11.1 Man en vrouw

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

Man en vrouw

11.1

Voortplanting

hoofdstuk 11

Leerdoelen 11.1

Je leert:

•  De namen en functies van de geslachtsorganen M/V
• wanneer en hoe mannen en vrouwen vruchtbaar worden
• Hoe geslachtscellen geproduceerd worden
• Wat de menstruatiecyclus is en wat er gebeurt in deze cyclus
• Hoe hormonen deze menstruatiecyclus regelen
  

Begrippen 11.1

• Voortplantingscellen, zaadcellen, hypofyse, zaadballen, vruchtbaar, testosteron, natte droom, bijballen, balzak, erectie, zwellichamen, zaadleiders, zaadblaasjes, prostaat, sperma, urinebuis, zaadlozing.
• eicellen, eierstokken, menstruatiecyclus, follikel, baarmoederslijmvlies, eileider, eisprong, ovulatie, baarmoeder, vruchtbare periode, menstruatie
• oestrogeen, progesteron, FSH, follikel stimulerend hormoon, LH, luteïniserend hormoon, gele lichaam

Wanneer is een jongen vruchtbaar?

- Onder invloed van hormonen uit de hypofyse, produceren de zaadballen van mannen testosteron. Door testosteron gaan de zaadballen ook zaadcellen maken.

- zaadcellen worden continu geproduceerd, tot wel 70.000.000 per dag.

- deze zaadcellen worden opgeslagen in de bijballen.

Bij een zaadlozing is er meestal een erectie (bloed stroomt in de zwellichamen van de penis en blijft daar) Zaadcellen gaan de zaadleiders in, de prostaat en zaadblaasjes voegen zaadvocht toe.

De prostaat sluit ook de blaas af.

Dit mengsel noemen we sperma.

Sperma bestaat uit:

1. zaadcellen
2. zaadcellen en een beetje urine
3. zaadcellen en vocht
4. zaadcellen en slijm

Zoek op in je boek!

Zaadleider

Urineblaas

Zaadblaasje

Prostaat

Zwellichaam

Penis

Bijbal

Zaadbal

Balzak

Urinebuis

Eikel

Voorhuid

Wanneer is een meisje vruchtbaar?

- Vrouwen hebben vanaf geboorte ongeveer 400.000 onrijpe eicellen in hun eierstokken.

Vanaf de puberteit gaan deze eicellen één voor één rijpen, ze kunnen dan bevrucht worden. het meisje is dan vruchtbaar.

- Hormonen uit de hypofyse geven een signaal aan de eierstokken dat een eicel mag gaan rijpen.

- Op een bepaalde leeftijd zijn de eicellen op, dan zal een vrouw niet meer vruchtbaar zijn. Dit noemen we de 'overgang'

Eileider

Eierstok

Baarmoeder

Urineblaas

Vagina

Clitoris

Kleine schaamlip

Grote schaamlip

Menstruatiecyclus: Hoe lang blijft een eicel bevruchtbaar?

1. 14 dagen
2. 28 dagen
3. 12 - 24 uur
4. 0 - 12 uur

regeling van de menstruatiecyclus

De menstruatiecyclus wordt geregeld door hormonen uit de hypofyse en uit het follikel.

1. FSH uit de hypofyse zorgt ervoor dat het follikel gaat rijpen en dat het follikel oestrogeen gaan maken.
2. Oestogeen, laat het baarmoederslijmvlies dikker worden, voorkomt het rijpen van andere eicellen en regelt wanneer de ovulatie begint.
3. Wanneer er genoeg Oestrogeen is, produceert de hypofyse LH. De LH veroorzaakt de ovulatie
4. na de eisprong heet het lege follikel: gele lichaam. Dit produceert nu progesteron in plaats van oestrogeen.
5. Progesteron remt FSH en LH zodat er nog niet meer eicellen gaan rijpen, ook houdt het het baarmoederslijmvlies dik.
6. wanneer het gele lichaam na een dag of 10  afsterft zakt de hoeveelheid oestrogeen en progesteron in het bloed, waardoor de menstruatie start.

Menstruatiecyclus

Onder invloed van hormonen uit de hypofyse, rijpt er elke maand een eicel in een van de eierstokken. In deze cyclus gebeuren er een aantal belangrijke dingen:

1. Er rijpt een eicel in een blaasje in de eierstok. Dat blaasje heet follikel

2. Het baarmoederslijmvlies wordt dikker, beter doorbloed

3. Ovulatie of eiersprong, het follikel barst open en de eicel komt vrij, deze kan in de daaropvolgende 12 tot 24 uur bevrucht worden.

4. Als er geen bevruchting plaatsvindt, gaat de eicel dood, het baarmoederslijmvlies word na twee weken opgeruimd. Het slijmvlies komt samen met wat bloed via de vagina naar buiten. dit is de menstruatie

Welke functie heeft het baarmoederslijmvlies ?

1. Zorgt ervoor dat een meisje ongesteld wordt
2. Heeft geen functie
3. Zorgt ervoor dat een bevruchte eicel kan innestelen
4. Zorgt ervoor dat de hypofyse geslachtshormonen gaat afgeven

Iris had op 3 maart haar eerste dag van de menstruatie. Op welke dag zal haar eerstevolgende eisprong vermoedelijk zijn?

1. 14 maart
2. 17 maart
3. 24 maart
4. 31 maart

Regeling van de menstruatiecyclus

Aan de slag

Maken  opdr. 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 12,

13, 14, 16, 17, 18, 19, 20 t/m 23, 26

Samenvatten blz 51 M. opdr 1 t/m 3