Thema 3 Genetica BS2 Genenparen

• Biologie
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 4

Thema 3 Genetica

Basisstof 2 genenparen

Vandaag

• Herhaling BS 1 
• Maken enkele opgaven
• Uitleg BS 2

Zet de begrippen in de juist volgorde van groot naar klein.

Chromosoom

Gen

Genoom

Nucleotide

Stikstofbase

Door veel variatie in genotypen zijn er ook meer verschillende fenotypen.

1. juist
2. onjuist

Vrouwen hebben 23 paar homologe chromosomen, terwijl mannen maar 22 paar homologe chromosomen hebben. Waarom hebben mannen 1 paar homologe chromosomen minder?

Afronden basisstof 1

Maak in je digitale lesmethode opdracht 10 t/m 13. 

H3: 

Genetica

BS 2: 

Genenparen

Begrippen: homozygoot, heterozygoot, dominant allel, recessief allel, drager onvolledig dominant, intermediar fenotype, codominant, recombinatie, genetische variatie

Leerdoelen

1. Je kunt uitleggen hoe het fenotype van een organisme tot stand komen en hierbij de begrippen homozygoot, heterozygoot, dominant en recessief gebruiken. 
2. Je kunt beschrijven hoe door recombinatie  nieuwe combinaties van allelen ontstaan.

Locus/gen

• Chromosomen komen voor in paren (twee chromosomen met de genen op dezelfde plaats zijn homologe chromosomen). 

• De plaats van een gen op het chromosoom, noem je een locus (meervoud loci).

• Een gen is het stukje DNA dat codeert voor een of meer eigenschappen

Allelen

Genen hebben verschillende varianten (allel/allelen), bijv. het allel voor zwart haar of het allel voor blond haar.

Deze allelen kunnen in verschillende combinaties voorkomen

Lees blz. 175 en 176 (tot aan dominant en recessief). Schrijf hieronder de definitie van homozygoot en heterozygoot in eigen woorden op.

Samen lezen

We lezen samen de tekst op blz. 176 en 177. Hierna volgt de uitleg van deze stof.

Dominant en recessief

Een dominant allel zie je altijd terug in het fenotype.

Dominante allel: HOOFDLETTER

Recessieve allel: kleine letter

Kruising

BB: homozygoot dominant

bb: homozygoot recessief

Bb: heterozygoot

Homo = hetzelfde

Hetero = verschillend

Drager

Een heterozygoot is een drager van het recessieve allel.

Dat kan bijv. voor een gen zijn dat codeert voor de haarkleur, maar ook voor een gen dat leidt tot een ziekte.

Onvolledig dominant

• Bijvoorbeeld bij oogkleur
• Het recessieve allel komt een beetje tot uiting in het fenotype
• Allel voor bruine ogen is onvolledig dominant

Intermediair fenotype

Intermediair fenotytpe:

beide allelen zijn onvolledig dominant en komen tot uiting in het fenotype.

 Codominantie

Bij codominantie komen de eigenschappen van beide dominante allelen volledig tot uiting.

Beide allelen worden aangegeven met een hoofdletter en een variantsaanduiding:

Rood: Ar en Geel: Ag

Onvolledig dominant

Intermediair 

Genetica

In de genetica 

(= erfelijkheidsleer) worden genen aangegeven met letters.

Hiermee kun je bijv. voorspellingen doen over de erfelijke eigenschappen van nieuwe generaties.

Genetica

AA = homozygoot dominant

aa = homozygoot recessief

Aa = heterozygoot

A^rA^r = dominant + letter kleur

A^wA^w = dominant + letter kleur

A^wA^r = dominant + mengsel kleur

Recombinatie

Recombinatie is het herverdelen van erfelijke eigenschappen en leidt tot genetische variatie onder nakomelingen.

Genetische variatie is belangrijk voor het overleven van een soort.

2n = 6

2³ 

mogelijkheden

Mutaties

Een mutatie is een plotselinge verandering van het genotype. Dit kan natuurlijk gebeuren door een foutje bij het kopiëren van het DNA.

Een mutagene stof en straling kunnen ook een mutatie opwekken (op een "onnatuurlijke wijze).

Een organisme waarbij de mutatie tot uiting
komt in het genotype noemen we een mutant

Mutaties in het nageslacht

Een mutatie in een lichaamscel heeft geen gevolgen voor het nageslacht.

Als de mutatie zich voordoet in een geslachtscel, kan deze worden overgedragen aan de nieuwe generatie.

2 gelijke allelen (genen) voor een eigenschap noemen we:

1. Homozygoot
2. Heterozygoot
3. Dominant
4. Recessief

Welke eigenschap komt tot uiting bij een heterozygoot allelenpaar?

1. de dominante eigenschap
2. de recessieve eigenschap

Pjotr zijn lettercode voor haarkleur is Aa. Zijn haar is bruin. Is de kleur voor zijn haar dominant of recessief?

1. Dominant
2. Recessief

Aa kan je ook wel omschrijven als:

1. Homozygoot dominant
2. Heterozygoot
3. Homozygoot recessief
4. Heterozygoot dominant

Genetische variatie onstaat door ........... en .............. (blz 178 en 179 kan je helpen)

Als uit een rode en een witte plant, roze planten ontstaan, dan is de overerving..........?

1. intermediair
2. recessief
3. autosomaal
4. heterozygoot

Welke omschrijving hoort (het best) bij de plaats van het vraagteken?

1. Chromosomenpaar
2. Allelenpaar
3. Genenpaar
4. Zowel genen- als allelenpaar

Waar of niet waar:
Een chromosoom is een gen

1. Waar
2. Niet waar

Wat is een allel?

1. De invulling van een gen
2. Een van de genen van een genenpaar

Aan de slag

Maken:

Opdrachten uit het boek:

14 t/m 26

Leerdoelen

1. Je kunt uitleggen hoe het fenotype van een organisme tot stand komen en hierbij de begrippen homozygoot, heterozygoot, dominant en recessief gebruiken. 
2. Je kunt beschrijven hoe door recombinatie  nieuwe combinaties van allelen ontstaan.