Sprookje les 2: kenmerken van sprookjes

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 1

Sprookje les 2

Creatief schrijven & Spelling

Nederlands VWO 1 - Periode 1 2022/2023

Vorige les ...

...  heeft je docent verteld wat je allemaal gaat leren in de lessenserie Creatief schrijven & Spelling (Sprookje).

... heb je jouw voorkennis over sprookjes opgehaald.

Warming-up

Gruwelijke rijmen van Roald Dahl

Sprookjes met een knipoog 😉 

Op rijm gezet door Roald Dahl

Wie is Roald Dahl?

Welke boeken ken je van hem?

Roald Dahl

Wereldberoemde Britse schrijver

Doelgroep: kinderen en volwassenen

Veel boeken verfilmd en bekroond

Schrijfstijl: grappig, vreemd, onvoorspelbaar, griezelig

Over de gruwelijk rijmen

Je denkt misschien: 'Dit ken ik al'.

Maar dat is heus niet het geval. 

De echte verhalen zijn 

heel wat bloediger en woester.

Aan het einde van deze les weet je ...

... wat de kenmerken van een sprookje zijn. 

Wat betekent dat?

• Je leert waaraan je een sprookje herkent.
• Je leert wat een tekst tot een sprookje maakt en niet tot een   gedicht of een andere tekstsoort.

Aan het einde van deze les weet je ...

... wat de kenmerken van een sprookje zijn m.b.t.: 

• de hoofdpersoon 
• de ruimte/de plaats
• de sfeer
• de opbouw 

... wat de moraal van een sprookje is.

Aan de slag!

Pak je schrift.

Noteer in je schrift: Kenmerken van sprookjes

Geef antwoord op de vragen (die zo meteen in beeld komen).

Vragen

1. Wat weet je over de hoofdpersonen in een sprookje? Hulpvragen:

• Wat typeert de hoofdpersonen in een sprookje? Waar herken je ze aan?
• Wat voor soort types zijn het?
• Wat maken ze mee?

2. Wat weet je over de plaatsen en ruimtes waar(in) sprookjes zich afspelen? Hulpvragen:

• Op wat voor soort plaatsen en in welke ruimtes spelen sprookjes zich af?
• Hoe worden deze plaatsen/ruimtes beschreven? Hoe zien ze eruit? Hoe voelen ze aan?     Welke sfeer hangt er?

Hoofdpersonen in sprookjes

De hoofdpersoon krijgt vaak een probleem dat opgelost moet worden. 

Hij/zij gaat op avontuur en komt allerlei (magische) figuren/wezens tegen die hem tegenwerken en/of helpen.

Uiteindelijk lukt het de hoofdpersoon 

om het probleem op te lossen.

Hoofdpersonen in sprookjes

De naam van de hoofdpersoon is vaak gebaseerd op een eigenschap (karakter of uiterlijk kenmerk) van het personage.

Roodkapje, Sneeuwwitje, Goudlokje, Slimme Hans, IJzeren Hendrik

Op de volgende slide staan verschillende soorten hoofdpersonen die vaak voorkomen in sprookjes.

Hoofdpersonen in sprookjes

• koningen, prinsen, prinsessen 
• elfen, kabouters, draken, geesten
• heksen, feeën, tovenaars, pratende dieren
• slimme kinderen die problemen oplossen 

• stiefmoeders en peettantes

• 'normale' mensen die abnormale

dingen meemaken

Ruimte/plaats in sprookjes

De personages wonen vaak in een land hier ver vandaan.

De omgeving en de woning worden vaak uitgebreid beschreven, zodat je de sprookjesachtige sfeer goed kunt 'proeven'.

Vaak komen de personages in onbekende gebieden terecht en beleven ze daar allerlei avonturen.

De opbouw van een sprookje

Een sprookje bestaat uit de volgende onderdelen:

• De stabiele beginsituatie
• Het verstorende element
• Het probleem
• Verschillende handelingen/acties 
• De oplossing
• De eindsituatie

De stabiele beginsituatie 

Het verhaal begint met de bekende zin: Er was eens ... 

Je leert de hoofdpersoon en de situatie kennen.

Wie? typerende personages 

Wat? een stabiele beginsituatie (alles gaat goed, het is fijn, gezellig, vredig)

Waar? in een land hier ergens ver vandaan

Wanneer? meestal onduidelijk: lang, lang geleden 

Het verstorende element, het probleem en de handelingen

Verstorende element 

Plotseling gebeurt er iets wat de stabiele beginsituatie verstoort.

Gevolg: de stabiele beginsituatie verandert; de actie komt op gang.  Er ontstaat een probleem. Er vinden verschillende handelingen plaats uitgevoerd door verschillende personen.

 

De oplossing en de eindsituatie

De oplossing

De hoofdpersoon probeert het probleem op te lossen. Uiteindelijk lukt dit dankzij moed, wijsheid, eerlijkheid, goedheid of geluk en magie!

De eindsituatie

Alles is weer goed. Er is een nieuwe stabiele toestand.

Het verhaal is afgelopen en eindigt met de bekende zin: En ze leefden nog lang en gelukkig.

Moraal van het sprookje

Moraal = een wijze les

In sommige sprookjes is het heel duidelijk wat de moraal van het verhaal is.

In andere sprookjes is de moraal minder duidelijk aanwezig en moet je goed nadenken wat de moraal zou kunnen zijn.

Aan de slag!

• Kies samen met je buur een sprookje. 
• Beantwoord samen met je buur de vragen.  
• De vragen gaan over het gekozen sprookje en de leerstof uit deze les. 

                Pak af en toe de slides met uitleg erbij (slide 11 t/m 19). 

Log in bij LU. Ga naar: Sprookje les 2: Kenmerken van sprookjes 

Maak: slide 21 t/m 29

Welk sprookje hebben jullie gekozen?

Wie is de hoofdpersoon?
Wat typeert de hoofdpersoon?

Waar speelt het sprookje zich af?
Beschrijf de plaats zo uitgebreid mogelijk.

Wat is de stabiele beginsituatie van het sprookje?

Wat is het verstorende element?
Welk probleem wordt hierdoor veroorzaakt?

Welke handelingen vinden er vervolgens plaats? Wie voert deze handelingen uit?

Hoe wordt het probleem opgelost en door wie?

Wat is de eindsituatie; de nieuwe stabiele situatie?

Wat is de moraal van het sprookje?

Nabespreken: Vertel ...

1. Welk sprookje hebben jullie gekozen?
2. Wie is de hoofdpersoon?
3. Wat typeert de hoofdpersoon?
4. Wat kun je vertellen over de ruimte/plaats waar het zich afspeelt?
5. Wat is de stabiele beginsituatie?
6. Wat is het verstorende element?
7. Welk probleem ontstaat daardoor?
8. Wat is de oplossing?
9. Hoe ziet de eindsituatie eruit?