Historische Vaardigheden

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 1

Bij welke paragraaf zijn jullie gebleven?

5.1

5.2

5.3

5.4

Historische Vaardigheden 

Continuïteit en verandering

Bronnen behandelen 

Feit en mening

Oorzaken en gevolgen op verschillende gebieden

Oorzaken en gevolgen

Werken met structuurbegrippen: verandering, continuïteit, sociaal, economisch, cultureel

Primaire- en secundaire bronnen

Je kunt gebeurtenissen ordenen in eeuw, tijdvak, periode en jaar

Bronnenanalyse: tekstbronnen/beeldbronnen

Continuïteit en verandering 

Continuïteit en verandering 

Continuïteit = iets dat hetzelfde blijft (kan ook een ontwikkeling zijn die steeds op dezelfde manier door blijft gaan)

Verandering = een wijziging/iets dat verandert

Voorbeeld

Verandering: De Romeinse Republiek werd het Romeinse Rijk

Continuïteit: De consuls bleven bestaan in het Romeinse Rijk

Verandering of Continuïteit?

In de oudheid was het Romeinse rijk een wereldrijk. Een groot rijk dat over

verschillende werelddelen verspreid was. 

Het wereldrijk werd bestuurd door één persoon. 

Dit ging niet lang door, langzaam viel het rijk uiteen en er ontstonden

Germaanse koninkrijken, die uiteindelijk het Frankische rijk genoemd werden.

Antwoord

Verandering

Verandering of Continuïteit?

Het christendom ontstond rond 30 .C. nadat Jezus van Nazareth werd gekruisigd.
In 52 n.C. begon Paulus actief het christendom te verspreiden, door naar andere landen
te reizen en mensen daar proberen te bekeren. Ondanks dat aan het eind van de 3
eeuw werd er geprobeerd om het christendom uit te roeien dat lukte niet.
In 313 gaf keizer Constantijn de christenen godsdienstvrijheid. Het Christendom werd
door Clovis een staatsgodsdienst gemaakt in 380.

Antwoord

Continuïteit: het christendom

Verandering: kijk die men heeft op het christendom

Bronnen 

• Tekstbronnen
• Afbeeldingen
• Primaire- en secundaire bronnen

 

Stappenplan bronvraag beantwoorden

Stap 1

Lees de vraag goed

Kijk naar de instructiewoorden (beschrijf, noem, verklaar, reken uit, geeft het verband aan tussen, enzovoort)

(Instructiewoorden markeren kan helpen)

Stappenplan bronvraag beantwoorden

Stap 2

Afbeelding als bron:

Bekijk de bron

 Wat zie je letterlijk in de afbeelding?
Staat er een bijschrift bij?

Tekst als bron:
 Lees de bron.
Onderstreep of markeer woorden die je denk nodig te hebben voor je antwoord.
Kijk of de bron een beschrijving heeft.

Stappenplan bronvraag beantwoorden

Stap 3

Formuleer je antwoord
    In de tekst heb ik gelezen dat.......
 In de afbeelding zie je.......

Voorbeelden

Op de kaart is te zien dat het Romeinse Rijk zich vanaf 201 v.C. uitbreidde naar gebieden buiten Italië.

Voorbeeld tekstbron

Bron 1

 In de 1e eeuw n.C. woonden er zo’n 20.000 mensen in de Romeinse stad Nemausus (tegenwoordig Nîmes, Zuid-Frankrijk). Zij hadden behoefte aan goed drinkwater uit de heuvels. Daarom werd een aquaduct gebouwd van 50 kilometer lang. Het begin lag iets hoger dan het eind, zodat het water vanzelf naar de stad stroomde. Probleem was wel dat het aquaduct een rivier moest oversteken. Daarom maakte men deze brug van bijna 50 meter hoog. Het duurde veertien jaar voor hij klaar was en het water bovenlangs naar de stad kon stromen. Deze brug staat er nog steeds. Dat komt door het gebruik van bogen. Door deze Romeinse uitvinding kon de brug hoog en stevig zijn, zonder dat je veel stenen hoefde te gebruiken.

Vraag 1

Leg uit waarom deze bron goed past bij de Romeinse cultuur.

Primaire- en secundaire bronnen

Primaire bron

Een primaire bron is een oorspronkelijke bron. Het is dus het eerste materiaal dat beschikbaar was van een bepaalde gebeurtenis, een object of een persoon.

Secundaire bron

Een secundaire bron is een bron over een bron. De secundaire bron interpreteert, analyseert of maakt een samenvatting van een primaire bron. 

Primair of secundair?

Antwoord

Links = primair, want het is een orgineel beeldhouwwerk uit de tijd van de bron

Rechts = secundair, want het schilderij komt niet uit de tijd van de bron

Primair of secundair?

Antwoord

Links = secundair, want het schilderij komt niet uit de tijd van de bron

Rechts = primair, want het is een orginele munt uit de tijd van de bron

Feit of Mening?

Een feit kan gecontroleerd/bewezen worden (met bronnen)

Een mening is wat iemand vind (er bestaan vaak verschillende meningen)

Voorbeeld

Feiten over de Atheense democratie

1) In Athene mochten vrouwen niet deelnemen aan de politiek.

2) De ‘regering’ van 50 mannen werd iedere maand gewisseld.

Meningen over de Atheense democratie

1)de democratie is de beste uitvinding van de Atheners.

2) De Atheense manier van democratie is beter dan moderne vormen van democratie

Feiten of meningen?

Bron 1 De Atheense wetenschapper en filosoof Aristoteles (384-322 v.C.) bespreekt wat een goede vrouw is. De tekst is uit circa 330 v.C.
Een goede vrouw is de baas in haar huis en zorgt voor het huishouden. Ze mag niemand in huis toelaten zonder dat haar man het weet. Hij vreest vooral de roddels van andere vrouwen, die de geest vergiftigen. Zij hoeft alleen te weten wat er binnenshuis gebeurt. […] Het is haar doel haar man te gehoorzamen, en zich niet te bemoeien met openbare zaken en het arrangeren van de huwelijken van haar kinderen. […] Als kinderen door zowel hun vader als door hun moeder goed worden opgevoed, zullen ze brave en trouwe kinderen zijn. […] Het is daarom belangrijk dat de man zijn vrouw constant opvoedt. […] Een man bewijst een goede echtgenote de meeste eer door haar trouw te zijn en haar niet voor een ander te verruilen.

Staan er feiten of meningen in deze bron?

Antwoord: meningen

Oorzaken en gevolgen

Een oorzaak verklaart waarom iets is gebeurd.

Elke gebeurtenis of ontwikkeling zorgt op haar beurt weer voor veranderingen. Dat zijn gevolgen.

Oorzaken hebben vaak te maken met wat iemand of een groep mensen doet. Op sommige oorzaken heeft een mens weinig invloed, zoals een verandering in het klimaat. Oorzaken beïnvloeden elkaar en leiden samen tot een bepaalde verandering. Een gebeurtenis heeft altijd meerdere oorzaken.
Op dezelfde manier leidt één gebeurtenis ook tot allerlei kleine en grote veranderingen. Een gebeurtenis heeft dus ook meerdere gevolgen

Voorbeeld

Ordenen

Er zijn verschillende manieren waarop je informatie kan ordenen.

Met geschiedenis gebruiken wij meestal schema's of tijdlijnen.

Wat orden je dan?

• Gebeurtenissen 
• Verschijnselen 

Voorbeeld

De 10 tijdvakken is een voorbeeld van ordenen.

Eeuwen, jaren, dagen....

Een eeuw is een tijdsduur van honderd jaar. De eerste eeuw n.C. loopt van 1 tot en met 100, de tweede eeuw n.C. van 101 tot en met 200 enzovoort. De eerste eeuw v.C. loopt van 100 v.C. tot en met 1 v.C. enzovoort.

Historici delen het verleden op in grote stukken: reeksen van eeuwen of jaren die bij elkaar horen. Bij grote veranderingen in het verleden laten historici vaak een nieuw tijdvak of een nieuwe periode beginnen.

Schema's

Werken met structuurbegrippen

Wat zijn structuurbegrippen?

Voorbeelden

Verandering:

continuïteit:

 sociaal:

 economisch:

cultureel:

politiek: