Les 5 - Taalkundig ontleden

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

Taalkundig ontleden

Redekundig ontleden

Doel van de les

Je leert hoe je verschillende 

woordsoorten herkent in een zin

Wat is taalkundig ontleden?

• Bij taalkundig ontleden kijk je naar het soort woorden in de zin
  

Wat is een lidwoord?

• Er zijn drie lidwoorden: de, het en een
  
• Een lidwoord hoort altijd bij een zelfstandig naamwoord
  

Wat is een zelfstandig naamwoord?

Zelfstandige naamwoorden zijn woorden die ‘een zelfstandigheid’ aanduiden: huis, boom, vrouw, hout, liefde en vakantie bijvoorbeeld. Vaak staat er de, het of een voor.

Concrete zaken:

• Namen zijn zelfstandige naamwoorden: Ineke, Jan. 
  
• Plaatsen en landen zijn zelfstandige naamwoorden: Den Haag, Frankrijk. 
  

Abstracte zaken: 

• Liefde, dag, grootte, botsing, etc. 
  

Wat is een bijvoeglijk naamwoord?

• Een bijvoeglijk naamwoord zegt iets over een zelfstandig naamwoord 
  
• Het geeft extra informatie bij een zelfstandig naamwoord
  
• Er wordt informatie 'bijgevoegd'
  

Wat is een voorzetsel?

Een voorzetsel geeft meestal aan waar of wanneer iets is

Vaak staat het voor een zelfstandig naamwoord

Voorbeelden: naast de ingang, in de pauze, tijdens het lopen

Wat is een werkwoord?

• Werkwoorden zijn doe-woorden
  
• Ze vertellen wat iemand doet of kan doen.
  
• Bijvoorbeeld: lopen, rennen,  spelen, eten, zitten, kleuren, lezen, kijken werken
  

Wat is een voornaamwoord?

• Een voornaamwoord verwijst naar personen, dieren, dingen, eigennamen, of een zelfstandig gebruikt bijvoeglijk naamwoord
• De voornaamwoorden zijn: persoonlijk voornaamwoord, bezittelijk voornaamwoord, aanwijzend voornaamwoord en betrekkelijk voornaamwoord
  

Filmpje

Vragenrondje

• Geef een voorbeeld van een zelfstandig naamwoord
  
• Welke lidwoorden zijn er in het Nederlands?
• Geef een voorbeeld van een bijvoeglijk naamwoord
• Wat geeft een voorzetsel meestal aan?

Werkfase

Maak vraag 1 t/m 6, pagina 14 en 15

Je mag dit digitaal doen of in je schrift

Als je klaar bent kun je vraag 7 t/m 10 maken

In lessonup zijn dat de vragen met een geel label.

Vraag 1, pagina 14.
Geef van de de woorden a t/m g aan om welke woordsoort het gaat. Kies uit:
zelfstandig naamwoord / lidwoord / bijvoeglijk naamwoord/ voorzetsel/ persoonlijk voornaamwoord
/ bezittelijk voornaamwoord/ aanwijzend voornaamwoord/betrekkelijk voornaamwoord,
werkwoord

Let op: soms zijn meerdere antwoorden goed.

a zilveren 

b het 

c deze

d onder

e hebben

f hen

g Rotterdam

Vraag 1, pagina 14.
Geef van de de woorden h t/m n aan om welke woordsoort het gaat. Kies uit:
zelfstandig naamwoord / lidwoord / bijvoeglijk naamwoord/ voorzetsel/ persoonlijk voornaamwoord
/ bezittelijk voornaamwoord/ aanwijzend voornaamwoord/betrekkelijk voornaamwoord,
werkwoord

Let op: soms zijn meerdere antwoorden goed.

h na

i gevallen

j hun

k jullie 

l op

m klein

n een

Vraag 1, pagina 14.
Geef van de de woorden o t/m u aan om welke woordsoort het gaat. Kies uit:
zelfstandig naamwoord / lidwoord / bijvoeglijk naamwoord/ voorzetsel/ persoonlijk voornaamwoord
/ bezittelijk voornaamwoord/ aanwijzend voornaamwoord/betrekkelijk voornaamwoord,
werkwoord

Let op: soms zijn meerdere antwoorden goed.

o angst 

p tussen

q doekoe

r haar

s ik

t dat

u wat

Vraag 2, pagina 14
Noteer van de onderstaande zin alle zelfstandige naamwoorden, alle bijvoeglijke naamwoorden en alle lidwoorden.

De musical Sunset Boulevard speelt zich af in het Hollywood van de jaren vijftig.

Vraag 2, pagina 14
Noteer van de onderstaande zin alle zelfstandige naamwoorden, alle bijvoeglijke naamwoorden en alle lidwoorden.

Qua regie is alles aan deze musical ouderwets, in de goede zin van het woord.

Vraag 2, pagina 14
Noteer van de onderstaande zin alle zelfstandige naamwoorden, alle bijvoeglijke naamwoorden en alle lidwoorden.

Het stadsbestuur van Rome, onder leiding van burgemeester Virginia Raggi, treedt sinds kort hard op tegen irritant en onbeschaafd gedrag van toeristen.

Vraag 2, pagina 14
Noteer van de onderstaande zin alle zelfstandige naamwoorden, alle bijvoeglijke naamwoorden en alle lidwoorden.

"Rome blijft een gastvrije stad, maar dat wil niet zeggen dat we allerlei gedrag maar moeten tolereren."

Vraag 2, pagina 14
Noteer van de onderstaande zin alle zelfstandige naamwoorden, alle bijvoeglijke naamwoorden en alle lidwoorden.

Het aantal vliegbewegingen van en naar Schiphol is de afgelopen jaren flink toegenomen.

Vraag 2, pagina 14
Noteer van de onderstaande zin alle zelfstandige naamwoorden, alle bijvoeglijke naamwoorden en alle lidwoorden.

Een circusvrachtwagen met daarin vijf olifanten crashte maandag langs een snelweg in Spanje.

Pak je boek en ga naar pagina 14. Beantwoord vraag 3. 

Vraag 3: Noteer alle voorzetsels van de zinnen bij vraag 2.

Vraag 5, pagina 15
Noteer de voornaamwoorden in onderstaande zin. Geef ook aan om wat voor voornaamwoord het gaat.
Kies uit: persoonlijk/bezittelijk/aanwijzend/betrekkelijk


Heb je die flyers van een vermiste papegaai gezien die overal in de stad hangen?

Vraag 5, pagina 15
Noteer de voornaamwoorden in onderstaande zin. Geef ook aan om wat voor voornaamwoord het gaat.
Kies uit: persoonlijk/bezittelijk/aanwijzend/betrekkelijk


Ik ken de eigenaar van de vogel; ze is ontzettend bezorgd over haar lieveling.

Vraag 5, pagina 15
Noteer de voornaamwoorden in onderstaande zin. Geef ook aan om wat voor voornaamwoord het gaat.
Kies uit: persoonlijk/bezittelijk/aanwijzend/betrekkelijk


Hij is nu al twee dagen weg, wat ontzettend lang is voor zijn doen.

Vraag 5, pagina 15
Noteer de voornaamwoorden in onderstaande zin. Geef ook aan om wat voor voornaamwoord het gaat.
Kies uit: persoonlijk/bezittelijk/aanwijzend/betrekkelijk


Ontsnappen doet ie wel vaker, maar zoiets heeft ze nog nooit eerder meegemaakt.

Vraag 5, pagina 15
Noteer de voornaamwoorden in onderstaande zin. Geef ook aan om wat voor voornaamwoord het gaat.
Kies uit: persoonlijk/bezittelijk/aanwijzend/betrekkelijk


Wie haar papegaai vindt en terugbrengt, krijgt een cadeaubon.

Vraag 5, pagina 15
Noteer de voornaamwoorden in onderstaande zin. Geef ook aan om wat voor voornaamwoord het gaat.
Kies uit: persoonlijk/bezittelijk/aanwijzend/betrekkelijk


Dergelijke goede daden moeten volgens haar worden beloond.

Vraag 6, pagina 15
Noteer van de onderstaande zin alle werkwoorden. Geef aan welke van deze werkwoordsvormen een infinitief, een voltooid deelwoord of een onvoltooid deelwoord zijn.

Het aanbod kinderkookboeken is deze week uitgebreid met het debuut van de tienjarige Shane Kluivert.

Vraag 6, pagina 15
Noteer van de onderstaande zin alle werkwoorden. Geef aan welke van deze werkwoordsvormen een infinitief, een voltooid deelwoord of een onvoltooid deelwoord zijn.

Kluivert leerde Nederland kennismaken met zijn kookkunsten op YouTube.

Vraag 6, pagina 15
Noteer van de onderstaande zin alle werkwoorden. Geef aan welke van deze werkwoordsvormen een infinitief, een voltooid deelwoord of een onvoltooid deelwoord zijn.

Voor de camera hakkend, bakkend en roerend, deelt Kluivert zijn liefde voor koken.

Vraag 6, pagina 15
Noteer van de onderstaande zin alle werkwoorden. Geef aan welke van deze werkwoordsvormen een infinitief, een voltooid deelwoord of een onvoltooid deelwoord zijn.

Voedingsexperts hebben het kinderkookboek enthousiast ontvangen.

Vraag 6, pagina 15
Noteer van de onderstaande zin alle werkwoorden. Geef aan welke van deze werkwoordsvormen een infinitief, een voltooid deelwoord of een onvoltooid deelwoord zijn.

Je moet kinderen het zelf laten don en laten uitvinden.

Vraag 6, pagina 15
Noteer van de onderstaande zin alle werkwoorden. Geef aan welke van deze werkwoordsvormen een infinitief, een voltooid deelwoord of een onvoltooid deelwoord zijn.

Al doende leert men.

Vraag 8: Bedenk zelf een zin waarin alle woordsoorten uit deze les voorkomen.

Vraag 9: Welke woorden heb je weggelaten in de titel van vraag 8
en wat voor woordsoorten zijn dit?

Vraag 10: Welk soort woorden houd je over? Leg uit waarom je juist
deze woordsoorten overhoudt.