leerlingen in een groepje een samenleving opbouwen en moeten beschrijven a.d.h.v. de 23 kernconcepten van MAW.

IB-spel (Internationale Betrekkingen)

Kort bordspel waarin de realistische en liberale theorieën werden nagebootst. Vooral conflict werd als leuk gezien. Werd helaas snel een soort Risk. Wel fun.

Boekentips

• Joke van Velzen, Beter leren denken.
• Sem van Geffen, Gamification in de klas.
  
• Jesse Schell, The Art of Game Design.
• Bernd Badegruber, Nieuwe spelen om problemen op te lossen.
• Steve French & Brianna Carlisle, Suspects & Sleuths Murder Mystery.
  
  

Let op! Elk boek heeft mooie inzichten maar ook valkuilen. Zie www.MCveldman.nl

Ik wil op MCveldman.nl ook kort noemen wat goed en minder handig is aan de boeken.

Begin bij Joke van Velzen.

Sem van Geffen is wat erg veel van het geven van game mechanismen om te motiveren maar teveel breedte en diepte voor beginners.

Shell is vooral van inzichten.

Badegruber valt tegen, de spelletjes lijken teveel op elkaar en zijn vooral een soort sova-training. 100 spelletjes, waarvan 5-10 nuttig kunnen zijn.

French & Carlisle: handig om een eigen murder mystery mee te ontwikkelen.

Website tips

• MCveldman.nl
  
• Spelvormen met Gatse en Marco
  
• ProDemos
• Atlantische Commissie
• Veteraneninstituut, dilemma game
  
• Maatschappij-wetenschappen.nl
• Terra Nova van Lisa Hu
• Google op history simulation games classroom
  

Tip: Roderick Burger

Heeft in zijn studie - onder vakdidacticus Thomas Klijnstra - een uitgebreid debatspel over ideologieën ontwikkeld. Van harte aanbevolen om dit te bestuderen!

Roderik geeft nu les in Hilversum. Houd 'm in de gaten, neem contact op. Volgens mij iemand met veel potentie waar het gaat om spelvormen en onze vakken.

The end ... to be continued?

Houden we contact?

Appen kan op 06-30688860

Verwacht - altijd maar niet meteen - antwoord.

Wie weet wat we samen kunnen bouwen.

Vrij te downloaden op www.mcveldman.nl

www.mcveldman.nl

Vragen? Vragen!
Constructieve kritiek? Graag!