periode 9 - Les 2 - anemie, afweer/immuniteit, bloedgroepen, resusstelsel

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 3

Les 2 - circulatie

Doel van deze les

• Kennis ophalen over de bloedgroepen
• Kennis ophalen over afweer en immuniteit
• Weten wat een resusfactor is
• Weten wat de oorzaken, gevolgen en behandeling kan zijn van anemie

Bloedgroepen

Antistoffen vs antigenen

Antigeen

Antistof

A heeft antigeen A, antistof B

B heeft antigeen B, antistof A

AB heeft antigeen A en B, geen antistof

O heeft geen antigeen, antistof A, en B

Antigeen A

Antigeen B

Antigeen A & B

Geen antigenen

Bloedgroep A

Bloedgroep B

Bloedgroep AB

Bloedgroep O

Welke bloedgroep is de universele donor?

1. Bloedgroep A
2. Bloedgroep B
3. Bloedgroep AB
4. Bloedgroep 0

Welke bloedgroep is de universele ontvanger?

1. Bloedgroep A
2. Bloedgroep B
3. Bloedgroep AB
4. Bloedgroep 0

Bloe

Bloedgroep A ontvangt van bloedgroep A en 0

Bloedgroep B ontvangt van bloedgroep B en 0

Bloedgroep AB ontvangt van A, B, AB en 0

Bloedgroep 0 ontvangt van 0

Universele donor: bloedgroep O

Universele ontvanger: bloedgroep AB

Ontvanger bloedgroep: A

Donor bloedgroep: 0

Ontvanger bloedgroep: A

Donor bloedgroep: AB

Ontvanger bloedgroep: AB

Donor bloedgroep: B

Doel van deze les

• Kennis ophalen over de bloedgroepen
• Weten wat een resusfactor is
• Kennis ophalen over afweer en immuniteit
• Weten wat de oorzaken, gevolgen en behandeling kan zijn van anemie

Resusfactor

Resusfactor geeft aan of je wel of geen resusantigeen op je rode bloedcellen hebt

Rode bloedcel

A- 

A+ 

Antistoffen 

tegen resus

Resus-

antigeen

Antigeen 

A

Resusfactor tijdens 

zwangerschap

Wanneer bloed van kind (Rh+) en moeder (Rh-)                                     

met elkaar in contact komt, maakt moeder anti-                                

stoffen tegen resusantigeen.

Bij een volgende zwangerschap maken de anti-                                 

stoffen van de moeder de rode bloedcellen van                                        

het kind kapot > bloedarmoede > zuurstofgebrek                                   

Dit heet resusziekte

Oplossing?

Om afweerreactie tegen resusantigenen te voorkomen krijgt moeder tijdens de zwangerschap een resusprik (bevat antistoffen die resuspositieve bloedcellen van kind meteen opruimen als die in het bloed van de moeder komen).

Doel van deze les

• Kennis ophalen over de bloedgroepen
• Weten wat een resusfactor is
• Kennis ophalen over afweer en immuniteit
• Weten wat de oorzaken, gevolgen en behandeling kan zijn van anemie

specifieke afweer

Wat is een andere benaming voor een erytrocyt?

1. Bloedplaatje
2. Witte bloedcel
3. Rode bloedcel

Een neutrofiele granulocyt is een leukocyt

1. Juist
2. Onjuist

Lymfocyten, monocyten en granulocyten zijn

1. rode bloedcellen
2. bloedplaatjes
3. witte bloedcellen
4. Alle antwoorden zijn onjuist

B-lymfocyten zorgen voor de cellulaire afweer

1. juist
2. onjuist

B-lymfocyten maken antistoffen en zijn daarmee onderdeel van de humorale afweer

Welke lymfocyten rijpen in de zwezerik?

1. B-lymfocyten
2. T-Lymfoctyen
3. B en T lymfocyten
4. Monocyten

T-lymfocyten zorgen voor de humorale afweer

1. juist
2. onjuist

T-lymfocyten maken onderdeel uit van de cellulaire afweer.

Doel van deze les

• Kennis ophalen over de bloedgroepen
• Weten wat een resusfactor is
• Kennis ophalen over afweer en immuniteit
• Weten wat de oorzaken, gevolgen en behandeling kan zijn van anemie

Anemie

• Bloedarmoede;
• Hemoglobinegehalte is gedaald beneden de normaalwaarde;
• Mannen normaalwaarden: 8,7-11,0 mmol/liter
• Vrouwen normaalwaarden: 7,5-10,0 mmol/liter
• Klachten: bleekheid, kortademigheid, hoofdpijn, oorsuizen, lusteloosheid, duizeligheid en collapsneiging;
• Drie typen anemie: microcytaire anemie, macrocytaire anemie, normocytaire anemie. 

Hoe gaan we dit bepalen?

Diagnostiek:

• HB ->gehalte hemoglobine
  
• Ht -> hematocriet -> 

het volume van het bloed dat door 

de rode bloedcellen wordt ingenomen

• Bestudering van het uiterlijk van de erytrocyt

Bij mannen ligt de Ht hoger ivm de hormoon testosteron

Bij vrouwen komt het door de maandelijkse menstruatie -> bloeding

Hemoglobine

Hemoglobine is het ijzerhoudende eiwit in de rode bloedcellen, dat zorgt voor het transport van zuurstof  en kooldioxide in het bloed.

Hemoglobine zorgt voor de rode kleur in ons bloed.

Een te laag HB kan duiden op een anemie (bloedarmoede)

Hematocriet

De hematocrietwaarde drukt uit hoeveel rode bloedcellen er te vinden zijn in een bepaalde hoeveelheid bloed..

Als iemand ernstig uitgedroogd is, wat gebeurt er dan met de hematocrietwaarde in het bloed?

1. die daalt
2. die stijgt
3. die blijft gelijk

Welke waarde is een normaal Hb gehalte voor een gezonde volwassen man?

1. 12,5 mmol/l
2. 15,5 mmol/l
3. 9,5 mmol/l
4. 7,5 mmol/l

Anemie

bloedarmoede; tekort aan hemoglobine in het bloed

 

verschillende soorten anemie: 

 

• verschillende oorzaak
• verschillende anatomie

Kenmerken rode bloedcel bij een ijzergebreksanemie:

• Hypochroom (bleek)
• Microcytair (klein)

Kenmerken bij hemolytische anemie:

• Normochroom (normale kleur)
• Normocytair (normale grootte)

Kenmerken bij pernicieuze anemie gebrek vit B12/ foliumzuur:

• Hyperchroom (veel hemoglobine)
• Macrocytair (extra groot)

Bloedarmoede

Bloedarmoede => anemie

Oorzaken:

• Verhoogd bloedverlies
  
• Verstoorde aanmaak ery’s 
• Onvoldoende aanmaak in het rode beenmerg
• Tekort aan bouwstoffen (o.a. ijzer, foliumzuur, vit B12)
  

Aplastische anemie

(beenmergarmoede)

Er is sprake van een te gering aantal stamcellen om voldoende nieuwe erytrocyten te kunnen vormen

Oorzaken: o.a. chemotherapie, bestraling, antibiotica, leukemie

Pernicieuze anemie

Er is een tekort aan vitamine B12

Oorzaken: o.a. maagresectie, darm resectie, 

Ferriprieve anemie

bloedarmoede als gevolg van ijzertekort ontstaat als de normale ijzervoorraad in het lichaam zodanig uitgeput raakt dat het beenmerg niet voldoende hemoglobine kan aanmaken.

Dit is de meest voorkomende oorzaak van bloedarmoede

Oorzaken: o.a. maagresectie, diarree, menstruatie, bevalling, slechte voeding, bloeding in het TD

Ferriprieve anemie symptomen

• Vermoeidheid en slapte.

• Bleekheid (vooral tandvlees, oogleden en nagel-bedden).

• Hartkloppingen, versnelde hartslag, kortademigheid bij inspanning.

• Prikkelbaarheid, concentratiestoornissen.

• Gladde pijnlijke tong of kloofjes in de mondhoeken.

• Broze nagels.

• Zwarte, teerachtige (soms bloederige) stoelgang, als de bloedarmoede wordt veroorzaakt door bloedverlies in het maag-darmkanaal.

• Abnormale neiging tot het eten van klei, vuil of ijs (pica).

Hemolytische anemie

Hemolyse is een verhoogde afbraak van rode bloedcellen.

normaal leeft een erytrocyt 100 dagen, hierbij soms maar enkele uren

Oorzaken: o.a. erfelijkheid zoals bij sikkelcelanemie, auto-immuunziekte, kunstklep, malaria

Ferriprieve anemie symptomen

• Vermoeidheid en slapte.

• Bleekheid (vooral tandvlees, oogleden en nagel-bedden).

• Hartkloppingen, versnelde hartslag, kortademigheid bij inspanning.

• Prikkelbaarheid, concentratiestoornissen.

• Gladde pijnlijke tong of kloofjes in de mondhoeken.

• Broze nagels.

• Zwarte, teerachtige (soms bloederige) stoelgang, als de bloedarmoede wordt veroorzaakt door bloedverlies in het maag-darmkanaal.

• Abnormale neiging tot het eten van klei, vuil of ijs (pica).

Diagnostiek verschillende soorten anemie

Door bestudering van het uiterlijk van de erytrocyten:

• omvang
• kleur

Omvang:

• Microcytaire anemie: lage MCV-waarde 
• Macrocytaire anemie: hoge MCV-waarde
• Normocytaire anemie: normale MCV-waarde

(AZ: blz 279)

Kenmerken rode bloedcel bij een ijzergebreksanemie:

• Hypochroom (bleek)
• Microcytair (klein)

Kenmerken bij hemolytische anemie:

• Normochroom (normale kleur)
• Normocytair (normale grootte)

Kenmerken bij gebrek vit B12/ foliumzuur:

• Hyperchroom (veel hemoglobine)
• Macrocytair (extra groot)

Diagnostiek verschillende soorten anemie

Door bestudering van de KLEUR van de erytrocyten:

hypochroom -> bleek 

Hyperchroom -> roder

Normochroom -> normaal

(AZ: blz 279)

Kenmerken rode bloedcel bij een ijzergebreksanemie:

• Hypochroom (bleek)
• Microcytair (klein)

Kenmerken bij hemolytische anemie:

• Normochroom (normale kleur)
• Normocytair (normale grootte)

Kenmerken bij gebrek vit B12/ foliumzuur:

• Hyperchroom (veel hemoglobine)
• Macrocytair (extra groot)

Waardoor kan bloedarmoede worden veroorzaakt?

1. Doordat bloed gaat stollen binnen een bloedvat
2. Doordat bij een ontsteking veel witte bloedcellen zijn doodgegaan
3. Door kwalitatieve ondervoeding
4. Doordat het bloed niet door het hele lichaam wordt gepompt

Iemand met bloedarmoede heeft te weinig...

1. Zuurstof in zijn bloed
2. Voedingsstoffen in zijn bloed
3. Hemoglobine in zijn bloed
4. Bloed

Volgende week

Weefselvocht

Het lymfatisch systeem

Diffusie en osmose

Oedeem

Huiswerk

Voorbereiding:

Lees: * A&F:2.2.5 en 2.2.6 (blz 118 t/m 125)

            * AZ: 8.4 (blz 254 t/m 257)

Bekijk:* https://youtu.be/k54wDzNLFFU (diff&osmose)

             *  https://youtu.be/Y7HKUl1XKkY (oedeem)

Maak voor de les: Opdracht 2 - vragen over het 

                                                                 lymfatisch systeem (Teams)