§1.1 + 1.2 Herhaling

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo k, g, t, mavo
• Leerjaar 3

Mobiel in de tas

Tas op de grond

Laptop en boek op je bureau

Log in op LessonUp

Herhaling §1.1+1.2  

...uitleggen uit Indonesië eruit zag voor de komst van de Nederlanders, uitlegge hoe de VOC handeldreef en uitleggen waarom en hoe Nederland zijn macht over Oost-Indië uitbreidde

...de verschillende groepen in de koloniale samenleving beschrijven, uitleggen waarom het cultuurstelsel werd ingevoerd en weer werd afgeschaft en uitleggen wat de vrije economie betekende voor ondernemers en contractarbeiders

...de betekenis uitleggen van de volgende begrippen: Verenigde Oost-Indische Compagnie, handelsmonopolie, modern imperialisme, Koninklijk Nederlands-Indisch leger, pacificatie, indirect bestuur, gouverneur-generaal, indo's, racisme, cultuurstelsel, liberalisme, vrije arbeid, contractarbeiders en koelies. 

AAN HET EINDE VAN DE LES KAN JE...

Begrippen-oefentoets

Klassikale VRIJWILLIGE instructie

Zelfstandig werken

DOEN

Laat LessonUp open staan op je laptop!

AAN DE SLAG!

Wat?	Maken: Herhaling 1.1+1.2 (Classroom of op papier)
Waarom?	Volgende week toets! Toets telt mee voor overgang, niet voor je SE!
Hoe?	Lees de teksten, maar de vragen
Hulp?	Rood: stilte, geen vragen Oranje: stilte, je mag vragen stellen Groen: zachtjes overleggen
Klaar?	Voorbereiden voor de toets - Test Jezelf maken - Begrippen oefenen (flitskaarten) - Overhoren - Etc...

TERUGKIJKEN

§1.1

Van vorstendommen tot kolonie

BASIS

A

De Indische eilanden vóór 1600

Leerdoel:

• Je kunt culturele, economische, politieke en sociale kenmerken noemen van de Indische eilanden vóór de komst van de Nederlanders 

Begrippen:

• Geen

B

De VOC in Oost-Indië

Leerdoel:

• Je kunt beschrijven hoe de VOC handeldreef in Oost-Indië

Begrippen:

• Handelsmonopolie
• Verenigde Oost-Indische Compagnie (VOC)

C

De kolonie Nederlands-Indië

Leerdoel:

• Je kunt uitleggen waarom en hoe Nederland zijn macht over Oost-Indië uitbreidde

Begrippen:

• Indirect bestuur
• Gouverneur-generaal
• Indirect bestuur

• Pacificatie
• Koninklijk Nederlands-Indisch leger
• Modern imperialisme

§1.1

Van vorstendommen tot kolonie

BASIS

A

De Indische eilanden vóór 1600

Leerdoel:

• Je kunt culturele, economische, politieke en sociale kenmerken noemen van de Indische eilanden vóór de komst van de Nederlanders 

Begrippen:

• Geen

• 50x zo groot als NL
• Voor 1600 geen eenheid!
• jagers-verzamelaars, maar ook grote landbouwsamenlevingen

§1.1

Van vorstendommen tot kolonie

BASIS

A

De Indische eilanden vóór 1600

Vanaf de 2e eeuw handel met Aziatische landen. Hierdoor meerdere culturele invloeden: 

• Schrift uit India
• Chinese munten bij handel
• Boeddhisme en hindoeïsme --> tempels
• Vanaf 16e eeuw Islam belangrijkste godsdienst

§1.1

Van vorstendommen tot kolonie

BASIS

A

De Indische eilanden vóór 1600

Koninkrijk Soenda (op Java):

• Handelden met andere eilanden via hun havensteden zoals Jakarta en Bantam
• 1579: veroverd door de Islamieten: stichting sultanaat Bantam

Atjeh:

• 1520: Islamitisch sultanaat
• Belangrijke schakel in handel tussen eilanden en vaste land
• Handel in specerijen. => Atjeh werd rijk
• Tempels, paleizen, sterke oorlogsvloot

§1.1

Van vorstendommen tot kolonie

BASIS

B

De VOC in Oost-Indië

Leerdoel:

Je kunt beschrijven hoe de VOC handeldreef in Oost-Indië

Begrippen:

• Handelsmonopolie
• Verenigde Oost-Indische Compagnie (VOC)

• Tot 1596: handel voeren met Portugezen, wat erg duur was
• Nederland wilde zelf een route vinden naar Azië toe. Dit lukte in 1596

§1.1

Van vorstendommen tot kolonie

BASIS

B

De VOC in Oost-Indië

• 1602: oprichting Verenigde Oost-Indische Compagnie (VOC).
• Doel: concurrentie voorkomen. De VOC kreeg het handelsmonopolie. Alleen schepen van de VOC mochten handel voeren.
• Handelsposten op Java, India, China, Japan. Belangrijkste: Batavia op Java
• Fort, haven, pakhuizen, woningen VOC-bestuurders en soldaten

§1.1

Van vorstendommen tot kolonie

BASIS

B

De VOC in Oost-Indië

• VOC mocht oorlog voeren en volkeren met geweld dwingen tot samenwerking
• Genocide van Banda (1621)
• VOC voerde oorlogen om handelsposten te stichten. Veel meer gebied had de VOC niet

§1.1

Van vorstendommen tot kolonie

BASIS

C

De kolonie Nederlands-Indië

Leerdoel:

Je kunt uitleggen waarom en hoe Nederland zijn macht over Oost-Indië uitbreidde

Begrippen:

• Indirect bestuur
• Gouverneur-generaal
• Pacificatie

• 1798: VOC gaat failliet. Staat neemt alle bezittingen over.
• De gebieden van Oost-Indië wordt een kolonie: Nederlands Indië

 

• Koninklijk Nederlands-Indisch leger
• Modern imperialisme

§1.1

Van vorstendommen tot kolonie

BASIS

C

De kolonie Nederlands-Indië

1800: Modern imperialisme

Drie oorzaken:

• grondstoffen voor de industrie
• het gaf je aanzien
• Europeanen voelden zich het beste. Vonden dat ze recht hadden om andere volken te overheersen

Dit wilde Nederland ook

Kan jij deze spotprent uitleggen?

§1.1

Van vorstendommen tot kolonie

BASIS

C

De kolonie Nederlands-Indië

Nederland richt het Koninklijke Nederlands-Indisch Leger (KNIL) op. Doel: alle eilanden veroveren.

Officieren waren Nederlanders, soldaten waren inheemse bewoners.

1873: Atjeh

Nederland noemde veroveren pacificatie: brengen van vrede

Zag de inheemse bevolking dit ook zo?

§1.1

Van vorstendommen tot kolonie

BASIS

C

De kolonie Nederlands-Indië

Indirect bestuur

Gouverneur-generaal

Residenten

Regenten

Dorpshoofden

§1.2

Een winstgevende kolonie

BASIS

A

De koloniale samenleving

Leerdoel:

• Je kunt de positie van verschillende groepen in de koloniale samenleving beschrijven

Begrippen:

• indo's
• racisme

B

Het cultuurstelsel

Leerdoel:

• Je kunt uitleggen waarom het cultuurstelsel werd ingevoerd en weer afgeschaft

Begrippen:

• cultuurstelsel
• liberalisme

C

Ondernemers en contractarbeiders

Leerdoel:

• Je kunt uitleggen wat de vrije economie betekende voor ondernemers en contractarbeiders

Begrippen:

• vrije arbeid
• contractarbeiders
• koelies

§1.2

Een winstgevende kolonie

BASIS

A

De koloniale samenleving

Leerdoel:

• Je kunt de positie van verschillende groepen in de koloniale samenleving beschrijven

Begrippen:

• indo's
• racisme

Groepen in de samenleving

• Nederlanders (tot 1880 alleen mannen, daarna kwamen ook vrouwen)
• Indo's: kinderen van Nederlandse mannen, inheemse vrouwen. Verschil in sociale lagen: hoe lichter de huid, hoe hoger de status
• Racisme

§1.2

Een winstgevende kolonie

BASIS

A

De koloniale samenleving

Nederlandse vrouwen: niet bezighouden met politiek of bestuur. Wel liefdadigheid

Indonesische vrouwen: geen onderwijs, als kind uitgehuwelijkt, geen beroep

Positie wordt verbeterd: 1904 oprichting school voor inheemse meisjes

Slaven. 50.000 slaven uit Afrika, China en Nederlands-Indië.

Slavernij afgeschaft 1860

§1.2

Een winstgevende kolonie

BASIS

B

Het cultuurstelsel

Leerdoel:

• Je kunt uitleggen waarom het cultuurstelsel werd ingevoerd en weer afgeschaft

Begrippen:

• cultuurstelsel
• liberalisme

1830: invoering cultuurstelsel

Boeren moeten op 1/5 van hun land cultuurproducten verbouwen.

Dit moesten ze afstaan aan de Nederlanders

Die verkochten dit duur in Nederland

§1.2

Een winstgevende kolonie

BASIS

B

Het cultuurstelsel

Cultuurstelsel is een ramp voor de boeren:

• Moesten beste grond gebruiken voor cultuurproducten, hierdoor weinig eten verbouwen. ==> hongersnoden
• Sommige regenten dwongen boeren meer dan 1/5 deel te gebruiken. Bij hogere opbrengst kreeg regent bonus
• Boeren zonder geschikte grond moesten 66 dagen werken voor Nederlands bestuur. In praktijk waren dit soms 100 tot 200 dagen.

§1.2

Een winstgevende kolonie

BASIS

B

Het cultuurstelsel

Kritiek uit Nederland:

• 1860: boek Max Havelaar van Multatuli. Beschrijving onderdrukking en uitbuiting boeren.
• Nederlandse regering bemoeit zich te veel met economie Nederlands-Indië. 
  Vanaf 1848 veel Liberalisme in het bestuur.
  Het idee dat ondernemers vrij waren zou ook in Nederlands-Indië moeten gelden

1870: afschaffing cultuurstelsel

§1.2

Een winstgevende kolonie

BASIS

C

Ondernemers en contractarbeiders

Leerdoel:

• Je kunt uitleggen wat de vrije economie betekende voor ondernemers en contractarbeiders

Begrippen:

• vrije arbeid
• contractarbeiders
• koelies

Gevolgen afschaffing cultuurstelsel:

Nederlandse ondernemers stichtten bedrijven in Nederlands-Indië: plantages (thee, koffie, suiker).

Werk werd gedaan door loonarbeiders uit de lokale bevolking.

Dit systeem is vrije arbeid

§1.2

Een winstgevende kolonie

BASIS

C

Ondernemers en contractarbeiders

Om genoeg arbeiders te hebben kwamen er contractarbeiders uit o.a. China

• Kregen voorschot op hun loon
• Verdienden te weinig
• Konden voorschot niet terug betalen
• Bleven vaak heel lang op de plantages

Nederlanders noemden deze mensen koelies

Leven van de koelies:

• 12 uur per dag werken
• Weinig eten
• Geen wc/ bad
• Kinderarbeid
• Geldboetes/lijfstraffen
• Koelieordonnantie

AAN DE SLAG!

Wat?	Voorbereiden voor de toets: - Test Jezelf maken - Samenvatten - Begrippen leren - Instructievideo van Geschiedenis Kennisclips kijken
Waarom?	Volgende week toets! Toets telt mee voor overgang, niet voor je SE!
Hoe?	Maak je eigen keuze
Hulp?	Stel je vragen aan meneer Harmsen

Heb je het gesnapt?

Begrippen uit deze les

Indo's

Racisme

Cultuurstelsel

Liberalisme

Vrije arbeid

Contractarbeiders

Koelies

Jaartallen uit deze les

1830: Invoering cultuurstelsel

1860: Slavernij wordt afgeschaft in Nederlands-Indië

1860: Eerste uitgave Max Havelaar

1870: Afschaffing cultuurstelsel

1880: Eerste Nederlandse vrouwen in Nederlands-Indië

1904: Eerste inheemse school voor meisjes op Nederlands-Indië

Schrijf 2 dingen op die je deze les hebt geleerd.

Schrijf een vraag wat je nog niet hebt gesnapt

Leg in je eigen woorden uit wat het cultuurstelsel

was en waarom het werd afgeschaft

Geef je inzet tijdens deze les een cijfer

110

Hoe vond je de les?

😒🙁😐🙂😃

Wat kan er beter/anders aan deze les?