Hoofdstuk 5: Renaissance en Reformatie

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 4

Wat heeft deze afbeelding te maken met het bestuur van Karel V?

H5 De Tijd van ontdekkers en hervormers

5.1 De Renaissance 

Leerdoel

In deze presentatie leer je:

• welk mens- en wereldbeeld ontstond in Italië
• hoe kunstenaars de kunst van de klassieke oudheid gingen navolgen
• wat het christelijk humanisme van Erasmus inhield

Wat betekent eigenlijk het woord: renaissance?

In welk land begon de Renaissance?

1. Nederland
2. Frankrijk
3. Spanje
4. Italië

Nieuw mens- en wereldbeeld

Rijke Italiaanse handelaren en hun kunstenaars kregen een nieuw mens- en wereldbeeld.

De wereld was Gods schepping en ze geloofden dat God de mens had uitgekozen om de natuur te perfectioneren.

Niet alleen richten op het leven na de dood, ook het beste maken van de tijd op aarde. 

Belangstelling voor de oudheid, kunstenaars sloten zich daarbij aan.

Welk levensmotto past bij de Renaissance?

1. Carpe Diem
2. Plus Ultra
3. Memento Mori
4. Je maintiendrai

Renaissance

klassiek erfgoed bestuderen om te overtreffen; kunstenaars vonden dat de renaissance was aangebroken

Middeleeuwse kunst was 'Gotisch' - barbaars (Giorgio Vasari)

Navolging van de oudheid (1/2)

Beeldhouwers en schilders creëerden een verbeterde versie van de natuur waardoor ze als kunstenaars werden gezien.

De anatomie van het lichaam wordt daardoor belangrijk.

Kenmerken van de Renaissance-kunst

• wedergeboorte van de Griekse- en Romeinse kunst/ cultuur
• klassieke vormen
• symmetrie
• mythologische figuren
• natuurlandschappen
• nog steeds christelijke onderwerpen
• realistisch
• meer emotie
• perspectief (weergeven van diepte)
  

• naakt, contrapost

Waarom hoort dit fresco bij de renaissance?

Waarom hoort dit gebouw bij de Renaissance?

Navolging van de oudheid (2/2)

Geleerden gingen de oudheid bestuderen. Zij zagen klassieke auteurs als geestverwanten.

Humanisten: geleerden die vanaf omstreeks 1500 klassieke teksten bestudeerden.

Natuurwetenschappers gingen zelf waarnemingen doen en de natuur bestuderen: Copernicus

1453: Val van Constantinopel

Gevolgen zijn groot:

- oprukkende Ottomaanse leger in Europa

- geleerden vluchten naar Italiaanse steden en nemen veel klassieke werken mee

- handel met Indië en China niet meer via Constantinopel: Europeanen moeten nieuwe handelsroutes zoeken

Ideaal van de Renaissance: de uomo universalis: de mens die zich op de meest uiteenlopende terreinen heeft ontwikkeld. 

Verspreiding over Europa

16de eeuw: verspreiding van de renaissance over Europa; richtte zich op de wedergeboorte van het oorspronkelijke christendom.

Belangrijkste christelijk humanist: Erasmus, o.a. " Lof der zotheid" (1511) en studie/vertaling van het Nieuwe Testament.

 

Bekijk de twee video's over Erasmus:

1. noem eigenschappen van (de stijl van) Erasmus

2. wat is zijn voornaamste kritiek op de kerk?

3. waarom is Erasmus typisch een Renaissance-mens? 

Bekijk de twee video's over Erasmus:

1. noem eigenschappen van (de stijl van) Erasmus

2. wat is zijn voornaamste kritiek op de kerk?

3. waarom is Erasmus typisch een Renaissance-mens? 

Lees de quotes uit de Lof der Zotheid en doe de volgende opdrachten:

1. Wat bedoelt Erasmus met deze zin?

2. Wat maakt deze uitspraken typisch voor Erasmus en het Christelijk humanisme van die tijd?

3. Welke 3 uitspraken spreken jou het meeste aan, en waarom? 

 

In de renaissance ontstond een nieuw mensbeeld. Geef hiervan in eigen woorden een omschrijving.

In de renaissance ontstond een nieuw wereldbeeld. Geef hiervan in eigen woorden een omschrijving.

Reformatie Self-Test 

Beantwoord de vier vragen en ontdek of je Katholiek, humanist, Luthers of Calvinistisch bent. 

1. Je gaat naar de hemel als je: 

- Leeft volgens de oorspronkelijke teksten en regels van de Bijbel.

 

- Berouw toont op de manier zoals de kerk dat aangeeft.

- Een oprecht geloof hebt, en berouw toont voor je ‘zonden’.

- God jou voorbestemd heeft, en dat blijkt uit jouw manier van leven.

2. Je komt in contact met God:....

- Door bidden en bijbelstudie

- Met hulp van afbeeldingen en heiligen verhalen

- Door bijbelstudie en een sober leven leiden

- Door bijbelstudie en discussies

3. Een priester is....

- Noodzakelijk om de bedoeling van God uit te leggen

- Niet noodzakelijk maar wel belangrijk

- Binnen de geloofsgemeenschap verdeel je de taken, zo zijn er ook 'predikanten' die de kerkdienst leiden. 

 

4. Wie heeft de leiding over de kerk?

- De geloofsgemeenschap zelf

- De (lokale) vorst bepaalt welk geloof gepraktiseerd wordt in zijn gebied.

- Één leider van de kerk voor alle gelovigen.

- Er kan leiding zijn, maar er moet ook vooral ruimte zijn voor individuele sturing. 

 

Reformatie Self-Test 

Beantwoord de vier vragen en ontdek of je Katholiek, humanist, Luthers of Calvinistisch bent. 

4x dezelfde uitkomst: je bent radicaal :-)

3x dezelfde uitkomst: je bent overtuigd maar hebt oog voor andere stromingen.

2x dezelfde uitkomst: je hebt voorkeur maar ziet in verschillende stromingen goede dingen.

Alle stromingen 1x: jij bent een geboren bruggenbouwer :-)

Aan de slag met werkboek vragen 

Optie 1: Op zoek naar de kern (ken je de stof?)

Optie 2: Historisch denken (oefenen met toetsvragen en dieper over de stof nadenken)

Je kunt ook beide doen!