VT handelen; monsters verzamelen voor diagnostiek

• Verzorgende
• MBO
• Studiejaar 2

Monsters verzamelen

Monster! Waarvan?

Urine

Ontlasting

Sputum

Bloed

Wond

Neus en keel

Braaksel (zelden)

Steriel / niet steriel?

Als een lichte verontreiniging van het monster geen verschil maakt voor het laboratorium, dan mogen monsters niet-steriel worden afgenomen. 

Natuurlijk moet je wel zo schoon mogelijk werken. 

• kweken moeten altijd steriel!
• Steriele kweken altijd koel bewaren
• Korte tijd tussen afname en verwerking.

Methodisch werken

1. Kijk de protocollen na van de afdeling waar je werkt. Ga na of je vóór het onderzoek voorbereidende maatregelen moet treffen, zoals een bepaald dieet of inname van bepaalde medicamenten.
2. Instrueren je de zorgvrager om het monster zelf op te vangen, of moet je de handeling zelf uitvoeren?
3. Wanneer moet wat?  instrueren, maatregelen treffen, zn. hulp inschakelen, uitvoeren...
4. Tijdens de uitvoering besteed je aandacht aan de zorgvrager en observeer je reacties.
5. Controleer voor de monsterafname of het de juiste zorgvrager is en of het potje waarin de vloeistof/kweek wordt opgevangen voorzien is van de juiste sticker met gegevens van de zorgvrager.

punt 2..

wees je bewust van je doelgroep, van baby tot geriatrische/psychiatrische zorgvragers en alles daartussen in. 

Observaties

Observaties vóór de handeling;

• Zijn instructies goed begrepen en formulieren juist ingevuld? Staan alle materialen klaar?
• Controleer of je de juiste zorgvrager voor je hebt.
• Controleer indien nodig de steriliteitdatum van het opvangpotje of -buisje.
  

Wees je bewust van je doelgroep, van baby tot geriatrische/psychiatrische zorgvragers en alles daartussen in. 

Observaties

Observaties tijdens de handeling;

• Observeer de reactie van de zorgvrager.
• Check of de handeling juist wordt uitgevoerd (let op steriel!)

Wees je bewust van je doelgroep, van baby tot geriatrische/psychiatrische zorgvragers en alles daartussen in. 

Observaties

Observaties na de handeling;

• Controleer of de sticker op het opvangpotje of -buisje zit en of je de juiste formulieren hebt.
• Noteer bijzonderheden in het verpleegdossier.

Wees je bewust van je doelgroep, van baby tot geriatrische/psychiatrische zorgvragers en alles daartussen in. 

Vingerprik

• Niet knijpen of stuwen i.v.m. hemolyse 
• Zorg voor een warme vinger, bloed stroomt dan beter! 
• Prik altijd aan de zijkant van de vingertop i.v.m. comfort
• Prik alleen in pink, middel- of ringvinger.

Lukt het niet?

• Hand lager dan het hart houden,
• Vuist maken
• Vinger masseren
• Handen wassen met warm water

(bij jonge kinderen ook uit de hiel)

Urine verzamelen

Waarom?

• Strippen van urine (UWI)
• Urine sediment (niet oplosbare deeltjes)
• Urine kweek (vermoeden van infectie en welke antibiotica werkzaam is)
• 24 uurs urine (nauwkeurigheid meting bepaalde stof)

Hoe?

• midstream
• (eenmalig) katheter (bij kinderen plaszakje)

Urinesediment:

• controle van de nierfunctie;
• controle op drugsgebruik;
• controle op medicijngebruik;
• diagnosticeren van een seksueel overdraagbare aandoening (soa);
• vaststellen/uitsluiten van zwangerschap.

Urine 

Feceskweek

Waarom?

• Onderzoek naar ontsteking of tumoren
• Aantonen van bepaalde micro-organismen, zoals bacteriën, door middel van een kweek.

Hoe?

• In ieder geval zonder urine!!
• check direct op kleur (bloed? melaena?)

aantonen van bloedverlies in het maag-darmkanaal;

aantonen van onvoldoende eiwit- of vetvertering in de dunne darm;

diagnosticeren van een alvleesklierontsteking;

diagnosticeren van een dikkedarmontsteking;

diagnosticeren van een voedselstoornis;

aantonen van amoebes, wormen, maden en wormeieren.

Sputumkweek

Indicatie; 

• De verwekker van een luchtweginfectie aan te tonen
• Sommige vormen van longkanker meer of minder waarschijnlijk te maken
• Tuberculose aan te tonen

Voorkeur, `s ochtends nuchter opvangen

Braaksel

Observatie;

• Hoeveelheid
• Aspect en kleur (bloed?)

Aandachtpunten;

• Gebitsprothese
• Zijligging

Zeldzaam voor onderzoek, enkel bij verdenking vergiftiging.

Uitstrijkje

Lichaamsvocht dat in een dun laagje wordt uitgesmeerd voor laboratoriumonderzoek. 

Doel;

• Analyseren van wondvocht of lichaamsvocht of slijmvliescellen
• Aantonen van  aanwezigheid van bacteriën op de huid of in het vocht van oog, oor, neus of navel

naast wondkweek

ook;

• neus / keelkweek
• vaginaal uitstrijkje

Wondkweek

• Afname voordat er AB wordt gestart (of om verloop te checken)
• Reinig de wond; verwijder resten van zalf, pus en wondvocht en verwijder necrotisch weefsel. Desinfecteer de wond niet voor kweekafname.

Welke materialen (monsters) kan jij niet verzamelen voor diagnostisch onderzoek?

1. urine, sputum, feces
2. bloed, wondvocht, traanvocht
3. pus, mictie, ontlasting
4. braaksel, ontlasting

Welke monsters moeten altijd steriel zijn?

1. wondkweken
2. 24 uurs urine
3. urinesedimenten
4. ontlasting sediment

hoe neem je urine af bij een kind van 1 jaar oud?

1. laten plassen op een po
2. plaszakje
3. eenmalig katheteriseren
4. urine opvangen in sediment potje

Wat doe je als de kleur van urine sterk afwijkend is bij afname van sediment

1. onderzoek afwachten
2. overleggen met arts
3. rapporteren in zorgdossier
4. zorgvrager vragen stellen bijv. naar pijn

Wat is geen indicatie voor een urine onderzoek?

1. controle op SOA
2. vaststellen zwangerschap
3. controle medicatie en/of drugsgebruik
4. vaststellen nieraandoening

Wat is geen indicatie voor een urine onderzoek?

1. controle op SOA
2. vaststellen zwangerschap
3. controle medicatie en/of drugsgebruik
4. vaststellen nieraandoening

Wat is een uitstrijkje?

1. dun laagje lichaamsvocht
2. dun laagje vaginaal vocht
3. dun laagje wondvocht

dus ook een wondkweek!

Waarom uitstrijkje?
(meerdere antwoorden goed)

1. analyseren
2. observeren
3. aantonen
4. projecteren

Welke stelling is juist?

1. een kweek neem je af voordat er antibiotica wordt gestart
2. een wond hoeft niet gereinigd voordat je een kweek afneemt, pus = toch niet steriel
3. een wond moet juist gedesinfecteerd worden voor afname kweek!
4. een kweekbuisje moet binnen 4 uur op het laboratorium zijn.

Welke stelling is juist?

1. een kweek neem je af voordat er antibiotica wordt gestart
2. een wond hoeft niet gereinigd voordat je een kweek afneemt, pus = toch niet steriel
3. een wond moet juist gedesinfecteerd worden voor afname kweek!
4. een kweekbuisje moet binnen 4 uur op het laboratorium zijn.

waarom is het zo belangrijk dat er nog niet met antibiotica is gestart voor afname kweek?

Wanneer doen we geen onderzoek naar feces?

1. aantonen van bloedverlies in het maag-darmkanaal
2. aantonen van amoebes, wormen, maden en wormeieren
3. diagnosticeren van een dikkedarmontsteking
4. aantonen van voldoende eiwit- of vetvertering in de dunne darm

Wat is meleana?

1. een parasiet, aan te tonen door het afnemen van feceskweek
2. zwarte ontlasting door oud bloed
3. helderroodbloed bij feces
4. zeldzame darmaandoening

Wat doe je niet met opgevangen braaksel?

1. Observeer de manier van braken
2. Probeer in te schatten hoeveel iemand heeft gebraakt.
3. Bekijk het aspect en de kleur van het braaksel
4. ruik of er specifieke geuren te herleiden zijn