Incidenten, calamiteiten en complicaties

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 1,2

Incidenten, calamiteiten en complicaties

Leerdoelen

• Je kunt benoemen wat een incident, complicatie en calamiteit is.
• Je kunt omschrijven wat een mic melding is.
• Je kunt het belang van mic meldingen benoemen.

Maar eerst, wat weet je nog van de vorige les?

Wat was valpreventie?

Wat kon je inzetten?

Wat was een valrisicosignalering?

Incident

• Een incident is een onbedoelde gebeurtenis tijdens de zorgverlening die afwijkt van de gewenste gang van zaken en kan leiden tot schade bij de patiënt, bijvoorbeeld het toedienen van de verkeerde medicatie.

• Zorgaanbieders moeten incidenten registreren en analyseren om fouten te voorkomen.

Voorbeelden incidenten

1. Een fout: Afwijking ten opzichte van de ideale situatie met ongewenste  gevolgen tijdens de zorg.

2. Een ongeluk, er treedt meestal schade op. Zoals een valincident.

3. Een bijna ongeluk tijdens de zorg.

Een fout: een afwijking van een situatie ten opzichte van de ideale situatie, met meestal ongewenste gevolgen. Het betreft het handelen van zorgverleners of het nalaten van handelen door zorgverleners, waardoor schade ontstaat voor een cliënt of de zorgverlener zelf. Denk bijvoorbeeld aan het toedienen van de verkeerde medicijnen.
Een bijna ongeluk: een ongeluk dat ternauwernood voorkomen kon worden of net niet plaatsvond. Bijvoorbeeld bijna struikelen over een losliggend matje.

Een incident is ook zo’n onbedoelde gebeurtenis, maar daarvan heeft de patiënt wel schade ondervonden, of kan daarvan nog schade krijgen. Een calamiteit is ook een onbedoelde of onverwachte gebeurtenis en heeft betrekking op de kwaliteit van de zorg.

• patiënt die van een zorgverlener de medicatie van een andere patiënt heeft gekregen maar hier geen schade door heeft opgelopen;
• Een cliënt met slikproblemen, welke bekend zijn en waarbij in het dossier beschreven is welk toezicht nodig is. Een invalkracht is echter onvoldoende op de hoogte van deze afspraken. De patiënt eet een stuk brood en stikt bijna, maar men is er op tijd bij om schade te voorkomen.

Wat is een calamiteit?

Een calamiteit, is een onverwachte gebeurtenis, die betrekking heeft op de kwaliteit van de zorg en die tot de dood van of een ernstig schadelijk gevolg voor een cliënt heeft geleid of had kunnen leiden

Calamiteiten moeten altijd gemeld worden (Wkkgz) bij IGJ, incidenten niet.

Bij calamiteiten gaat het om de kwaliteit van de zorg en die tot ernstige schade kan leiden.

De Wkkgz geldt voor alle zorginstellingen zoals verpleeghuizen, ziekenhuizen of revalidatiecentra. Kleinere zorgaanbieders zoals een huisartspraktijk, fysiotherapie vallen ook onder de wet, net zoals verzekeringsartsen of bedrijfsartsen die de gezondheid van een cliënt moeten beoordelen of begeleiden tijdens hun ziekteproces.

Voorbeelden van calamiteiten

voorbeelden:

Brand

Virus- en infectie-uitbraak

Vermissing/ontvluchting (weglopen)

Hittecalamiteit

Voorbeelden van calamiteiten

• Het missen van te hoge bloedsuikerwaarden in de dagcurve door meerdere verpleegkundigen waardoor de cliënt overlijdt;
  
• Een patiënt die verkeerde medicatie heeft gekregen waardoor zij overleed;
  
• Valpreventie niet goed uitgevoerd waarna cliënt viel en haar heup brak;
  
• Verkeerd uitgevoerde behandeling waardoor patiënt opnieuw geopereerd moet worden. 

Bij een calamiteit moet de directie en de calamiteitencommissie direct geïnformeerd worden.

Ook is het verplicht binnen 3 werkdagen een melding te doen bij de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd.

Wat is een complicatie?

Een onbedoelde of ongewenste uitkomst van zorg tijdens of volgend op het (niet) handelen van een hulpverlener, die voor de gezondheid van de patiënt zodanig nadelig is, dat (be)handelen noodzakelijk is, dan wel dat er sprake is van (onherstelbare) schade.

-Naadlekkage 

-Spontane bloeding na een ingreep

-Trombose

-Zenuwbeschadiging

-Ontsteking van het operatiegebied

Voorbeelden complicaties

Soms is niet duidelijk of een gebeurtenis een complicatie, een incident of een calamiteit is. Er kan onduidelijkheid zijn omdat:

• niet vaststaat of de kwaliteit van zorg niet voldeed;
  
• de ernst van de opgetreden schade onduidelijk is;
  
• niet duidelijk is of het gebrek in de kwaliteit van zorg van invloed is geweest op de ongewenste uitkomst.

Melding maken; WKKGZ

Wet Kwaliteit, klachten en geschillen zorg

- meldingsplicht zorginstellingen bij de inspectie
-meldingsplicht bij de patient
-aantekening patientendossier

Waarom melden?

- structurele fouten op te speuren.

- waarom bestaande veiligheidsregels het incident niet hebben kunnen voorkomen.

- vervolgacties

- niet straffen, maar advisering

Wat weet je al van
MIC meldingen?

Wat is een MIC/VIM melding?

• Melding Incident Cliënt
• Veilig Incidenten Melden
• Leren van wat er mis ging
  

Wanneer een MIC/VIM?

Een incident meld je altijd intern. Zodat je kunt leren van een incident, omdat in de zorgverlening iets niet goed gegaan is.

Verplicht bij: 

1. Een calamiteit melden bij Inspectie Gezondheid & Jeugd
   
2. Ontslag bij disfunctioneren
3. Geweld in de zorgrelatie
   
   
   

Geweld in de zorgrelatie, WKKGZ

1. Van zorgverlener naar cliënt (ook buitenshuis)
2.  Iedereen van de zorginstelling naar cliënt, dus ook huishoudelijk medewerker of de schilder die is ingehuurd
3. Geweld tussen bewoners onderling

Binnen 3 werkdagen, 6 weken 'onderzoektijd' voor melder.
https://www.igj.nl/onderwerpen/geweld-in-de-zorgrelatie

Bij geaccepteerde risico’s is een melding alleen zinvol als je ervan kunt leren. De vraag is dan: is hier sprake van een vermijdbare situatie die de kwaliteit van de zorg raakt? Is het antwoord nee, dan hoef je ook geen melding te doen. 

Wanneer een cliënt met een geaccepteerd valrisico bijvoorbeeld over het snoer van de stofzuiger valt, is er sprake van een vermijdbare situatie en maak je wel een melding.

Gemeld en dan...?

Interne terugkoppeling met evaluatie 
Of door IGJ 

Doel van de MIC

• Om van te leren! 
  
  
• Dossier opbouw, bijvoorbeeld bij vallen
• Apparatuur / proces evaluatie
• Disfunctioneren zorgverlener
• Medicatie fouten - (proces evaluatie)

Wat is een MIC melding?

Welke drie situaties moet
je verplicht 'MICCEN'?

Wat is het doel van een MIC?

Meer weten over ..

Kijk op

• https://www.igj.nl/onderwerpen/geweld-in-de-zorgrelatie
• https://www.igj.nl/onderwerpen/klacht-of-vraag-over-zorg-of-jeugdhulpverlening
• https://www.zorgvoorbeter.nl/verminderen-regeldruk/incidenten-calamiteiten-melden

VIM en MIC meldingen

Als iets niet goed is gegaan in de zorgverlening, meld je het incident in het Veilig Incidenten Melden (VIM) of het Melding Incidenten Cliënten (MIC) systemen

Kijkopdracht

1. Welke reflex treedt meestal op?

2. Waarom is goed opletten meestal niet voldoende?

3. Wat kan een individuele professional wel doen?

4. Wat is simulatiedril?

5. Wat is het doel?

Antwoorden kijkopdracht

1. Wie is de schuldige? Er moet worden gestraft en beter worden opgelet.

2. Fouten ligt bijna nooit aan een individu maar ligt aan het systeem door miscommunicatie, haperende technologie, afgeleid worden of aan de cultuur waardoor mensen elkaar niet aanspreken.

3. - In een instelling worden tegenwoordig alle fouten en bijna fouten geregistreerd in een veiligheidsmanagement systeem.

- Belangrijk is dat hier wat mee wordt gedaan.

- Analyse van fouten.

- Door melden ga je ook anders naar fouten kijken.

- Wanneer je iets opmerkt kun je dit bijvoorbeeld inbrengen in een teamoverleg.

4. Een simulatie van een situatie een korte time-out te nemen en goed met elkaar te leren samenwerken ieder op eigen expertise gebied maar waar men elkaar wel mag aanspreken en naar elkaar moet luisteren.

5. Een zorgsysteem waarbij veilige zorg wordt geleverd voor alle betrokken partijen.

Verwerkingsvragen

• Wat is het verschil tussen een incident en een calamiteit?
  
• Volgens welke wet zijn zorgprofessionals verplicht om incidenten en fouten te melden
  
• Wat is een VIM-melding?
  
• Waarom moet je melden
  
• Waarom kunnen zorgverleners het lastig vinden om te melden?
  
• Wat is een geaccepteerd risico
  
• Hoe ga je om met een incident waarbij sprake is van een geaccepteerd risico?
  

Zijn de leerdoelen behaald?

Je kunt benoemen wat een incident, complicatie en calamiteit is.

Je kunt omschrijven wat een mic melding is.

Je kunt het belang van mic meldingen benoemen.

Rondvraag

Vragen

en/of

 mededelingen?

Opdracht Rebel

- Beschrijf in eigen woorden wat de situatie is?

- Wat vind je van de situatie? Licht je antwoord toe.

- Hoe vind je dat het ziekenhuis gehandeld heeft? Licht je antwoord toe.

- Hoe vind je dat de ouders gehandeld hebben? Licht je antwoord toe. 

- Vind jij dat er sprake is van een calamiteit? Licht je antwoord toe.

- Wat had er beter gemoeten in deze situatie? Licht je antwoord toe.

- Wat was de eis van de ouders en wat hopen zij nu? Licht je antwoord toe.