Zelfzorg Diarree

• zelfzorg
• MBO
• Studiejaar 1

Zelfzorg Diarree

Wat is diarree?

Diarree is (water)dunne ontlasting, vaker dan gewoonlijk. Diarree kan acuut of chronisch zijn.

• Acute diarree: plotseling frequent optredende (water)dunne ontlasting.
• Chronische diarree: toegenome hoeveelheid ontlasting die vaker komt en dunner is dan normaal of langer dan 2 weken duurt.

Acute diarree verbetert meestal binnen 72 uur en gaat meestal binnen een week vanzelf over.

Oorzaken

• Acute diarree: vaak veroorzaakt door een virale of bacteriële infectie vaak bij reizigers en door besmet eten of drinken.
• Chronische diarree: meestal symptoom van onderliggende ziekte en is dus geen zelfzorg.

Reizigersdiarree

komt vaak voor bij reizigers naar (sub)tropische landen of landen met gebrekkige hygiëne. Het wordt in de meeste gevallen veroorzaakt door een bacterie (vooral E coli). De diarree ontstaat na inname van voedsel of drinken dat verontreinigd is met bacteriën. Reizigersdiarree gaat meestal na 3-4 dagen over.

Klachten bij diarree

• Dunne, waterige ontlasting die veel vaker komt dan normaal
  
• Buikkramp (soms)
  
• Winderigheid
  
• Gevoel van malaise
  
• Misselijkheid en braken (soms)
  
• Koorts
  
• Uitdroging
  
• Moeheid (vaak bij kinderen)

Aanvulling WHAM - vragen

W: Voor wie is het advies bedoeld?

• Kind (hoe oud?)
  
• Volwassene (70+)?
  
• Klant met verminderde nierfunctie of hartfalen?

kinderen jonger dan 2 jaar, ouderen vanaf 70 jaar en mensen met een verminderde nierfunctie en hartfalen hebben een grotere kans op uitdroging. 

H: Hoelang heeft de patiënt al klachten?

• Is er sprake van waterdunne ontlasting
  
• Hoelang heeft de patiënt al klachten
• Hoeveel keren per dag
• Informeer naar voedsel dat de diarree kan hebben veroorzaakt en of er meerdere personen binnen het huishouden klachten hebben.
  
• Heeft de patiënt recent een verre reis gemaakt (parasiet)

Acute diarree gaat meestal binnen een week tot 10 dagen vanzelf over. 

A: Welke actie heeft de patiënt al ondernomen?

Als zinvolle maatregelen (zoals beschreven staat bij niet medicamenteus advies) bij diarree al zijn genomen maar niet tot vermindering van de diarree hebben geleid, moet je de patiënt doorsturen naar de huisarts.

M: welke medicatie gebruikt de patiënt nog meer?

• Medicatie met als bijwerking diarree, zoals antibiotica.
• Het kan ook optreden bij (overmatig) gebruik van laxantia
  
• Medicatie waarvan de opname wordt verminderd door diarree, zoals anti-epileptica, digoxine, lithium en de anticonceptiepil
  

Bij een verminderde opname van medicatie kan aanpassing van dosering noodzakelijk zijn. Aanpassen van dosering gaat in overleg met de huisarts. 

WANNEER NAAR DE HUISARTS VERWIJZEN?

• Bij algemene ziekteverschijnselen als koorts (meer dan 38 °C), bloed bij de ontlasting of aanhoudende buikpijn.
  
• Bij een verhoogd risico op uitdroging:
  

 1 Volwassenen: bij meer keer dan 6x per dag waterdunne diarree gedurende 3 dagen of langer. Kinderen jonger dan 2 jaar of ouderen boven de 70, verminderde nierfunctie of hartfalen gedurende 1 dag of langer.

2 Volwassenen: bij diarree en koorts gedurende 3 dagen of langer. Kinderen jonger dan 2 jaar of ouderen boven de 70, verminderde nierfunctie of hartfalen gedurende 1 dag of langer.

• Bij waterdunne, frequente diarree met aanhoudend braken en minimale vochtinname en opvallende dorst.
  
•  Bij uitdrogingsverschijnselen zoals sufheid, verwardheid, gevoel flauw te vallen, weinig plassen (bij ouderen boven de 70 die langer dan 8 uur niet hebben geplast), donkere urine. 

Uitdroging

uitdroging (dehydratie) is het grootste risico bij diarree. Verschijnselen die wijzen op uitdroging zijn:

• donkergele urine
  
• geen urine gedurende 8 uur
  
• droge mond
  
• dorst
  
• lusteloos
  
• flauwvallen
• verwardheid en sufheid
• snelle polsslag en snelle ademhaling
• ingevallen ogen
• kinderen: huilen zonder tranen en geen volle plasluiers

Bij vermoeden van uitdroging direct doorsturen naar de huisarts. Zuigelingen en ouderen vanaf 70 jaar (verminderde nierfunctie en hartfalen) hebben een verhoogd risico op uitdroging

Niet - medicamenteus advies

Zie reader

Niet - medicamenteus advies reizigers

• Handen wassen met zeep en inwrijven met alcohol na gebruik van toilet, voor het koken en voor het eten.
• Niet al het kraanwater is drinkwater: bij twijfel aan de kwaliteit van het water kan men mineraalwater uit verzegelde flessen, verpakt vruchtensap of thee van gekookt water drinken.
• Was groente en fruit in schoon of gekookt water.
• Zorg dat voedsel tegen vliegen is beschermd.
• Eet geen schepijs dat in karretje langs de weg wordt verkocht.
• Eet geen rauw vlees, half rauw vlees en rauwe schelpdieren.
• Goede hygiëne als men zelf kookt.

Medicamenteus advies

eerste keuzemiddelen

• ORS (orale rehydratatie vloeistof): voorkomt uitdroging ten gevolge van de diarree door aanvulling van vocht en zouten.
• Loperamide (spécialité is imodium): vermindert de darmmotiliteit  (darmperistaltiek wordt geremd) waardoor de diarree stopt.

Afgeraden middelen

• Geactiveerde kool (norit)

Medicijnen op recept

• Antibiotica

• Wat is een niet medicamenteus advies bij diarree?
• Wat is een niet medicamenteus advies bij reizigersdiarree?
• Loperamide mag maximaal 3 dagen gebruikt worden?
• Orale rehydratatie vloeistof mag gebruikt worden door?
• Welke vormen van diarree zijn er?
• Klachten bij diarree zijn?
• Is diarree een bacteriële of virale infectie?

Diarree kan veroorzaakt worden door een bacterie of virus?

ja

nee

Klachten bij diarree zijn?

Chronische diarree mag in de zelfzorg behandelt worden?

ja

nee

Orale rehydratatie vloeistof mag gebruikt worden door?

1. zuigelingen, kinderen en volwassenen
2. kinderen vanaf 8 jaar en volwassenen
3. volwassenen

Loperamide mag maximaal 3 dagen gebruikt worden?

ja

nee