A&R 3: Oorlog om olie

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

H3: Oorlog om olie

Start

Leerdoel(en)

1. Hoe ontstaat aardolie, hoe wordt deze hulpbron vervoerd en wat kun je er mee? 
2. Waar en van wie zijn de olievoorraden? 
3. Wie verbruikt de olie op de wereld? 
4. Wat zijn de geopolitieke gevolgen van de afnemende en ongelijke spreiding van de wereldoliereserves.

geoplolitieke gevolgen spreiding natuurlijke hulpbronnen

.

.

.

Afhankelijkheid/kwestbaarheid/chanteerbaarheid. 

H3: Oorlog om olie

Start

Introductie

H3: Oorlog om olie

§1: Het einde van een olietijdperk

Uitleg: Hoe ontstaat aardolie?

• Het ontstaan van aardolie en (nat) aardgas zie je hiernaast.
• Bij gebruik bovengronds komt CO₂ vrij.

H3: Oorlog om olie

§1: Het einde van een olietijdperk

Uitleg: Hoe ontstaan aardolie?

• Het ontstaan van aardolie en (nat) aardgas zie je hiernaast.
• Bij gebruik bovengronds komt CO₂ vrij.
• Olie en gas kan natuurlijk via breuken ontsnappen.
• Hierdoor ontstaan:

• Asfaltmeren
• Leisteenolie/olieschalie
• Teerzanden

H3: Oorlog om olie

§1: Het einde van een olietijdperk

Uitleg: Van olieplatform naar raffinaderij

• Olie wordt gewonnen via boringen
• Ruwe olie wordt vervoerd via pijpleidingen: aanleg duur, vanwege het indekken van risico's, zoals het voorkomen van lekkages en vergunningen om de omgeving aan te tasten. De vaste kosten zijn hoog, maar de variabele zijn laag.
• Aan zee wordt de olie in een (super)tankschip gepompt.

H3: Oorlog om olie

§1: Het einde van een olietijdperk

Uitleg: Van olieplatform naar raffinaderij

• Olie- en gasvoorraden zijn oneerlijk verdeeld.
• Het Midden-Oosten kent de grootste bewezen olievoorraden, Rusland de grootste bewezen gasvoorraden. Het gebruik van OECD-landen neemt af, het gebruik van BRIC(S)-landen neemt toe.

Glasgow: Nederland stopt met exportssteun olie en gas

H3: Oorlog om olie

§1: Het einde van een olietijdperk

Uitleg: Van olieplatform naar raffinaderij

• Fossiele brandstoffen zijn eindig.
• Economische winbaarheid: mogelijkheid een energiebron kostendekkend te winnen.
• Technische winbaarheid: mogelijkheid om een energiebron te winnen met bestaande of toekomstige technische middelen.
• Maatschappelijke winbaarheid: mogelijkheid een energiebron te winnen zonder noemenswaardige tegenstand vanuit de samenleving
• Waar conventionele reserves winbaar zijn met beschikbare methoden stuiten niet-conventionele reserves op technische beperkingen en maatschappelijke weerstand.

H3: Oorlog om olie

§1: Het einde van een olietijdperk

Uitleg

• Wereldvraag naar aardolie en -gas neemt toe, maar peak oil verschuift steeds verder.
• Om het opraken uit te stellen zijn alternatieve energiebronnen, zoals steenkool en kernenergie, een oplossing. Daarnaast technologische ontwikkelingen om toekomstige voorraden te winnen, zoals fracking. 

raffinaderij nl 1951

H3: Oorlog om olie

§2: Irak: arm olieland

• pak leerwerkboek, schrift en etui
• open LessonUp en online methode

H3: Oorlog om olie

§2: Irak: arm olieland

Uitleg: ligging en bereikbaarheid

• land-locked
• van oudsher knooppunt handelsroutes

H3: Oorlog om olie

§2: Irak: arm olieland

Uitleg: demografie

• sterke verstedelijking
• desondanks achterstand in de demografische transitie
• bevolking geconcentreerd langs Eufraat en Tigris

H3: Oorlog om olie

§2: Irak: arm olieland

Uitleg: sociaal-economisch / fysisch /  politiek

• Irak profiteerde sterk van de toegenomen vraag naar aardolie na 1945. Het land sloot zich aan bij de OPEC (1960). Irak investeerde veel in infrastructuur. 
• OPEC neemt de macht van de westerse oliemaatschappijen (7 Sisters) over en beïnvloedt de wereldeconomie door aandraaien oliekraan.
• Binnen OPEC groeiende belangenverschillen.
• Buiten OPEC staan er meer oliestaten op.

H3: Oorlog om olie

§2: Irak: arm olieland

Uitleg: politiek

• De olievoorraden zijn een terugkerend thema bij de oorlogen waarbij Irak betrokken raakt.
• Binnen Irak interne tegenstellingen met politieke instabiliteit en gewapende conflicten tot gevolg. De armoede en de politieke spanningen zijn een voedingsbodem voor terrorisme (bijvoorbeeld van IS). 

H3: Oorlog om olie

§2: Irak: arm olieland

Uitleg: Irak nu en de toekomst

• Politieke en religieuze verschillen zijn nog niet opgelost.
• Als gevolg van terreur en corruptie maakt de economie weinig tot geen groei door.
• Werkloosheid is hoog, voornamelijk voor jongeren voelt het uitzichtloos
  
• Het BBP groeit als gevolg van buitenlandse investeringen in de oliesector en de export van olie, maar dit geld komt niet genoeg bij de burgers terecht (ook in andere vormen niet, zoals onderwijs, gezondheidszorg, etc.).
  
• De handelsbalans is positief, maar het gevaar is dat 90% van de inkomsten uit de oliesector afkomstig is.