portret in stukken

• Beeldende vorming
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

Portret in stukken

vwo 2

2023-2024

Opdracht

Aan het eind van deze lessenserie heb je een expressief (zelf)portret geschilderd. In dit portret is een duidelijke emotie te zien.

Je geeft het portret vereenvoudigt (abstraheert) weer en plaatst het op een achtergrond. De achtergrond in combinatie met het portret moet de expressie versterken.

p

o

r

t

r

e

t

Werkwijze

1. Oriëntatie (stap 1)
   
2. Onderzoek en experiment (stap 2)
3.  Uitwerking eindwerkstuk (stap 3)
4. Afronding en reflectie op eigen werk (stap 4)
5. Kunstbeschouwen (tijdens de verschillende lessen) o.a. bij de theoriewerkbladen
6. Verwerkingsopdracht theorie: beroemde portretten

Oriëntatie

stap 1

Expressie

Welke expressies
zijn er allemaal?

Huiswerk

• Zoek 4 afbeeldingen van expressieve portretten die getekend / geschilderd zijn door andere (bekende) kunstenaars. Hierbij zoek je een portret in een realistische, expressieve, impressionistische en kubistische schilderstijl. 
• Zoek 4 expressieve portretfoto’s met verschillende expressies die je eventueel als voorbeeld voor je eindwerkstuk wilt gebruiken.

Eisen: 

• Deze portretten moeten duidelijk en verschillende   emoties tonen. 
• De portretten moeten een vooraanzicht zijn. 
• De afbeeldingen/foto’s moeten niet te klein zijn.

Realistisch

kubistisch

expressief

impressionistisch

Opdracht b1

lineair

niet lineair

Opdracht b2

Opdracht b3

les 28-2 

stap 1: oriëntatie

1. gezamenlijk doorlezen opdracht (zie lesbrief) 5 minuten
2. uitleg portret tekenen 10 minuten (gebruik ook het filmpje op dia 19)
3. Een lineair zelfportret tekenen met hb-potlood op A4 formaat. Let op teken heel licht (20 minuten zelfstandig werken, geen vragen aan docent stellen)

       Hulpmiddelen/bronnen:

• Gebruik een spiegel om je zelf goed te kunnen observeren.
• Zie voor de instructie ook de lesbrief / lesson up les.
• Overleg zachtjes met klasgenoten.

    4. les afronden/  huiswerk opgeven (5 a 10  minuten)

Huiswerk voor 5 maart:

1. bekijk de instructiefilmpjes op dia 21
   
2. maak een foto van jezelf, en face (recht van voren), waarbij je duidelijk zijlicht kan zien. Dus ga voor een raam staan met een kant van je gezicht naar het licht toe.

        Deze foto print je uit op A4 formaat in zwart-wit en neem je            mee naar de les.

Basis van het portrettekenen

stap 1

basis portret

1. ei
2. hulplijnen: middenlijn (verticaal), ooglijn, neuslijn, mondlijn
3. ogen (ooglijn kun je verdelen in 5 stukjes)
4. neus 
5. mond (twee hulplijnen vanuit het midden van de ogen naar beneden)
6. oren
7. haar

Huiswerk voor 5 maart:

1. bekijk de instructiefilmpjes op dia 21
   
2. maak een foto van jezelf, en face (recht van voren), waarbij je duidelijk zijlicht kan zien. Dus ga voor een raam staan met een kant van je gezicht naar het licht toe.

        Deze foto print je uit op A4 formaat in zwart-wit en neem je            mee naar de les.

les 6 maart

Afmaken stap 1: oriëntatie

1. gezamenlijk doorlezen opdracht (zie lesbrief stap 1 et/m f) 5 minuten 
2. uitleg over details in het portret en het aanbrengen van schaduw 10 minuten (gebruik ook het filmpje op dia 20)
3. het lineair zelfportret tekenen met hb-potlood op A4 formaat. Let op teken heel licht  15  minuten ( zelfstandig werken, geen vragen aan docent stellen, docent loopt rond om bij te sturen)
4. Portret uit werken met schaduw, gebruik een 2b potlood. 20 minuten (docent loopt rond om vragen te beantwoorden)

  Hulpmiddelen/bronnen:

• Gebruik een spiegel om je zelf goed te kunnen observeren.
• gebruik je kopie van je eigen portret, geef met een pijltje aan waar het licht vandaan komt.
• Zie voor de instructie ook de lesbrief / lesson up les.
• bekijk de filmpjes op dia 20 en 25
• Overleg zachtjes met klasgenoten.

    

4. les afronden/  huiswerk opgeven (5 a 10  minuten)

verhoudingen

oog

neus

mond

 Hoe teken je de verschillende onderdelen van een gezicht?

kernschaduw

halfschaduw

lichtrichting

halfschaduw

kernschaduw

Welke lichtrichting zien we bij bovenstaande portretten?

Huiswerk voor 13 maart:

1. afmaken  lineair zelfportret (stap 1), meenemen naar school
2. kies 2 van de foto's uit van de 4 portretfoto's die je eerder hebt opgezocht en ingeleverd. (deze portretten moet je in de les kunnen bekijken op papier of op je laptop)

Eisen portretten:

• ze moeten een verschillende emotie laten zien, 
• ze moeten en-face zijn
• ze moeten helemaal zichtbaar zijn.

les 13 maart

Afmaken stap 1: oriëntatie start met stap 2

1. uitleg over  het aanbrengen van schaduw / stap 2 onderzoek en experiment 10 minuten 
2. Portret uit werken met schaduw, gebruik een 2b potlood.( zelfstandig werken, geen vragen aan docent stellen, docent loopt rond om bij te sturen) 30  min
3.  Klaar: stap 1 inleveren bij docent voor een cijfer!
4.  Ga verder met stap 2: teken twee van je uitgekozen portretfoto's (zie huiswerk) met verschillende emoties op a5 formaat met hb-potlood. Let op teken heel licht. 10 minuten

  Hulpmiddelen/bronnen:

• Gebruik een spiegel om je zelf goed te kunnen observeren.
• gebruik je kopie van je eigen portret, geef met een pijltje aan waar het licht vandaan komt.
• Zie voor de instructie ook de lesbrief / lesson up les.
• bekijk de filmpjes op dia 20 en 25
• Overleg zachtjes met klasgenoten.  

4. les afronden/  huiswerk opgeven (5 a 10  minuten)

Huiswerk woensdag 20 maart

stap 2: teken 2 van je gekozen portretfoto's met verschillende emoties (zie huiswerk)op A5 papier in lijn met een hb-potlood, neem mee naar school. 

In de les gaan we deze portretten verder uitwerken a.h.v. de beeldaspect vorm, vervolgens gaan we deze schilderen.

les 20 maart

inleveren: zelfportret met schaduw

In de les:

1. 10 minuten: uitleg over stap 2 onderzoek en experiment (lees mee in de lesbrief)
2. 30 minuten: zelfstandig werken aan stap 2.3 (werk met hb-potlood op A5 formaat)
3. 20 minuten: bespreken schetsen/ uitleg stap 2.5

Huiswerk: afmaken twee schetsen in lijn van 2 portretten met verschillende emoties

volgende les: twee portretten uitwerken met verf in kleur.

Mens & Emotie

Onderzoek en experiment

stap 2

Welke lichtrichting zien we bij bovenstaande portretten?

Stap  3 a: uitwerking portret

a) Kies één van twee ideeschetsen uit. (stap 2)

b) Teken het portret nogmaals, maar dan op A3-formaat. (heel licht met Hb-potlood)

c) Schilder het portret op een expressieve manier. (Bekijk de gegeven voorbeelden). Het mag dus geen realistisch portret worden!

Dat wil zeggen:

- schilder op een wat losse, schetsmatige manier (met een verftoets)

- werk met drie of vier kleuren (dat mogen onrealistische kleuren zijn).

    Kies kleuren die passen bij de emotie.

Mens & Emotie

Beoordelingscriteria

Inhoud:

- De emotie is duidelijk zichtbaar in het portret

- De achtergrond versterkt  de gekozen emotie

Vormgeving beeldaspecten

- Het portret is geabstraheerd.

- Er is vervreemding toegepast

- Vorm: De gebruikte vormen passen bij de gekozen emotie

- Kleur; De gebruikte kleuren passen bij de gekozen emotie

- Licht: Er is plasticiteit aangebracht in het portret d.m.v. schaduw

- Er is een compositie gebruikt, die past bij de gekozen emotie

Vormgeving: Materiaal en techniek

- Er is met een verftoets geschilderd die past bij de emotie

- Er is netjes gewerkt

Algemene indruk van het totaalbeeld

- Het werk straalt eenheid uit.

- Het werk is eigen.

Thuis: stap 3b achtergrond maken 

a) Maak een passende, abstracte achtergrond bij het expressieve portret. Bedenk dus ook goed welke kleuren en vormen passen bij de emotie. Probeer dit uit op een A4, voordat je de daadwerkelijke achtergrond gaat maken.

b) Je kunt je achtergrond schilderen en/of gebruik maken van collagetechniek.

c) de achtergrond moet 45 x 60 cm zijn (iets kleiner dan A2)

technieken die je kunt toepassen in de achtergrond

• collage (tijdschrift, krant, gekleurd papier/inpakpapier)
• stempelen
• sjabloneren
• spatten/druppen/lekken/vlekken
• scheuren

Neem een a2 vel mee naar huis en 2 x A4 om op te experimenteren

Thuis: stap 3c achtergrond maken 

a) Plak het portret op de achtergrond. Verdeel het portret bijvoorbeeld in verschillende fragmenten (knip het in stukken, waarbij je let op herkenbaarheid van onderdelen zoals ogen, neus, mond; die houd je een beetje ‘heel’) of zorg dat de achtergrond mooi contrasteert met de achtergrond of laat het portret opgaan in de achtergrond door delen van de achtergrond over het portret heen te plakken. (zie voorbeelden lesson-up)

b) Schik het portret op de achtergrond en schuif totdat je een mooie passende compositie hebt gevonden. Plak de onderdelen vast.

c) Zorg dat het portret en de achtergrond één geheel vormen.