Save!

• STEM
• Secundair onderwijs

voedsel bewaren - 2

Wat zijn microben?

Zijn microben nutteloos?

ja

neen

Waar vind je microben thuis?

Ziek Fonske

Fonske is ziek en gaat naar dokter Gérard. De dokter vertelt hem dat microben hem hebben ziek gemaakt. Dokter Gérard schrijft Fonske een antibioticum voor. Dat medicijn zal de stoute microben doden. Fonske moet ook regelmatig yoghurt eten, want van het medicijn kan hij diarree krijgen. Het medicijn doodt ook goede microben in de darmen. Gelukkig zitten die ook in yoghurt en kan Fonske ze dus 'aanvullen'.

microben

• kleine, levende organismen
  
• onzichtbaar voor blote oog
  
• overal (aliens)
  

schimmel

bacterie

virus

schimmel

• meercellig
  
• grootste microbe
  
• geen chlorofyl =>voedsel uit groeiplaats
• nuttig (vb gist/antibiotica)
  
• schadelijk
  

bacterie

• eencellig
  
• exponentieel vermenig-vuldigd na 20 minuten
  
• meestal onschadelijk (70%)
  
• schadelijke: toxines
  
• overal (zelfs ruimte)
  

virus

• kleinste microbe
  
• meestal schadelijk (griep, windpokken, COVID-19, ...)
  
• makkelijk overdraagbaar
  
• gastcel nodig
  

1667 - van Leeuwenhoek

microscoop

1796 - Jenner

pokkenvaccin

1867 - Lister

ontsmet voor operatie

1876 - Cohn

onderzoek bacteriën

1892 - Ivanovski

onderzoek virussen

1884 - Koch

1 ziektekiem voor ziekte

1850 - Semmelweis

bewijs handen wassen

1861 - Pasteur

onderzoek microben

1929 - Fleming

antibiotica (penicilline)

Wat zijn microben?

Waar kan je microben vinden?

Welke vorm kan een bacterie NIET aannemen?

1. staafvorm
2. bolvorm
3. helical
4. spiraalvorm

Wat is het belangrijkste verschil tussen een virus en een bacterie?

Virussen zijn kleiner.

Virussen zijn vaker schadelijk voor de mens.

Virussen hebben geen cel.

Waarom zijn microben schadelijk, nuttig, of zelfs allebei?

schimmel

virus

bacterie

1x

20x

1000x

schadelijke microben

oorzaak van ziektes

Meisje (3) overlijdt aan difterie in ziekenhuis

Een meisje van amper 3 is in het Universitair Ziekenhuis van Antwerpen overleden aan de gevolgen van difterie. Aangezien de kleuter in quarantaine lag is er geen groot gevaar voor verdere besmetting, maar het wordt wel onderzocht.

Het kind was al op 10 maart opgenomen. Het is voorlopig onduidelijk hoe het kind besmet geraakt is. De gezinsleden van de kleuter kregen alvast een preventieve behandeling met antibiotica. Het verplegend personeel dat met het kind in aanraking kwam, wordt onderzocht om te zien of ze eventueel besmet raakten.

De kleuterschool in Mechelen waar het kind naartoe ging, is verwittigd. De ouders van de andere kinderen op het schooltje krijgen een brief van de CLB-arts met uitleg over de ziekte en het advies om de vaccinatiestatus van hun kind na te kijken. Bij een onvolledige vaccinatie zal de huisarts het kind aanvullend vaccineren. Ook de huisartsen in de regio worden verwittigd zodat ze extra attent zijn voor eventuele symptomen van difterie.

De Standaard - 17/03/2016

Uiterst zeldzaam

Difterie, ook wel kroep genoemd, komt uiterst zelden voor in Vlaanderen en bijna alle baby’s en kleuters zijn ertegen gevaccineerd. Besmetting met difterie vindt plaats door hoesten en niezen. De eerste symptomen kunnen sterk uiteenlopen, gaande van keelpijn, koorts, slikklachten, misselijkheid en overgeven.

De bacterie produceert een gifstof (toxine) die de weefsels beschadigt. Bij goed gevaccineerde kinderen kan dit toxine geen schade veroorzaken. Wel kunnen ze tijdelijk drager worden van de bacterie, die ze dan op hun beurt kunnen verspreiden. Dit is enkel gevaarlijk voor onvoldoende gevaccineerde personen.

Vaccinatie

Baby’s in Vlaanderen krijgen een vaccin tegen difterie zodra ze 8 weken oud zijn. Daarna volgt een herhaling op 12 weken, 16 weken en op 15 maanden. Zo’n 99% van de baby’s in Vlaanderen wordt volledig gevaccineerd. Het vaccin is een combinatievaccin dat beschermt tegen polio, difterie, tetanus, kinkhoest, Haemophilus influenzae type b en hepatitis B.

Op de leeftijd van 6 jaar worden kinderen opnieuw gevaccineerd tegen polio, difterie, tetanus en kinkhoest. Op de leeftijd van 14 of 15 jaar volgt een herhalingsinenting. Het vaccin dat bij volwassenen gebruikt wordt voor herhalingsinentingen bevat ook een component tegen difterie (naast tetanus en kinkhoest).

Mede dankzij de zeer hoge vaccinatiegraad komt difterie in Vlaanderen maar uiterst zelden voor.

artikel difterie

• Wat is de oorzaak?
  
• Wat kunnen we er tegen doen?
  
• Zijn er moeilijke woorden?
  

inleiding

• schadelijke microben vb:
  

1. influenza-virus: griep
   
2. campylobacter-bacterie: voedselvergiftiging
   
3. dermatofiet: voetschimmel
   

• overdraagbaar
  
• schadelijk afhankelijk van omgeving (vb salmonella)
  
• reactie van het lichaam:
  

1. koorts
   
2. zwelling
   
3. uitslag
   

• resistentie tegen medicijnen
  

de infectieketen

verspreiding van ziektes

bron

iemand/iets met microben, vb:

1. geïnfecteerde personen
2. (huis)dieren
3. onzuiver oppervlakten (deurklink, toetsenbord, ...)

uitgang

• hoesten
  
• niezen
  
• lichaamssappen
  
• ...
  

verspreiding

verplaatsing van persoon tot persoon door:

1. aanraking
2. seksueel contact
3. voeding
4. ...

toegang

microben dringen lichaam in:

1. voedsel
2. inademen van vocht-deeltjes in de lucht
3. wonden en zweren
4. ...

extra risico

• ouderen
  
• baby's en jonge kinderen
  
• zieken
  
• mensen met medicatie
  

de infectieketen doorbreken

voorkomen van ziektes

bron

• isoleren geïnfecteerde personen
• voorzichtig met rauw voedsel
• huisdieren regelmatig wassen/verzorgen
• opletten met luiers en vuile kledij

uitgang

vermijd contact met:

1. personen die niezen of hoesten
2. uitwerpselen
3. braaksel
4. lichaamssappen
5. ...

verspreiding

• regelmatig handen (grondig) wassen
  
• wonden en zweren bedekken
  
• veilig vrijen
  

toegang

• wonden en zweren bedekken
• voedsel voldoende koken
• uitsluitend drinkbaar water drinken
• ...

extra risico

• iedereen vaccineren
• vermijd geïnfecteerde personen
• extra aandacht hygiëne
• extra aandacht hygiëne tijdens bereiding voedsel

eenvoudige hygiëne

hand- en respiratoire hygiëne

water & zeep

• lang genoeg wassen
  
• draai kraan dicht met doek
  
• ideaal voor vuile handen
  
• dermatologische zeep
  

40-60 seconden

handalcohol

• efficiëntst tegen bacteriën
  
• snel
  
• gebruik niet als:
  

1. je handen vuil zijn
   
2. je eten moet bereiden
   

30 seconden

veilig niezen

experiment plantensproeier

1. zonder iets
   
2. plastic handschoen
   
3. papieren zakdoek
   

veilig hoesten

Hoe hoest je het veiligst?

1. in zakdoek
2. in elleboog
3. in handen

Hoe hoest je het veiligst?

1. in zakdoek
2. in elleboog
3. in handen
4. in de richting van mijn hatelijk broertje/zusje

natuurlijke afweer

ons eigen legertje

afweer?

• elke dag: strijd tegen schadelijke microben
  
• 3 barrières in menselijk lichaam tegen microben
  

eerste barrière

tweede barrière

bloed

• rode bloedlichaampjes
  

transport ijzer en zuurstof

• witte bloedlichaampjes
  

bestrijden infecties

• plasma
  

transportband (vloeistof) voor bloedcellen

Als de huid beschadigd is, kunnen de microben in de bloedcirculatie binnendringen en ons ziek maken.

De witte bloedlichaampjes (fagocyten) genaamd, merken elk vreemd object op dat erin slaagt de eerste barrière te doorbreken en vallen dit aan.

witte bloedcel

omcirkelen vreemd lichaam

vernietigen vreemd lichaam

derde barrière

antigeen

• binnendringende cel: antigenen op oppervlak
  
• reactie witte bloedcel:
  

1. antilichaam produceren (perfecte match antigeen)
   
2. rest oproepen ook te produceren
   

antilichaam

• markeren schadelijke microben om te vernietigen
  
• blijven na vernietiging van microbe nog even in bloed

Welk deel van ons bloed beschermt ons tegen microben?

1. rode bloedlichaampjes
2. plasma
3. witte bloedlichaampjes
4. groene bloedcellen

eerste barrière

tweede barrière

derde barrière

huid

tranen

antilichaam

wit bloedlichaam

Hoe lang moet je je handen wassen met water en zeep?

1. 30 seconden
2. 2 minuten
3. 30 tot 50 seconden
4. 40 tot 60 seconden

extra barrières

Welke extra barrières kunnen we gebruiken tegen microben?

vrtnws.be