Skriuw mar Frysk - ferfolch - les 4

• Fries
• Beroepsopleiding

Skriuw mar Frysk - ferfolch - les 4

Oerémis = oerstjoer, fan it sintrum.

Grouwélich = oerdiedig, ôfgryslik.

Mandélich = mienskiplik, in oanpart hawwe yn.

Wurklist

• Weromsjen op ôfrûne wike: bjusterbaarlike wurden fûn?
  
• Húswurk meitsje kinnen?
  
• Skriuwopdracht weromjaan en ynleverje.
• Persoanlike en besitlike foarnamwurden, bywurden
• Stavering a / o / e
• Ynterferinsjes
• Húswurk: Skriuw mar Frysk / in motivaasjebrief of -mail.

Skriuw mar Frysk

Lês inoars teksten.

De tekst dy'tst lêst sjochst nei. 

Besprekpunten?

Hantlieding lesjouwer side 104.

Wat is de goede skriuwwize?

1. kadeau
2. kado
3. kadoo

Alle lessen begjinne mei in tal fragen út Blinder of blunder fan PraatmarFrysk.nl.

Wat is de betsjutting fan: 'wat byinoar krije'.

1. wat fergees krije
2. wat betinke
3. wat sammelje

Wy ... dy leaver jild.

1. jaan
2. jouwe
3. jûn

Geef of net geef:
'Ta myn ferrassing krige ik in gouden horloazje'.

1. geef
2. net geef

GEEF: ta myn ferrassing 

(ta myn fernuvering, benijing)

Persoanlike foarnamwurden

Oersjoch regels side 45.

Ik rin nei hûs. (ûnderwerp + persoansfoarm)

De hûn stie nêst har. (foarwerpsfoarm)

Ynstee fan hy kin er brûkt wurde, nei in tiidwurd of ferbiningswurd: Dêr komt er oan.

Ynformeel / sprektaal: sy/se, jimme/jim, wy/we.

Do nei tiidwurd / ferbiningswurd: hasto, datsto.

Tink derom: sich bestiet net yn it Frysk.

Weromwurkjend foarnamwurd is yn it Frysk gelyk oan de foarwerpsfoarm fan it persoanlik foarnamwurd: Ik fersin my, hy wasket him.

Onderwerp 

Lijdend voorwerp

Kinst it altyd ferfange troch in namme:

Sy jout har apel oan him.

Saskia jout har apel oan Rintsje.

Besitlik foarnamwurden

Oersjoch regels side 46.

NED: wij gaan met z'n drieën. Frysk brûkt eigenskiplike foarm: Wy geane mei ús trijen.

Frysk brûkt by famylje de besitlike foarnamwurden ús en jimme, ek as it om in iennichst bern giet: ús heit, jimme mem. Ek by broers en susters: ús Feije, ús Renske.

Frysk: Nicolette, wit Nicolette wêr't it lokaal is?

Kin dûmny moarn efkes by ús mem sjen?

2 = tegearre, mear = mei-inoar / meielkoar.

Lidwurd by lichemsdiel: De earm docht sear.

Opdracht 1

Meitsje fiif sinnen dêr't sawol in persoanlik foarnamwurd as in bestitlik foarnamwurd yn stiet.

 

Foarbyld:

Ik jou myn apel oan har.

ik = persoanlik fnw > ûnderwerp.

har = persoanlik fnw > foarwerp.

myn = besitlik fnw.

Bywurden

Lykas yn it Nederlânsk.

In eigenskipswurd seit altyd wat oer in haadwurd = WAT.

In bywurd fertelt wat oer HOE, WÊR, WANNEAR.

wannear	Moarn kin er net komme.
wêr	Dêr wennet famylje fan my.
hoe	Ik wol datst it sa dochst.
bywurd seit wat oer in tiidwurd	Dat hast kreas dien.
bywurd seit wat oer in eigenskipswurd	Ik fyn dy auto hiel moai.
bywurd seit wat oer in oar bywurd	Hy draafde ôfgryslik hurd.

Tink derom:

nei boppen

fan ûnderen

Opdracht 2

Lesboek side 43. Oersjoch regels 47.

Sykje yn it wurdfjild de oersetting fan de bywurden: strakjes, halverwege, bovendien, gisteren, helaas, altijd, toch, inderdaad, volkomen, onlangs,  waarschijnlijk, vandaan, destijds, ogenblikkelijk/meteen, binnenkort, integendeel, eindelijk/eigenlijk, overal, bijna, misschien.

Opdracht 2

Lesboek side 43. Oersjoch regels 47.

Antwurdenboek side 27.

Opdracht 3

Folje yn de earste helte fan de dialooch it juste persoanlike foarnamwurd yn.  

Set yn de twadde helte de bywurden tusken heakjes oer yn it Frysk. 

Tink derom: soms kinne wurden sawol eigenskipswurd as bywurd wêze. It ferskil is: 

in eigenskipswurd seit altyd wat oer in

haadwurd, in bywurd seit wat oer in eigenskipswurd, in tiidwurd of in hiele sin.

Puzel a / o / e 

Witte jimme de regels noch?

  Diktee

[Boek ticht & les diele út]

Diktee antwurdboek side 29.

Skoft

Opdracht 4

Skriuw de tiidwurden út:

begjinne, kenne, moatte, witte.

Flaters dy’t faak makke wurde:

de stomme t by do moatst en do witst, gjin t by hy ken, yn de doetiid begûn en net begong.

Opdracht 5

Lês it ferhaaltsje.

Skriuw no sels in ferhaaltsje oer de swimles of de feestdei fan pake en syn bruorren en susters, mar dan sjoen troch pake syn eagen. 

Skriuw yn de 'ik' foarm.

It is aardich om even ien of twa ferhalen foarlêze te litten.

Opdracht 6

Ferbetterje de flaters. Soms sitte der mear flaters yn in sin.

List mei ynterferinsjes:

oersjoch regels side 71

Algemien 4.

Opdracht 7

Wurkje yn twatallen.

Elk twatal set in tal sinnen oer.

Opdracht 7

Set de sinnen oer.

Foarbyld antwurden.

Tuskenspul

Yn it tuskenspul, dat wol sizze alle slaggen nei it jildich weromslaan troch in perkspiler fan in opsleine bal, is it wol tastien mei twa hannen te kearen, of te slaan.

Boggle

Meitsje safolle mooglik wurden fan 3 as mear letters. Alle letters fan in wurd moatte inoar reitsje: horizontaal, fertikaal of skeanoer.

Wat langer it wurd, wat mear punten.

3 letters	1 punt
4 letters	2 punten
5 letters	3 punten
6 letters	4 punten
7 letters	5 punten
8 letters	6 punten

Skriuwopdracht eksamenkandidaten

Produkteasken: lesboek side 46. Oersjoch regels side 76.

Do wolst graach begjinne oan in oplieding of kursus. Dêrfoar wol de talittingskommisje graach witte wêrom’tsto dy oplieding dwaan wolst. Skriuw in mail mei dyn motivaasje.

Skriuw yn de ik foarm in pear sinnen by ien fan de plaatsjes.

Brûk yn elts gefal ien wurd út de ynterferinsjes fan dizze les.

Lês mar Frysk

Foar it ferstevigjen fan it wurdbyld is it wichtich om in soad te lêzen. 

Lêstekst yn it antwurdeboek.

Nijsgjirrich om te witten.

Boeketip.

Durk van der Ploeg - Wet fan de eleminten

In dramatysk ferhaal oer Sjierd en Sander, manlju dy’t troch de froulju wolris byinoar oer de flier komme. Sjierd is baas fan in boubedriuw. Sander wurket as learaar. Freonen sille it net wurde. Yn ’e eagen fan Sjierd is Sander in suertsje. Dat wol er him oan ’t ferstân bringe mei it rinnen fan in tocht oer it Waad. Om syn maat in leske te learen, kiest Sjierd foar in ôfwikende rûte.

De froulju, Adel en Dora, farre mei de boat nei it eilân. Se wachtsje de manlju op by it Hege Dún. As de manlju net yn ’t sicht komme, betinkt Adel – dy’t alles leaut wat har man Sjierd seit – hieltyd wer in oar ferlechje. Dora fertrout it net.

Foar it ferstevigjen fan it wurdbyld is it wichtich om in soad te lêzen. As lêste stiet der dan noch in Boeketip om it lêzen te stimulearjen.

Húswurk

Opdrachten dy't we yn de les net dien hawwe + 8, 9 en 10: en fertel ús oer in nijsgjirrich wurd / moaie sin dy'tst tsjinkaamst.

Skriuw mar Frysk 2.4.

... jout ús nije wike in boeketip.

Ornaris = gewoanwei.