Ethiek les ethische theorieen

• Levensbeschouwing
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Ethiek -ethische theorieën

Leg uit wat 'een optiek' is.

stof van vorige week..

Vraag: wat hebben waarden en normen met ethiek te maken?

Moraal(systeem)

Moraal gaat over de handelingen en het gedrag die door de maatschappij als wenselijk worden gezien

-Jouw moraal wordt dus gevormd door al jouw waarden en normen samen, waarmee je bepaalt of je iets wel of niet moet doen/iets wel of niet goed vindt

ethiek

Bij jezelf nagaan hoe je vindt dat je moet handelen (doen; gedrag) in bepaalde situaties, waarbij je beslissingen neemt door na te gaan wat jouw moraal is (wat vind ik het moreel juiste gedrag)

Lesdoel

*Weten wat het 'utilisme' of de gevolgenethiek inhoudt

*Weten wat 'plichtsethiek' of de beginselethiek inhoudt

Utilisme

"De enige vrijheid die deze naam verdient, is die van het nastreven van ons eigen welzijn op onze eigen manier, zolang we niet proberen anderen van het hunne te beroven, of hun pogingen om het te verkrijgen te belemmeren."

― John Stuart Mill, On Liberty

Utilisme

Het Utilisme is een theorie die ervan uitgaat dat de morele waarde van een handeling is af te meten aan het algemeen nut 

--> dus: zorgt de handeling voor zoveel mogelijk nut oplevert
       voor zoveel mogelijk mensen

--> ipv nut ook wel: geluk 

Utilisme

De theorie gaat ervan uit dat je bij het beoordelen van ethische/morele dilemma's een balans kunt opmaken van goede en slechte gevolgen. 

Je moet je daarbij bedenken wat de gevolgen zullen zijn voor verschillende betrokken partijen. 

Levert de beslissing meer geluk op dan ongeluk, dan is de handeling ethisch verantwoord (dus: de juiste beslissing)

let op!

"De enige vrijheid die deze naam verdient, is die van het nastreven van ons eigen welzijn op onze eigen manier, zolang we niet proberen anderen van het hunne te beroven, of hun pogingen om het te verkrijgen te belemmeren."

-menswaardigheid is heel belangrijk!

Een voorbeeld

Langs de A2 bevindt zich een knelpunt. Om de doorstroom te bevorderen, zal de A2 verbreed moeten worden. Op precies die plek staan drie boerderijen die daarbij zullen moeten verdwijnen. 

• Betere doorstroom voor automobilsten, vrachtwagenchauffeur, bestelbuschauffeurs
  
• Minder economische schade voor bedrijven
• minder ergernissen

• gedwongen vertrek van
   drie gezinnen
• Milieuschade aan lucht en
   landschap

Utilisme --> gevolgen

Wanneer er meer mensen gelukkig worden van de handeling dan ongelukkig, is de handeling ethisch verantwoord te noemen. 

Het gaat bij het utilisme dus om de GEVOLGEN van je beslissing

Casus

 Twee patiënten komen in aanmerking voor een donorhart; een vrouw van 60+ en een jonge vrouw. Jij moet als arts een keuze maken wie het hart mag ontvangen (een onwaarschijnlijk dilemma, maar toch). 

Vanuit het utilisme zou je een balans op moeten maken: eentje voor de oude vrouw en
eentje voor de jonge vrouw. In je balans moet je rekening houden met een aantal zaken: 

- Hoe is de levensverwachting?
- Hoeveel mogelijkheden tot gelukservaringen zijn
  er nog? 

- Wat is de kwaliteit van het huidige leven en het eventuele toekomstige leven?

- Wat is de betekenis van het leven voor de directe omgeving?

Balans?

Ethiek -ethische theorieën

Ethiek is

een bril die je opzet om van verschillende kanten naar een dilemma te kijken

een filosofie over waarden en normen

nadenken over wat juist en onjuist gedrag is

Lesdoel

Je kunt uitleggen:

-wat de ethische stroming utilisme inhoudt
-wat de ethische stroming plichtsethiek inhoudt

Wat is volgens jou het uitgangspunt van het utilisme?

Utilisme

Het Utilisme is een theorie die ervan uitgaat dat de morele waarde van een handeling is af te meten aan het algemeen nut 

--> dus: zorgt de handeling voor zoveel mogelijk nut oplevert
       voor zoveel mogelijk mensen

--> ipv nut ook wel: geluk 

Plichtsethiek (beginselethiek)

Uit het filmpje over Kant blijkt dat hij een handeling als moreel juist beoordeelde wanneer je je de volgende vraag positief kunt beantwoorden: 

'Wil ik in een wereld wonen waarin iedereen (vul de handeling in)' 

-Deze wet moet in alle omstandigheden voor iedereen kunnen gelden
-Deze wet mag geen verplichting van buitenaf zijn!

-Bovendien staat menswaardigheid centraal moet staan: je mag een ander
  mens nooit als middel gebruiken. Respect voor de medemens is heel
  belangrijk! 

Veel attracties hebben een aparte ingang voor mensen in een rolstoel. In Nederlandse kranten stond het bericht dat rijke New Yorkers voor zo’n 100 euro per uur een gehandicapte inhuren, zodat ze niet in de rij hoeven te staan bij de attracties van Disney World.

Stel, je woont in een dictatuur. Op een dag komt de Grote Dictator langs in een open wagen. Jij hebt vanuit jouw appartement de mogelijkheid om deze dictator te doden.

Leg uit wat het verschil is tussen utilisme en plichtsethiek

maken

Vraag 21 en vraag 23