HS1, lezen, hv2o, werkwoordspelling

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo b
• Leerjaar 1

Welkom! :)

Wat heb je vandaag nodig?

Je boek, schrift (met gemaakte opdracht 1) en een pen :)

We zijn bezig met het onderdeel: lezen

Wat gaan we vandaag doen?

Wat weet je nog? 

Opdracht 1 bespreken

Alineaverbanden  - verbindingsmanieren

Even oefenen.. opdracht 2

Zelf aan de slag... opdracht 3

Wat weet je nog?

De afgelopen lessen hebben we het gehad over:

zinsverbanden en alineaverbanden.

1. Noteer de drie verbanden die je tot nu toe kent

2. Noem bij ieder verband een voorbeeld van een signaalwoord waaraan je dat verband zou kunnen herkennen. 

Opdracht 1 bespreken 

• 1. Een of meer vragen stellen/het onderwerp aankondigen
• 2. a. Het landschap wordt steeds meer hetzelfde, minder verschillend. 
• 2. b. een geheel van planten en dieren in een bepaald gebied
• 2.c. voorstellen
• 3.a. In de eerste, tweede of laatste zin.
• 3.b. In het midden, er zijn meerdere kernzinnen of er is geen kernzin. 
• 4.a. De tweede zin
• 4.b. Na hun onderzoek kwamen ze met verontrustende vooruitzichten
• 4.c. De eerste zin is een inleiding. De tweede zin laat zien wat het resultaat van het onderzoek was. 

Opdracht 1 bespreken 

• 5. a. de laatste zin
• 5.b. Het uitsterven van grote planteneters blijkt dus grote gevolgen te hebben.
• 5.c. De zinnen daarvoor zijn een toelichting op de kernzin. 
• 6.a. Om verbanden tussen zinnen en alinea's duidelijk te maken
• 6.b. uitspraak-opsomming, uitspraak-tegenstelling, uitspraak-voorbeeld.
• 7.a. Vier
• 7.b. Door de signaalwoorden en, daarnaast en en. 
•  7.c. Vleeseters hebben geen prooien meer EN hun aantal neemt af. DAARNAAST wordt het landschap minder divers EN de grond armer. 
• 8. Er ontstaan eentonige landschappen en  de mens ervaart negatieve gevolgen omdat er minder wilde dieren zijn. 

Opdracht 1 bespreken 

• 9.a. een advies
• b. De schrijver geeft het advies dat we met elkaar moeten zorgen voor het leefgebied dat overblijft.
• 12. a. Tekstdoel: informeren
• b. Tekstvorm: tijdschrift artikel 

Alineaverbanden

Maar... een signaalwoord is niet de enige manier waarop een schrijver alinea's met elkaar kan verbinden. Er zijn vier manieren waarop het verband tussen alinea's kan worden aangegeven:

1. door het gebruik van een signaalwoord

2. door herhaling

3. door overgangszinnen met een verwijzing

4. door aankondigende zinnen

1. door het gebruik van een signaalwoord

(deze kennen we inmiddels)

Geeft aan welk verband. 

Bijvoorbeeld: maar, ten eerste, ten tweede, verder, of daarnaast. 

2. door herhaling

Aan het begin van een nieuwe alinea worden woorden of groepen woorden uit de vorige alinea herhaald. Dat gebeurt soms in dezelfde, maar vaak in andere woorden!

3. door overgangszinnen met een verwijzing

Overgangszinnen staan meestal aan het begin van een alinea. In een van de zinnen staat een verwijzing naar iets wat eerder is gezegd, vaak in de vorm van verwijswoorden, zoals: die, dat, deze, hiermee, hiervan, zulke, zo'n enzovoort. 

4. door aankondigende zinnen 

Een aankondigende zin staat meestal aan het eind van een alinea en vertelt wat je verder op in de tekst kunt verwachten. 

Bijvoorbeeld: Het onderzoek naar de oorzaak heeft een aantal opmerkelijke misstanden duidelijk gemaakt.  

Even oefenen...

We gaan zo tekst vier onderzoeken om te kijken welke verbanden er zijn tussen de alinea's 

De opdracht die hier bij hoort is opdracht 2 op blz. 188

Tekst vier staat op blz. 187

We kijken dan naar de eerste en tweede alinea

En naar de tweede en derde alinea. 

Aan de slag! 

Wat? Opdracht 3 (blz. 188)

Tijd? Deze opdracht is huiswerk voor dinsdag 

Klaar? Je mag bezig met een ander vak of iets voor jezelf doen. 

PAUZE

Werkwoorden uit het Engels

Je whatsappt, je e-mailt en vroeger werd er zelfs gefaxt. Dit zijn allemaal woorden die uit het Engels zijn overgenomen maar op de Nederlandse manier worden vervoegd. In principe vervoeg je die werkwoorden dus ook net zoals andere werkwoorden.

checken - hij checkt - hij checkte - ik heb gecheckt.

streamen - hij streamt - hij streamde - ik heb gestreamd. 

Maar Nederlands zou Nederlands niet zijn als deze regel niet altijd op gaat...

• Soms schrijf je extra e achter de stam. Zo voorkom je uitspraakproblemen. (racen - ik racete) (niet: ik racte)

• Soms schrijf je twee medeklinkers aan het eind van de ik-vorm. Zo maak je duidelijk dat je het woord Engels uitspreekt (paintballen  - ik paintballde). LET OP: dit is niet altijd zo: (stressen - ik streste) 

Aan de slag! (samen of niet)

Wat? Opdracht 2 en 3 (blz. 80) 

Hoe? Je mag  HEEL zachtjes overleggen met je buurman/buurvrouw. Is het te luid? Dan gaan we in stilte aan het werk. 

Tijd? Je hebt tot de volgende les om deze opdrachten te maken. 

Klaar? Ga naar www.cambiumned.nl en oefen met werkwoorden uit het Engels. 

Uitleg

Je hebt twee soorten werkwoorden in de verleden tijd.

1. Sterke werkwoorden  --> zijn zo sterk dat ze veranderen van klank (lopen-liepen, vinden-vonden)

2. Zwakke werkwoorden --> werkwoorden die niet veranderen van tijd maar waarbij de ik-vorm +te(n) of +de(n) krijgt. 

Zwakke werkwoorden

Zwakke werkwoorden --> werkwoorden die niet veranderen van klank maar waarbij de ik-vorm +te(n) of +de(n) krijgt.

 

WEL : Is de laatste letter van de stam een medeklinker in het kofschip? -> dan schrijf je de ik-vorm + te(n)

NIET : Is de laatste letter van de stam geen medeklinker in het kofschip? --> dan schrijf je de ik-vorm + de(n)

Uitleg voltooid deelwoord

Ook bij het voltooid deelwoord heb je te maken met twee soorten voltooid deelwoorden. 

1. Klankveranderende (dus sterke). bijvoorbeeld: gekregen, gewonnen, gezien of gelopen.

2. Klankvaste werkwoorden. Dit voltooid deelwoord eindigt op een -t of een -d. Er zijn twee manieren om te bepalen of je een -t of een -d schrijft. 

Uitleg voltooid deelwoord

Manieren:

1. Je kan het voltooid deelwoord langer maken, dan hoor je vaak of je een -t of -d moet schrijven. (Gebelde, gebeld)

2. Je kan weer het kofschip gebruiken. Kijk naar de stam. Zit de laatste letter van de stam in het kofschip? Dan schrijf je een -t op het einde. Anders een -d. (Verhuizen- verhuiz- verhuisd)

Uitleg spelling

Het is dus van belang dat je persoonsvormen en voltooide deelwoorden kunt onderscheiden.

(voltooid deelwoord komt altijd voor met een persoonsvorm van hebben, worden of zijn)

1. De kassière ... (worden) altijd blij als de klant contant ... (betalen).
2. Het heeft hem ... (verbazen) dat hij een 3 voor Nederlands had ... (halen). 
3. Chris ... (vinden) het vervelend dat zijn zusje altijd zoveel ... (twijfelen). 

 

TEKSTDOELEN

Doelen

U uitleg geven

A Amuseren

M Mening laten vormen

I Informeren

O Overtuigen

O Overhalen

TEKSTSOORTEN

Soorten

U Uiteenzettende tekst

A Amuserende tekst

B Beschouwende tekst

I Informerende tekst

B Betogende tekst

A Aansporerende tekst

Woordsoorten

Tot nu toe kennen we: lw, znw, bnw, vz, pers. vnw, zww, hww, bez. vnw, wederkerend vnw, wederkerig vnw. 

Daar komt nu bij:

Vragend voornaamwoord, aanwijzend voornaamwoord, betrekkelijk voornaamwoord en onbepaald voornaamwoord.

Vragend voornaamwoord 

wie, wat welke en wat voor een?

Soms staan deze woorden aan het begin van de zin, maar niet altijd! 

Weet je al wie je uitnodigt?

Wie heeft zijn leesboek mee?

Aanwijzend voornaamwoord

deze, dit, die en dat

Een aanwijzend voornaamwoord kan voor een zelfstandig naamwoord staan.  (die tafel, dat meisje)

Een aanwijzend voornaamwoord kan zelfstandig in de zin voorkomen. 

(Het pak is erg vol --> Dat moet je voorzichtig openmaken)

Aanwijzend voornaamwoord

LET OP!

Bij de-woorden gebruik je deze of die

Bij het-woorden gebruik je dit of dat

(dit of dat huis, deze of die pen)

Betrekkelijk voornaamwoord

die, dat, wat, wie 

Een betrekkelijk voornaamwoord slaat terug op een woord of een groepje woorden dat al eerder is gezegd. Dat woord of woordgroepje noem je het antecedent. 

De rok die jij aanhebt vandaag, vind ik erg mooi. 

die --> verwijst naar antecedent 'rok'

Onbepaald voornaamwoord

iets, niets, iemand, niemand, alles, men, wat(=iets), elke, ieder(een)

Weet jij wat over dat feestje van morgen? 

Niemand weet iets over het huiswerk van wiskunde. 

Wat

Wat kan zowel een vragend voornaamwoord, betrekkelijk voornaamwoord als onbepaald voornaamwoord zijn. Let dus altijd goed op bij dit woord!

Wat heb jij geleerd voor het proefwerk? 

Morgen begint de vakantie, wat ik natuurlijk heerlijk vind. 

Heb je al wat gehoord?

Even oefenen

Benoem de woorden waar een cijfer achterstaat.  Kies uit: lw, znw, bnw, zww, hww, vz, pers. vnw, bez. vnw, wederkerend. vnw, wederkerig vnw, vr. vnw, aanw. vnw, betr. vnw of onbep. vnw. 

Gisteren is Jeroen(1) met die(2) scooter naar de stad gereden. Toen hij(3) daar aankwam ergerde hij zich(4) aan de hoeveelheid mensen. 'Wat(5) doet iedereen(6) hier?' vroeg hij zichzelf af. Jeroen was opzoek naar een cadeau voor zijn(7) vader. Uiteindelijk kocht(8) hij deze(9) hippe stropdas, echt iets(10) voor zijn vader. 

Opdracht

Optie 1: Je maakt een Kahoot over grammatica. Dit mag bijvoorbeeld over de bvb gaan, maar ook over woordsoorten. (minimaal 12 vragen) 

Optie 2: Je maakt een PowerPoint over grammatica. Een deel uitleg en een deel met oefeningen. Je mag zelf kiezen welk onderwerp. (uitleg + minimaal 8 oefenzinnen) 

Doel? Door uitleg te geven of oefenvragen bij te verzinnen, word je nog beter in grammatica!

Klaar? Lever je opdracht in via de mail op [e-mail] 

Met deze opdracht kan je tussen 0,1-1,0 extra verdienen voor je grammatica proefwerk :) 

KEUZE A

- Je maakt samen met mij opdracht 16

- Je leert de woordsoorten beter begrijpen

-Je leert van elkaar

- Je maakt als huiswerk opdracht 1 en 2 van HS.2 (blz. 72)

KEUZE B

- Je maakt zelf (in stilte) opdracht 16 

- Je begrijpt al goed hoe je de woordsoorten kan begrijpen

-Klaar? begin met hs 2. opdracht 1 en 2 (blz. 72)

Opdracht 16

1. Beloof je mij bij de goede bushalte uit te stappen?

2. Pas je je altijd aan elkaar of ook aan anderen aan?

3. Blesseerde hij jou tijdens de laatste wedstrijd?

Opdracht 16

4. De leraar Frans vergist zich altijd in onze namen
.

5. Wanneer hebben jullie je aan elkaar voorgesteld?

6. Waarom passen wij ons niet gewoon aan jullie regels aan?

De woordsoorten die je tot nu toe kent zijn:

1. lw --> de, het, een
2. znw --> mensen, dieren, dingen of planten
3. bnw --> zegt iets over znw (mooie, fantastische)
4. vz --> gebruik de kast, (in, op, voor, achter, binnen, naast etc)
5. zww --> belangrijkste ww in de zin
6. hww --> ww in de zin dat je kan weglaten
7. pers. vnw --> verwijst naar een persoon (hij, ik, jij, wij etc)

Grammatica woordsoorten

Grammatica woordsoorten

Wederkerig voornaamwoord

 is elkaar

Even oefenen

Schrijf alle persoonlijke, bezittelijke, wederkerende en wederkerige  voornaamwoorden op. Schrijf er ook achter welk voornaamwoord het is. 

1. Ik erger me aan die vreselijke stem van haar. 

2. Hij heeft ervoor gezorgd dat zij elkaar weer vaker zien.

3. De man verslikte zich in een slok koffie.

4. Hij heeft ons verslag nog niet doorgelezen.

5. Mijn docent geeft ons veel vaker onverwachte toetsen dan die van jullie. 

Uitleg grammatica

Bijvoeglijke bepaling (BVB) - is geen zinsdeel maar een deel van een ander zinsdeel: De bijvoeglijke bepaling noemt een bijzonderheid, kenmerk of een eigenschap van een zelfstandig naamwoord (zn). Kan voor of achter een zn staan. Als de bvb achter het zn staat, begint het met een voorzetsel. (Het zijn meetsal bijvoegelijke naamworden of bezittelijke voornaamwoorden en woordgroepen die beginnen met van) 

De hele zaal was ontroerd door de prachtige uitvoering.

Mijn tante zorgt voor de kat van de buren.

Wat is het verschil tussen een bijvoeglijke en bijwoordelijke bepaling?

Wat is het verschil tussen een bijvoeglijke en bijwoordelijke bepaling?

Een bijvoeglijke bepaling maakt deel uit van een zinsdeel, het hoort bij een zelfstandig naamwoord.

Een bijwoordelijke bepaling is een zinsdeel. Je kan het in de zin verplaatsen. 

Opdracht 6, 7 en 9 (blz. 21)

Opdrachten bespreken

Doe goed mee!

Door samen te doen leer je beter hoe werkt!

Zelf aan de slag!

Noteer: wwg, ow, lv, mw, bwb en bvb. 

1. De luie kat heeft de hele dag op een rode stoel gezeten. 

2. 

2. De eigenaren van de webwinkel verkopen aan hun klanten graag een extra artikel.

3. Victoria stond tijdens haar spreekbeurt voor het beeldscherm. 

4. Vrienden en familie geven Sybren allerlei handige tips.

5. Gister heb ik voor mijn zus de National Geographic gekocht. 

Klaar? --> Maak opdracht 1 op blz. 19 

Welke zinsdelen van grammatica kennen we tot nu toe?

• PV : ww in de zin dat verandert als je de zin in een andere tijd zet
• WWG : alle werkwoorden in een zin
• OW : wie/wat + gezegde?
• LV : wie/wat + gezegde + ow?
• MV: aan wie/ voor wie + wwg + ow + lv?
• BWB: Geeft aan waarom/wanneer/waar. etc iets gebeurt. 

Samenstellingen en afleidingen

Een samenstelling --> door twee bestaande woorden samen te voegen

( room + ijs --> roomijs, lange + termijn + planning --> langetermijnplanning)

Een afleiding --> maak je door een voor- of achtervoegsel aan een grondwoord toe te voegen. (beleefd + heid --> beleefdheid, her + ontdekken --> herontdekken)

Lesafsluiting

Huiswerk voor donderdag 27-08: opdracht 6, 8 (blz. 34 en 35) + opdracht 1 (blz. 84)

Homoniem en homofoon

Homoniem --> een woord dat meerdere betekenissen heeft.

Bank (meubel om op te zitten) Bank (instelling die geld opslaat)

Homofoon --> twee woorden die hetzelfde klinken, maar anders geschreven worden

Pijl (langwerpig puntig voorwerp) Peil (Maatstaf)

Opdracht homofonen

Op het formulier dat jullie krijgen is het de bedoeling dat je het juiste woord in de zin invult. Je noteert de antwoorden in je schrift. 

Als titel gebruik je: Opdracht homofonen. 

Klaar? Maak opdracht 3 (blz. 34) + opdracht 4 (blz. 35)

Dit wordt het huiswerk namelijk ;) 

Opdracht bespreken

Opdracht homofonen

Schrijf mee