12.1 Naar een nieuwe wereldorde

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

12.1 Naar een nieuwe wereldorde:

de ondergang van het communisme door problemen in SU:

• 1.  Geen economische groei
• 2. Militaire uitgaven werden te hoog. SDI-project VS nieuwe fase in wapenwedloop (Reagan)
• 3. Geen inspraak van de bevolking > sociale onrust
• 1985: Gorbatsjov wijzigt de koers: 
• - Peresjtrojka > vernieuwing productieproces en invoering marktwerking
• - Glasnost: 'Openheid', verruiming vrijheid van meningsuiting > kritiek
• Roep om democratie begon in Polen en Hongarije 
• Gorbatsjov grijpt hier niet in
• 1989: Druk vanuit de bevolking leidt tot val Muur en van Gorbatsjov (1991)
• Jeltsin schaft communisme als regerende partij in de SU af >
• SU valt uiteen in aparte zelfstandige staten 
• Voormalige Oostbloklanden worden lid van de EU

Probleem voor de SU was ook de onvrede in Oostbloklanden:

• Verzet tegen de communistische dictatuur >
• - roep om democratische vrijheden en
• - recht om in vrijheid te reizen
• Tot Gorbatsjov: hard militair optreden tegen hervormingsbewegingen (DDR in '53, Polen en Hongarije in '56,  Tsjechoslowakije, '68)
• Gorbatsjov: weigert militair in te grijpen in de DDR >
• Val van de Muur (1989) >
• Hereniging Duitsland (1990) 

2 documentaires 

Val van de Muur

1e: 7 minuten (NOS)

2e: 10 minuten (NOS)

USSR na 1991:

• Na Gorbatsjov werd Jeltsin leider van de SU >
• Jeltsin maakt einde aan communisme in SU >
• Voormalige republieken onafhankelijk
• markteconomie > enkele superrijken
• Baltische staten en Polen bij EU.
• Elders autoritaire staten (o.a. Hongarije)
• Nationalistische en ethnische gevoelens >
• revolutie en burgeroorlog (o.a.Oekraïne)

Gevolgen val communisme voor het Westen:

• - VS 'politiagent van de wereld'
• - Navo: beheersing militaire conflicten ipv 
•                 bestrijden communisme
• - Duitsland economische motor Europa
• - Poetin (2008): herstel positie > 
• - nieuwe spanningen met het Westen o.a,
• - Oekraïne (Krim)

Ontwikkelingen in Nederland na 1945:

• 1. Groeiende welvaart. Belangrijk: 
• - Marshallplan
• - Herstel economie in Duitsland > oa groei Rotterdamse haven
• - aardgasveld in Groningen
• - vanaf jaren '60: sterke stijging lonen 
• 2. Onafhankelijkheid Nederlands-Indië > 
•    Republik Indonesia (1949) Gevolg:
•     Velen verhuisden naar Nederland: 
•     Indo's en Zuid-Molukkers > namen cultuur mee               
•                                                                                                                                           Knilsoldaten

Documentaire Beeldbank over de wederopbouw in Nederland na 1945,

originele beelden.

(17 minuten)

0

vervolg ontwikkelingen in Nederland na 1945:                          : 

• Culturele revoluties:
• Verzuiling veranderde in: Ontzuiling [1]:                                                        verzuiling
• Het leven van mensen speelde zich niet langer af in de 'zuil' waarin ze geboren waren 
  
• liberaal, socialistisch, katholiek, protestant, 
• maar: meer contacten buiten eigen groep.
• Van invloed op de ontzuiling was:
• - secularisering [2] of: ontkerkelijking: minder mensen gingen naar de kerk >
• mensen laten zich minder leiden door de kerk (vb: gebruik voorbehoedsmiddelen)
• - komst televisie >
• meer mensen maken kennis met opvattingen uit een andere zuil

vervolg ontwikkelingen in Nederland na 1945:

• Ontzuiling werd versterkt door: secularisering en komst tv en
• individualisering: mensen willen zelf hun toekomst uitstippelen
• vooral: jongeren: babyboomers ontwikkelen eigen jeugdcultuur:
• - hekel aan 'gezag'
• - eigen haardracht, muziek, kledij, sexuele moraal (oa Woodstock festival)
• - 'flower power' en 'provo-beweging':
• - protestacties tegen geweld in de wereld (Vietnam-oorlog) o.a
• - protestsong Boudewijn de Groot (Vertaling van lied Bob Dylan):
•    'Meneer de president' > beelden studio-optreden 

0

Ook: acties         (radicale)                       feministes

Een multiculturele samenleving ontstaan door:

• Vele nieuwkomers na WO II:
  
• - Mensen uit de voormalige kolonies (Ned.Indië, Suriname ('75), Ned. Antillen)
• - Gastarbeiders (uit Italië, Griekenland, Marokko en Turkije)
• - Asielzoekers (eind 20e eeuw)
• - Burgers uit nieuwe lidstaten EU (na 1989, val van de Muur)
• Belangrijk:
• immigranten behielden hun eigen cultuur, niet iedereen integreerde >
• spanningen tussen immigranten en autochtone Nederlanders o.a. mbt:
• geloof (Islam, 11 november 2001: aanslag op Twin Towers........)

Europa: groei en crisis:

• 2004: 10 Oostbloklanden lid van EU
• Doelstellingen lijken te zijn  gehaald:
• - vrede (tussen Dld en Frankrijk)
• - welvaart
• - dreiging communisme voorbij
• Verwachting: uitbreiding democratie
• Groot probleem: politieke unie?
• 'Oplossing': landen blijven onafhankelijk
• maar gaan steeds meer samenwerken:

Andere oorzake spanningen in Europese Unie:

• Globalisering:
• - toenemende economische verwevenheid
• - steeds meer samenwerking nodig: milieu, criminaliteit
• - steeds meer culturele uitwisselingen door techniek
• - veel migratie na WO II (dekolonisatie, gastarbeid, armoede, oorlog) >
• - samenstelling bevolking is veranderd: multiculturele samenlevingen >
• - discriminatie en ontheemd gevoel bij Europeanen >
• - ultranationalisme: eigen volk eerst

Meer samenwerking in de Europese Unie en reactie 

• veiligheid
• buitenlands beleid
• economisch: 'Schengenlanden' (1991) >
• EU > Euro (2002)
• Gevolg: Euroscepsis:
• - 'Brussel' krijgt teveel macht tkv 
• - nationale parlementen
• - te weinig controle op 'Brussel'
• - vrees concurrentie lage lonen landen 
• Gevolg: volksraadplegingen (2005/16)

ABC News over de uitslag van het referendum in GB

(4 minuten)

0