Trachea verzorgen

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 2

Tracheastoma en tracheacanule

Leerdoelen

• Je kan uitleggen wat een tracheostoma is
• Je kan mogelijke complicaties benoemen die kunnen optreden bij het verzorgen van een tracheacanule.

Heb je al eens een tracheostoma /tracheacanule gezien?

1. Ja
2. Nee

Termen tracheastoma en tracheotomie 

Een tracheotomie is een opening in de hals naar de luchtpijp. In deze opening wordt een canule geplaats. Vaak is dit tijdelijk

Bij een tracheostoma wordt strottenhoofd en stembanden verwijderd. Een treacheostoma is definitief. Een canule is, nadat de wond genezen is, vaak niet nodig.

Indicaties

• Ernstige zwelling van de luchtwegen door trauma, operatie, allergische reactie, ontstoken weefsel
• Verlamming van de stembanden, waardoor die de luchtpijp blokkeren;
  
• Een obstructie (blokkade);
  
• Tumoren;
  
• Ernstige spierzwakte, waardoor langdurige beademing noodzakelijk is.

Complicaties

• Slijmproblemen
• Hoestklachten
• Huidproblemen
• Obstructie
• Verwijdering van de buitencanule
• Luchtweginfectie

Tracheostoma, eindstandig

Stem revalidatie 

Praten door middel van een stemprothese (ook wel button of spraakknoopje genoemd). Tijdens operatie ingebracht.

Praten door middel van de injectiemethode of slokdarmspraak.

Electrolarynx (Servox). Deze methode wordt gebruikt als de eerste of tweede methode geen optie is.

Praten met een tracheostoma

De patiënt kan praten met behulp van een spreekklepje. Om te kunnen praten moet de cuff leeg zijn. In het spreekklepje zit een ventiel. Bij inademen kan er lucht naar binnen via het ventiel en bij uitademing zorgt het ventiel dat de lucht via de stembanden weer naar buiten gaat. Hierdoor worden de stembanden in trilling gebracht en is er stemgeluid mogelijk. De logopedist geeft akkoord voor het gebruiken van het spreekklepje.

Een tracheostoma is altijd tijdelijk

1. waar
2. niet waar

Wat is een tracheostoma?

1. een stoma in de slokdarm
2. een stoma in de luchtpijp
3. een stoma in de luchtpijp en slokdarm

Wat is het doel van een tracheostoma-/canule?

1. Dat de zorgvrager onbelemmerd kan blijven ademhalen
2. Dat de zorgvrager beademd kan worden
3. Dat de zorgvrager gemakkelijk geïnduceerd kan worden
4. Dat de zorgvrager zich niet verslikt tijdens het drinken

Waar wordt een tracheastoma aangelegd

1. bovenste luchtwegen
2. onderste luchtwegen

Wanneer je uitzuigt, op welke hoogte zuig je dan uit?

1. bovenste luchtwegen
2. onderste luchtwegen

Hoe controleer je of er voldoende lucht in de cuff aanwezig is?

1. Met een cuff-druk-meter
2. Met de controle ballon
3. door de zorgvrager te laten slikken
4. door de arts de cuff te laten controleren

Als de zorgvrager gaat eten of drinken, moet je eerst controleren of er voldoende lucht in de cuff aanwezig is. Waarom is dit?

1. Omdat de cuff de slokdarm afsluit om verslikking te voorkomen
2. Omdat de cuff de luchtwegen afsluit om een aspiratie longontsteking te voorkomen
3. Omdat de zorgvrager niet kan slikken als er onvoldoende lucht in de cuff aanwezig is
4. Omdat de zorgvrager niet kan eten als er onvoldoende lucht in de cuff aanwezig is

verpleegkundige zorg

- Ben je ervan bewust dat manipulaties aan canule trachea wordt geprikkeld -  hoestprikkel en slijm uit canule

Aandachtspunten:

1. Indien zorgvrager niet kan spreken :  pen en papier geven
   
2. Spreek stopteken af
   
3. Wees alert op non-verbale reacties en stel gesloten vragen
   
4. Alert zijn dat er geen vocht in canule loopt
   
5. Korstjes verwijderen van ingedroogd slijm

Vervolg verpleegkundige zorg

1. Tracheostoma schoonmaken met gaasje i.v.m. indikken opgehoest slijm
2. Zorgvrager krachtig laten hoesten en diep ademen  ophoesten slijm om longontsteking te voorkomen
   
3. Installeer de zorgvrager in een halfzittende/half liggende houding
   
4. Let op de ademhaling
   
5. (Uitzuigen om ademweg vrij te maken)
   
6. Mond heeft extra zorg nodig
   

Bij een tracheotomie wordt de luchtpijp geopend?

1. Juist
2. niet juist

Met een tracheostoma heeft een zorgvrager geen stembanden meer?

1. juist
2. niet juist

Via een tracheacanule kan de zorgvrager beademd worden?

1. juist
2. niet juist

Bij een (dreigende) afsluiting van de luchtpijp voert de arts altijd een tracheotomie uit?

1. Juist
2. niet juist

Wat is een indicatie voor een tracheostoma?

1. tumor
2. hoge dwarsleasie
3. vreemd voorwerp in luchtpijp
4. alle antwoorden zijn goed

Kan iemand met een tracheostoma of tracheotomie douchen?

1. ja
2. nee

Aandachtspunten

• De huidrand rondom de tracheostoma of canule zal zeker in het begin vaak rood van kleur en gevoelig zijn. 
• Er kan wildvleesgroei ontstaan als onderdeel van de littekenvorming. 
• Wees voorzichtig met rager/pincet binnenkant canule beschadigd gemakkelijk
• Binnen canule goed droogmaken, druppeltjes veroorzaken hoestprikkel
• Iedere beweging aan de canule kan een hoestprikkel veroorzaken
• Bij veterverband eerst nieuwe eraan, dan pas oude eraf i.v.m. risico op uithoesten. 

Gewone canule

Canule met cuf

Een canule met cuf zorgt ervoor dat er geen vocht in de longen kan lopen.

Praten met een tracheastoma

(tweede stem)

Met stemprothese, injectiemethode, elektolarynx