Over taal: nakijken 15 - 19, uitleg taalfouten, maken 20-25, uitleg als/dan + oefenen

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo g, t
• Leerjaar 4

- Nakijken 13 en 15 t/m 19  (Over taal)

- Uitleg taalfouten

- Maken 20 t/m 25

- Uitleg als/dan

- Oefenen als/dan

Lesdoelen

taalschat en -beschouwing:

- Je kent diverse woorden met betekenis.

- Je kent de begrippen homoniem, homofoon, synoniem en tegengestelden.

- Je kunt taalfouten herkennen en verbeteren.

- Je weet wanneer je als of dan gebruikt.

- Je weet hoe je het woordenboek gebruikt.

Nakijken opdr. 

Nakijken opdr. 13 (blz. 178)

• 1 C
• 2 B
• 3 A 
• 4 B
• 5 B

Nakijken opdr. 15 (blz. 179)

• 1 rauw
• 2 bereidt
• 3 krap
• 4 eentje
• 5 steiger
• 6 steil
• 7 leidt
• 8 bokser

Nakijken opdr. 16 (blz. 179)

• 1 maximaal =  hoogstens / hooguit
• 2 voornaamste = belangrijkste
• 3 gemeenschappelijk = gelijk, zelfde
• 4 volledige = complete
• 5 kopje = (tussen)titel
• 6 bestemd = bedoeld
• 7 gestelde = gezegde

Nakijken opdr. 17 (blz. 179)

Auto: voertuig, kar, rijtuig

Woning: huis, verblijf, honk, woongelegenheid

Gevangenis: cel, bajes, bak, huis van bewaring, penitentiaire inrichting

Nakijken opdr. 18 (blz. 180)

• 1 Apathisch - energiek
• 2 Assertief - volgzaam
• 3 Leek - deskundige/expert
• 4 Royaal - gierig
• 5 Minachting - respect
• 6 Welgesteld - arm

Nakijken opdr. 19 (blz. 180)

• 1 Theorie = g praktijk
• 2 Afzwakken =  i versterken
• 3 Gevolg = f oorzaak
• 4 Maximaal = c minimaal
• 5 Tegenspreken = b  meepraten
• 6 Volledig = e onvolledig
• 7 Voorkomen = a  laten gebeuren
• 8 Voornaamste = d onbelangrijkste
• 9 Vooruitblikken = h terugblikken

Taalfouten

Voor het schoolexamen Over taal moet je vijf soorten taalfouten kennen:

• overbodige woorden (pleonasme en tautologie)
• dubbele ontkenning
• contaminatie
• verkeerd gebruik van een woord of uitdrukking 
• als / dan

Overbodige woorden

Soms gebruik je een woord dat eigenlijk niet handig is, omdat een ander woord de betekenis al aangeeft.

Meneer Bruggeling tekent een ronde cirkel op het bord = pleonasme

Hij is verplicht nog een uur te moeten studeren = tautologie

Dubbele ontkenning

Bij een dubbele ontkenning zeg je twee keer 'niet' of 'nee' (je ontkent dubbelop). 

Hierdoor bedoel je het tegenovergestelde.

Je moet op de A15 voorkomen dat je niet in de file terecht komt.

Contaminatie

Je haalt twee woorden of uitdrukkingen door elkaar.

Arie kreeg een beterschapskaart 

van een medeklasgenoot.

Een bakje frambozen kost onwijs duur!

Verkeerd gebruik van een woord of uitdrukking

Sommige woorden lijken erg op elkaar. Je kunt ze gemakkelijk met elkaar verwarren.

Daardoor betekent je zin iets heel anders dan je bedoelde.

Hunnie hebben het goed voor elkaar.

Kan jij de woordjes Frans al?

Ze is enigst kind.

Gebruik van als / dan

Na een ongelijkheid (vergrotende trap) schrijf je dan.

Na een gelijkheid (stellende trap) schrijf je als (let op woorden als ‘even’, ‘zo’ of ‘zelfde’).

Maak de zin langer, zodat je weet of je moet kiezen voor ‘mij’ of ‘ik’.

Timo is groter dan ik.

Ik ben liever dan Josephine.

Femke is even groot als Meike.

Johan is even slim als Tijs.

Uitzondering op de regel!

De enige uitzonding op deze regel is:

Meneer Spek verdient vijf keer zoveel geld ……………… mevrouw Van Vianen.

Meneer Spek verdient vijf keer zoveel geld ALS mevrouw Van Vianen.

Let op woorden als ‘even’, ‘zo’ of ‘zelfde’: hierbij gebruik je ‘als’.

Huiswerk

- Maken opdracht 20 t/m 25

(gebruik hierbij blz. 195 - 197)

- Maken oefening als/dan

- Uitdelen woordenlijst

Wat moet je leren?

SE6 (deel 3): Over taal

- Leren opdracht 1 - 12

-  Leren opdracht 13 t/m 25 

- Leren blz. 194 - 197

- Leren stencil met woorden (zie bijlage + stencil van de les)

Nakijken opdr. 6 (blz. 175)

• 1 streekproducten =  producten uit een bepaalde streek / bepaald gebied
• 2 krentenwegge = bepaald soort krentenbrood met veel krenten
  
• 3 uitsluitend =  alleen maar
  
• 4 kunstmatige =  niet-natuurlijk
  
• 5 seizoensgebonden = gebonden aan / afhankelijk van het seizoen
  
• 6 huidige = van nu
  
• 7 nagenoeg =  bijna
  
• 8 contente =  tevreden
  
• 9 ijs en weder dienende =  als het weer meewerkt
  

Nakijken opdr. 8 (blz. 176)

• 1 gebuffeld = hard gewerkt. Trefwoord: buffelen.
• 2 gekeuvel = gezellig gepraat. Trefwoord: keuvelen.
  
• 3 onaangedaan = niet ontroerd. Trefwoord: aangedaan.
  
• 4 verzwolg = slikte het gulzig in. Trefwoord: verzwelgen.
  
• 5 pedanterik = verwaand persoon. Trefwoord: pedant.
  
• 6 overreden = met argumenten overhalen. Trefwoord: overreden (= hele werkwoord).  

Nakijken opdr. 11 (blz. 177)

• 1 wereldstad = reusachtig grote stad
• 2 smeekbede = nederig verzoek
• 3 eervol = eer opleverend, met veel eer
  
• 4 stalen ros = fiets
  
• 5 opbeurend = bemoedigend, blij makend