Week 6, les 1, 2mh

Welkom bij 

Wat gaan we doen?

• leerdoelen bespreken
• huiswerk controleren
• theorie voegwoorden uitleggen 

Na deze les

Aan het eind van deze les:

• kan je voegwoorden herkennen

Huiswerk nakijken

Huiswerk:

Cursus 5 Grammatica

§ 3 WS Voegwoorden

opdracht 3, 4 en 5

Voegwoorden

• Voegwoorden zijn een soort cement.
  
• Je kunt met voegwoorden zinnen of woorden aan elkaar plakken.

Voorbeelden:

En, maar, of, want, dus, omdat, hoewel, als, terwijl, nadat, voordat, zodat, sinds, totdat, zoals, alsof, dan, toen, sinds, zodra.

Voegwoorden

• vaak na een komma
• voor het voegwoord en staat (bijna) nooit een komma

Samen aan de slag

§ 3 Voegwoorden

Online 

Opdracht 6c, 7c

Zinsdelen herhaling jaar 1

• zinsdelen
  
• persoonsvorm
• onderwerp
  
• werkwoordelijk gezegde
• lijdend voorwerp 

Persoonsvorm (pv)

In een zin staat altijd eee persoonsvorm. Een persoonsvorm kun je op twee manieren vinden.

1. Zet de zin in een andere tijd.  Het woord dat verandert is de persoonsvorm.

Kim kan goed zwemmen.

Kim kon goed zwemmen.

2.Maak van de zin een vraagzin. het woord dat vooraan komt te staan is de persoonsvorm.

Piet kookt graag pasta.

Kookt Piet graag pasta?

De persoonsvorm is altijd een werkwoord, de persoonsvorm is altijd één woord.

Zinsdelen

•   Zinnen zijn gemaakt van zinsdelen. Een zinsdeel kan bestaan uit één

   woord, maar ook uit een groepje woorden die bij elkaar horen.

•   Voor de persoonsvorm staat nooit meer dan één zinsdeel.

•   Je vindt de zinsdelen door de zinsdeelproef te doen: je verandert

   een paar keer de volgorde van de zin. Wanneer je één woord of een

   groepje woorden voor de persoonsvorm kunt zetten, is dat een

   zinsdeel, net als de persoonsvorm zelf.

Zinsdelen, hoe dan?

Hoe doe je dat nou?

1. Zoek de persoonsvorm. Zet hiervoor en hierachter een streepje.
   

 Dit weekend | gaan | we naar de Efteling.

   

 2.Kijk welke delen van de zin voor de persoonsvorm kunnen. Verander een paar keer de                volgorde van de zin. Welke stukjes van de zin moeten altijd bij elkaar blijven?

We | gaan | dit weekend | naar de Efteling.

Naar de Efteling| gaan | we | dit weekend.

Gaan | we | dit weekend | naar de Efteling?

Dit weekend | gaan | we | naar de Efteling.

Onderwerp

Zinnen bestaan uit zinsdelen. Het onderwerp (ow) is zo’n zinsdeel.

Vrijwel iedere zin heeft een onderwerp.

Het onderwerp is vaak iemand of iets die iets doet: de jongen, de boom, de auto, het weer, de brandweermannen.

Hoe vind je het onderwerp

1. Zoek de persoonsvorm.                                                                                                                                 Vanmorgen heeft mijn zus bij de bakker een brood gekocht. 
2. Zet streepjes tussen de zinsdelen van de zin.                                                                                 Vanmorgen / heeft / mijn zus / bij de bakker / een brood / gekocht. 
3. Vraag: wie (of wat) + persoonsvorm?                                                                                                               Wie heeft?  
4. Het antwoord op die vraag is de persoonsvorm. 

        Antwoord = mijn zus  is dus onderwerp.

Voorbeelden

Volkomen onverwachts sprong hij van zijn paard.

1. persoonsvorm = sprong

2. Volkomen onverwachts / sprong / hij / van zijn paard.

3. Stel de vraag: wie sprong?

4. onderwerp = hij.

De hond sluipt door het bos.

1. persoonsvorm = sluipt

2. De hond / sluipt / door het bos.

3. Stel de vraag: wie sluipt?

4. onderwerp = de hond.

Werkwoordelijk gezegde

• Zinnen bestaan uit zinsdelen. De persoonsvorm (pv) en het onderwerp (ow) ken je al. Een nieuw zinsdeel is het werkwoordelijk gezegde (wg).

• Het werkwoordelijk gezegde bestaat uit alle werkwoorden uit de zin.
  

• Het werkwoordelijk gezegde (wg) zegt wat het onderwerp doet of overkomt: vallen, eet, fietst, lacht, wandelen.
  

Werkwoordelijk gezegde

Het werkwoordelijk gezegde (wg) bestaat uit:

persoonsvorm + alle andere werkwoorden uit de zin

Soms hoort bij het werkwoord het woordje ‘te’ of ‘aan het’.

Bijvoorbeeld: staat te kijken, is aan het koken.

Hoe vind je het werkwoordelijk gezegde?

In de volgende zinnen is het werkwoordelijk gezegde (wg) vetgedrukt. De persoonsvorm is onderstreept.

1. Dit weekend| wil | ik (ow) | een nieuwe spijkerbroek | gaan kopen.

    pv = wil

    ow = ik

    wg = wil gaan kopen

2. De lerares| kijkt | met de rode pen | onze proefwerken | na.

    pv = kijkt

    ow = de lerares

    wg = kijkt na (want het hele werkwoord is ‘nakijken’)

Het werkwoordelijk gezegde zegt wat het onderwerp ‘doet’ of ‘overkomt’. 

Lijdend voorwerp (lv)

• Bijna alle zinnen hebben een onderwerp en een gezegde.
  
• Een zin kan meer zinsdelen hebben, bijvoorbeeld een lijdend voorwerp (lv).
  
• Het lijdend voorwerp komt voor in zinnen waar iets of iemand wat ‘overkomt’ of ‘ondergaat’.
  
• De persoon die iets ‘overkomt’ of het voorwerp dat iets ‘ondergaat’, is het lijdend voorwerp.
  

Janne (ow) | heeft | haar klasgenoot (lv)| gepest | via Whatsapp.

(haar klasgenoot ‘overkomt’ iets, zij wordt namelijk gepest)

Wanneer | stuur | je (ow) | de brugklasouders | de nieuwsbrief (lv)?

(de nieuwsbrief ‘ondergaat’ iets, deze wordt namelijk weggestuurd)

Hoe vind je het lijdend voorwerp?

1. Noteer eerst pv, ow en wg.

2. Stel dan de vraag:

Wat (soms: Wie) + werkwoordelijk gezegde + onderwerp?

Het antwoord op die vraag is het lijdend voorwerp.

 Bijvoorbeeld:

Wanneer | stuur | je (ow) | de brugklasouders | de nieuwsbrief (lv)?

pv = stuur

ow = je

wg = stuur

lv = wat stuur je (de brugklasouders)?  de nieuwsbrief

Lijdend voorwerp?

Tip!

Het lijdend voorwerp begint nooit met een voorzetsel (aan, achter, bij, in, langs, naast, onder, op, over voor etc.)

Let op!

Niet in alle zinnen staat een lijdend voorwerp.

Karst | wilde | de hele avond | zingen.

pv = wilde

wg = wilde zingen

ow = Karst

lv = Wat of wie wilde Karst zingen? Dat staat niet in de zin, dus is er geen lv.

Alles op een rij

zinnen ontleden

1. Zoek en onderstreep de persoonsvorm (pv). Doe dit door de zin van tijd te veranderen. De persoonsvorm is altijd een werkwoord.

2. Zet zinsdeelstrepen. Eerst voor en achter de persoonsvorm. Verander verder de woordvolgorde van de zin en zet de andere strepen.

3. Zoek het werkwoordelijk gezegde(wg). Dit zijn alle werkwoorden uit de zin.

4. Zoek het onderwerp (ow). Stel de vraag: wie/wat + pv + wg? Het onderwerp doet altijd iets in de zin.

5. Zoek het lijdend voorwerp(lv). Stel de vraag: wie/wat + pv + ow + wg? Met het lijdend voorwerp wordt iets gedaan. Niet elke zin heeft een lijdend voorwerp.

Aan de slag

Online

Cursus 5 Grammatica

§ Zinsdelen, herhaling van vorig jaar

Opdracht 1,2,3 en 4

Vragen?

Zijn er nog vragen over deze les?

Je weet nu

•  voegwoorden te herkennen 

Einde les

Huiswerk:

§ 3 Voegwoorden

Opdracht 5