4.7 Privacy & digitale veiligheid: sociale media en cyberpesten

• Burgerschap
• MBO
• Studiejaar 1

4.7 Privacy & digitale veiligheid: invloed sociale media

De les bestaat uit 3 delen: reflectie op gebruik van sociale media, reflectie op gevolgen van gebruik van sociale media en klassengesprek over cyberpesten*

Lesdoelen:

1. Ik kan reflecteren op mijn gebruik van sociale media
2. Ik heb inzicht in de invloed van sociale media
   
   
3. Ik weet wat nepnieuws is
   
4. Ik weet waarom nepnieuws wordt verspreid
   
   
5. Ik kan met klasgenoten veilig spreken over cyberpesten
   

Invloed sociale media

Hoeveel tijd zit iedere leeftijdsgroep gemiddeld per dag op sociale media?

82 minuten

85 minuten

114 minuten

143 minuten

15  - 19 jaar

20 - 39 jaar

40 - 64 jaar

65+ jaar

Ben jij per dag gemiddeld meer of minder dan 2 uur bezig met sociale media?

Meer

Ongeveer evenveel

Minder

Wat is voor jou de belangrijkste reden om sociale media te gebruiken?

Wist je dat...

143 minuten gemiddeld per dag = 143 x 365 dagen per jaar

52.195 minuten : 60 = 869,9 uren per jaar = 32,2 dagen per jaar

Dus alles bij elkaar zit de doelgroep 15- tot 19-jarigen jaarlijks gemiddeld meer dan een maand online op sociale media. 

Wat vind je daarvan? Waarom?

Stellingen sociale mediagebruik

Lees rustig de stelling.

Vul jouw antwoord in.

Waarom vind jij dit?
(onderbouwing met voorbeelden en argumenten)

Ik ben bang belangrijke dingen te missen als ik lang 'offline' ga.

Helemaal mee eens

Mee eens

Neutraal

Oneens

Helemaal mee oneens

Ik ben bang te worden buitengesloten als ik niet op sociale media actief ben.

Helemaal mee eens

Mee eens

Neutraal

Oneens

Helemaal mee oneens

Ik heb wel eens stress van sociale media.

Helemaal mee eens

Mee eens

Neutraal

Oneens

Helemaal mee oneens

Wat is nieuws?

• Nieuws is pas nieuws is, als iemand er over bericht. Nieuws is iets wat je nog niet wist. Iemand doet verslag van iets wat er nu gebeurt of net is gebeurd, of wat er gaat gebeuren.
• Hoe dichterbij, hoe belangrijker het nieuws wordt gevonden. Een grote ramp aan de andere kant van de wereld in een onbekend land voor ons, wordt hier vaak geen (groot) nieuws.
• Ook als iets grote gevolgen voor ons heeft of gaat hebben, dan is het ook nieuws. Het moet dan nog gebeuren, zoals de nieuwe coronamaatregelen, maar is daarmee al nieuws.
  
• Bekende mensen of grote organisaties, die zijn ook vaak nieuws als ze iets doen.
  
• Verder vinden mensen het ook interessant als er ergens ruzie over is. Of als er iets heel vreemds gebeurt, wat bijna nooit voorkomt.
  Zo komen er elke dag mensen om in het verkeer, wat heel erg is. Maar het is geen nieuws, het gebeurt bijna elke dag.

Wat is nieuws?

• Meestal wordt nieuws gemaakt door journalisten. Iedereen mag zich journalist noemen, je hoeft er geen diploma voor te hebben.
• Een journalist heeft als taak om mensen zo goed en zo eerlijk (= waardeneutraal!) mogelijk te informeren. Dat is voor de meeste journalisten een erekwestie die ze serieus nemen. 
• De journalist en de redactie kiest vervolgens wat er in het nieuws wordt verteld: dat moet om een filmpje, artikel of reportage niet te lang te laten worden of om het begrijpelijk te houden. Maar nieuws is  dus altijd een keuze!
• Bij nieuws moeten ALTIJD de feiten kloppen! Ook zijn er nog veel regels waar de journalist aan moet voldoen, zoals hoor en wederhoor toepassen, bij onderzoek zoveel mogelijk gebruik maken van meerdere bronnen (die op te vragen zijn*) en de onafhankelijkheid van de bronnen toetsen

Wat is nepnieuws?

Waarom zou iemand nepnieuws verspreiden?

Betrouwbaarheid van informatie

Nepnieuws is onjuiste informatie die bewust en met een bepaald doel door iemand is verspreid.

Mogelijke redenen voor het verspreiden van nepnieuws zijn:

1. Geld verdienen door middel van ‘clickbaits’
   
2. De publieke opinie beïnvloeden
   

Voorbeelden

Bespreking van voorbeelden (maatschappelijk tot 'kleine' verhalen)

Spel 'Nepnieuws verspreiden'

De invloed van (sociale) media

Herkennen van nepnieuws

https://jeugdjournaal.nl/artikel/2376664-uitgezocht-waarom-is-het-moeilijk-om-nepnieuws-te-herkennen.html

https://www.slechtnieuws.nl/#intro

Welke risico's heeft het plaatsen en delen van informatie op de sociale media?

Welke risico’s heeft het plaatsen en delen van informatie op sociale media?

1. Berichten blijven bewaard.
2. Berichten kunnen ongewenst worden verspreid.
3. Niet iedereen leest dezelfde informatie.

Online leven: wat vind jij?

Ik vind dit een goede vrijheid
van meningsuiting

Helemaal mee eens

Mee eens

Neutraal

Oneens

Helemaal mee oneens

Ik vind dit acceptabel
gedrag.

Helemaal mee eens

Mee eens

Neutraal

Oneens

Helemaal mee oneens

Ik vind dit een goede vrij-
heid van meningsuiting.

Helemaal mee eens

Mee eens

Neutraal

Oneens

Helemaal mee oneens

Een maatschappelijk praktijkvoorbeeld:

"De maatschappij dat zijn wij"

Deze foto is gemaakt tijdens "De mars voor vrijheid", een demonstratie tegen het coronabeleid, op 17 juli 2021 in Rotterdam.

bron: https://www.rijnmond.nl/nieuws/1291189/Demonstratie-tegen-inperking-grondrechten-in-centrum-Rotterdam

In december 2021 moest Thierry Baudet, partijleider van Forum voor Democratie (FvD), zich verantwoorden voor zijn (online) uitspraken over zijn vergelijking tussen de coronamaatregelen en de Holocaust.

Kijk goed naar het filmpje: wat is er precies gebeurd?

Het vergelijken van de coronamaatregelen met de Tweede Wereldoorlog is een vorm van misinformatie.

eens

neutraal

oneens

Wat hebben we vandaag geleerd?

Meer inzicht over het gebruik van sociale media en onze digitale voetafdruk

Wat is nepnieuws?

Wat is het doel van nepnieuws?

de (maatschappelijke) risico's en gevaren van nepnieuws, desinformatie en misinformatie

• Nieuws is wat men nog niet wist voordat het nieuws er was. Het is het verslag van wat er gebeurde, of de aankondiging van wat staat te gebeuren.
  
• Nieuws is pas nieuws is, als iemand er over bericht. Als niemand het er over heeft, dan is het ook geen nieuws.
  
• Nieuws is iets wat je nog niet wist. Iemand doet verslag van iets wat er nu gebeurt of net is gebeurd, of wat er gaat gebeuren.
  
• Bekende mensen of grote organisaties, die zijn ook vaak nieuws als ze iets doen.
  
• Als iets grote gevolgen voor ons heeft, dan is het ook nieuws. Het moet dan nog gebeuren, zoals corona maatregelen, maar is daarmee al nieuws.
  
• Verder vinden mensen het ook interessant als er ergens ruzie over is.
  
• Of als er iets heel vreemds gebeurt, wat bijna nooit voorkomt. Zo komen er elke dag mensen om in het verkeer, wat heel erg is. Maar het is geen nieuws, het gebeurt bijna elke dag.

Cyberpesten

Waarom komt online pesten veel voor onder jongeren? (bedenk minimaal 2 redenen)

Wat vond je van het filmpje? 

Kun je een voorbeeld geven van online pesten?
(klassenbespreking)

Als iemand privéinformatie deelt en dat wordt gelekt, dan is dat zijn/haar eigen schuld.

Helemaal mee eens

Mee eens

Neutraal

Oneens

Helemaal mee oneens

Kijk jij nu (iets) anders naar je gebruik van sociale media?
Waarom wel, waarom niet?

Wat is het belangrijkste dat jij van deze les hebt onthouden?

Op scholen zou er meer aandacht moeten zijn voor het omgaan met media.

Helemaal mee eens

Mee eens

Neutraal

Oneens

Helemaal mee oneens

Weektaak: onderzoek jouw digitale voetafdruk

- Wat is er over jou te vinden op het internet?

- Zoek dit via bijvoorbeeld Google

- Maak een poster of filmpje van jouw "digitale voetafdruk"

Lever deze in via Teams.

Wat feiten en cijfers

1. Eén op de zes jongeren stuurt wel eens een naaktfoto of -video naar een vriend of vriendin
   
   
2. Jongens en meiden 'sexten' ongeveer evenveel (sexting gebeurt het meest onder de wat oudere jongeren vanaf 18 jaar)
   
   
3. Sexting kan strafbaar zijn (wanneer je een foto of video bezit van een minderjarige, kan je hierom worden aangeklaagd ==> WvS: "kinderporno")
   
   
4. Sexting is niet raar! (vgl. psycholoog Jeff R. Temple: 'Moderne digitale tijdperk')
   
   
5. Denk altijd goed na voordat je iets doorstuurt (geldt voor alles!)