Thema 4 Basisstof 4 - De evolutietheorie

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

De evolutietheorie

Deze les

Uitleg basisstof 4: de evolutietheorie

Huiswerk maken

De evolutietheorie

Leerdoel B4

Je kunt uitleggen wat de neodarwinistische 

evolutietheorie inhoudt.

Evolutie

= de ontwikkeling van het leven op aarde, waarbij soorten ontstaan, veranderen en/of verdwijnen.

Evolutietheorie in 19e eeuw ontwikkeld.

Generatio spontanea

Eerst dacht men dat organismen uit stof konden ontstaan.

Lamarck

Grondlegger van theorie over evolutie

Hij zag dat er een geleidelijke ontwikkeling plaatsvond bij bijv. de nek van giraffen.

Deze theorie is verder ontwikkeld en helder geformuleerd door Charles Darwin in 1859.

Neodarwinistische evolutietheorie

of neodarwinisme

Ontdekkingen binnen genetica hebben meer inzicht geleverd in de processen. En ook de ontdekking van DNA en de code van eiwitten heeft deze theorie bijgesteld. Dit noemt men het neodarwinisme.

Creationisten geloven dat de organismen zoals deze nu aanwezig zijn zó geschapen zijn.

Bij 'intelligent design' gaat men uit van betrokkenheid van een intelligent wezen bij de ontwikkeling van het leven.

De pijlers van de theorie

1. Er zijn genetische verschillen aanwezig tussen organismen van een soort. Dit komt door meiose + geslachtelijke voortplanting (recombinatie) en mutaties.

2. Natuurlijke selectie (survival of the fittest) zorgt ervoor dat één vorm meer kans heeft om zich voort te planten en de genen door te geven.

3. Ontstaan van nieuwe soorten door reproductieve isolatie.

Oefenen

Lees pagina 195 t/m 197

Maak opdracht 39 t/m 47 van basisstof 4 van thema 4.

Gevolg

• Door veranderingen in omgeving heeft één vorm meer kans om voort te planten, daardoor wordt langzamerhand bijv. vachtkleur anders als aanpassing op minder water en bruinere planten. 
• Er treedt een selectiedruk op ten gunste van wat bruinere vachttypes t.o.v. lichtere vachttypes. 
• Een hoge selectiedruk zorgt ervoor dat één type veel meer kans heeft om genen door te geven t.o.v. de andere types.
• Meeste aangepaste individuen krijgen meer nakomelingen (hogere fitness (voortplantingssucces).

Zijn de omstandigheden gunstig, dan is de selectiedruk laag, ook de minder goed aangepaste organismen kunnen blijven leven.

Hoe meer variatie, hoe groter de overlevingskans in een veranderende omgeving (er is er altijd wel één aangepast).

Door natuurlijke selectie kan de oorspronkelijke vorm uitster-ven, de mutant blijft leven: de soort is dan geëvolueerd.

In de geschiedenis van de aarde zijn er regelmatig klimaatsveranderingen geweest. Hierdoor veranderde de mate van invloed van abiotsche factoren op populaties. Sommige individuen hadden, door toeval, een hogere fitness. Na veel generaties veranderde op deze manier soorten in nieuwe soorten.

Welk pijler van Darwin mist hier?

1. Genetische variatie (verscheidenheid in genotypen)
2. Natuurlijke selectie (survival of the fittest)
3. Soortvorming door reproductieve isolatie
4. Natuurlijke selectie (de sterkste overleefd)

In de geschiedenis van de aarde zijn er regelmatig klimaatsveranderingen geweest. Hierdoor veranderde de mate van invloed van abiotsche factoren op populaties. Sommige individuen hadden, door toeval, een hogere fitness. Na veel generaties veranderde op deze manier soorten in nieuwe soorten.

Welk pijler van Darwin mist hier?

1. Genetische variatie (verscheidenheid in genotypen)
2. Natuurlijke selectie (survival of the fittest)
3. Soortvorming door reproductieve isolatie
4. Natuurlijke selectie (de sterkste overleefd)

Rudimentair orgaan

Een orgaan dat geen functie (meer) heeft.

Bij verre voorouders had zo'n orgaan nog wel een functie maar die is verloren gegaan tijdens de evolutionaire ontwikkeling.

Voorbeelden:

    het stuitbeentje bij de mens (ooit de aanleg van een staart)
    de verstandskiezen bij de mens

Voorbeelden:

    het stuitbeentje bij de mens (ooit de aanleg van een staart)
    de verstandskiezen bij de mens
    pootresten bij slangen

Voorbeelden:

    het stuitbeentje bij de mens (ooit de aanleg van een staart)
    de verstandskiezen bij de mens
    pootresten bij slangen

1. Homoloog
2. Analoog
3. Rudimentair

1. Homoloog
2. Analoog
3. Rudimentair

Welke van de volgende organen zijn rudimentair?

1. De staartwervels van een mens.
2. De vleugels van een vleermuis.
3. De vleugels van een insect.

Mensen die geloven dat alle ......................... zijn ontstaan uit eenvoudige ........................., waarbij ook veel soorten zijn ......................... , geloven in het .........................proces.

De evolutietheorie gaat ervan uit dat:

1. Door mutatie steeds nieuwe ......................... ontstaan. 

2. Als een organisme zich kan aanpassen aan zijn omgeving heeft hij een grotere ............................. Dit verschijnsel noemen we .........................

3. Dat door ......................... een zelfde soort steeds meer kan verschillen van elkaar, omdat ze in een andere omgeving leven. Hierdoor kunnen er uiteindelijk nieuwe ......................... ontstaan. Deze verschillende soorten kunnen zich uiteindelijk niet meer .......................... samen.

organisme

levensvormen

uitgestorven

evolutie

soorten

overlevingskans

natuurlijke selectie

isolatie

genotypen

voortplanten

Groot/ver

Groot/dichtbij

Klein/dichtbij

Klein/ver

Wat is niet belangrijk bij de eilandtheorie?

1. het klimaat op het eiland
2. de afstand van het eiland tot het vasteland
3. de grootte van het eiland
4. het aantal soorten dat leeft op het eiland