23/24-40-1H- Inleiding en slot

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 1

23/24 Nederlands

Klas 1 

Inhoud van dit college

Doel: aan het eind van dit college weet je wat deelonderwerpen zijn en hoe je deze kunt herkennen in een tekst. 

Opdrachten in Klik deze week: opdracht 1 t/m 6
Toets leesvaardigheid: donderdag 9 november 2023

Deelonderwerpen

Een tekst is vaak verdeeld in een inleiding, een middenstuk (kern) en een slot.

In het middenstuk – het grootste tekstdeel – staat de meeste informatie over het onderwerp. 

In dit deel van de tekst worden meestal verschillende aspecten (kanten, delen) van het onderwerp besproken. 

Dit zijn de deelonderwerpen.

Deelonderwerpen

Soms wordt een deelonderwerp in één alinea uitgewerkt, soms in meerdere alinea’s. In dat laatste geval staat er weleens een tussenkopje boven het tekstgedeelte. 

Let op: een tussenkopje geeft niet altijd het deelonderwerp aan: het is ook vaak bedoeld om de aandacht van de lezer te trekken.

Zo vind je een deelonderwerp 

Ga na welke alinea’s over hetzelfde aspect van het onderwerp gaan. Lees daarvoor de tekst globaal.

Deelonderwerpen

Hoe kun je het deelonderwerp vinden?

Het onderwerp van een tekst kun je vinden door jezelf de vraag te stellen waar de hele tekst over gaat. 

Het deelonderwerp (van een alinea) kun je vinden door jezelf de vraag te stellen waar de hele alinea over gaat. Het antwoord is dan het deelonderwerp. Dit noteer je altijd in één of een paar woorden, dus niet in een zin.

Inleiding

De inleiding, het eerste deel van een tekst, bestaat uit één of enkele alinea’s. Een inleiding heeft twee functies:

• de lezer nieuwsgierig maken naar de rest van de tekst; vaak gebeurt dat met een voorbeeld of een bijzondere vorm daarvan: een anekdote, een meestal grappig (waargebeurd) verhaaltje;

• duidelijk maken wat het onderwerp van de tekst is; er worden bijvoorbeeld één of meer vragen gesteld, die verderop in de tekst beantwoord worden.

Middenstuk

Het middenstuk behandelt de diverse aspecten van het onderwerp. 

Dit noemen we de deelonderwerpen

Denk aan:

Gevolgen / voordelen / oplossingen

Wanneer er meerdere alinea's over één deelonderwerp gaan, krijgen deze vaak een tussenkopje (een deeltitel)

Slot

Het laatste deel van een tekst is het slot. Ook dit kan uit één of meer alinea’s bestaan.

In een slot vind je meestal een conclusie (de hoofdgedachte), vaak herkenbaar aan signaalwoorden als dus en daarom of een korte samenvatting, vaak herkenbaar aan signaalwoorden als kortom en al met al.

Daarnaast vind je soms:

• een aanbeveling (een advies);
• een aansluiting bij de inleiding, zodat het verhaal mooi ‘rond’ is
• een toekomstverwachting

Leesstrategieën

Strategie	Doel	Aanpak
1. Oriënterend	Vaststellen waarover een tekst gaat (onderwerp).	Je bekijkt de tekst. Je kijkt naar: - de titel; - de illustraties (plaatjes); - tussenkopjes (titels van tekstgedeeltes); - anders gedrukte woorden; Je leest de eerste alinea.
2. Globaal	Vaststellen welke kanten van het onderwerp worden besproken (deelonderwerp).	Je leest de eerste en laatste zin van iedere alinea.
3. Precies	Een tekst helemaal goed begrijpen.	Je leest de tekst nauwkeurig van begin tot eind.
4. Zoekend	Bruikbare informatie in een tekst vinden.	Je let op tussenkopjes, anders gedrukte woorden en opvallende tekens (bolletjes, nummers en sterretjes).

Evaluatie van dit college

Doel: aan het eind van dit college weet je wat deelonderwerpen zijn en hoe je deze kunt herkennen in een tekst. 

Weet jij wat deelonderwerpen zijn en ze kunt herkennen? 

Les 1 - Wat weet je al? 

Lesdoel: aan het eind van de les weet je of de theorie van leesvaardigheid tot nu toe goed beheerst. 

- vragen beantwoorden 

- oefen met de theorie

Weet je nog?
Wat is oriënterend lezen?

1. Bekijk de tekst en lees de eerste alinea
2. Lees de eerste en laatste zin van de alinea's
3. Bekijk de tekst en zoek de info die je nodig hebt
4. Lees de tekst helemaal en nauwkeurig

Weet je nog?
Wat is globaal lezen?

1. Bekijk de tekst en lees de eerste alinea
2. Lees de eerste en laatste zin van de alinea's
3. Bekijk de tekst en zoek de info die je nodig hebt
4. Lees de tekst helemaal en nauwkeurig

Weet je nog?
Wat is precies lezen?

1. Bekijk de tekst en lees de eerste alinea
2. Lees de eerste en laatste zin van de alinea's
3. Bekijk de tekst en zoek de info die je nodig hebt
4. Lees de tekst helemaal en nauwkeurig

Weet je nog?
Met welke vraag vind je het onderwerp
in een tekst?

Weet je nog?
Wat bekijk en lees je als je een tekst oriënterend leest?

Wat zou een deelonderwerp kunnen zijn in een tekst over voetbal?

1. De verzorging van een konijn
2. Het tenue
3. Kruidentuin
4. Koffiebonen

Wat zou een deelonderwerp kunnen zijn in een tekst over school?

1. De dierenwinkel
2. De geschiedenis van voetbal
3. Pauzes in de aula
4. Zakgeld

Wat zou een deelonderwerp kunnen zijn in een tekst over politiek?

1. Gezelschapsspellen
2. Verkiezingen
3. Vakantiereizen
4. De woestijn

Een hoofdgedachte is

1. het onderwerp
2. de titel
3. het belangrijkste in 1 zin

Hoe lees je een tekst globaal?

1. Je leest de hele tekst
2. Je leest alleen de titel
3. Je leest de eerste en laatste zinnen van alinea's
4. Je bekijkt alleen de plaatjes

Hoe is een goede tekst opgebouwd?

1. Inleiding en middenstuk
2. Inleiding, middenstuk en slot
3. Middenstuk en slot
4. Inleiding en slot

Wat vind je in het middenstuk van de tekst?

1. de inleiding
2. de mening van de schrijver
3. de conclusie
4. de deelonderwerpen

Wat is een deelonderwerp?

1. een onderwerp van een hoofdstuk
2. een aspect van het onderwerp
3. een aspect van het slot
4. een onderwerp van de eerste alinea

Waar in de alinea staat de belangrijkste zin?

1. In het midden
2. Meestal aan het begin, soms aan het einde
3. Altijd aan het einde
4. Die kan overal staan

Wat wist je al?

Is er iets wat je nog niet zo goed snapt?
Zo ja, schrijf dit op.

Les 1 - Evaluatie

Lesdoel: aan het eind van de les weet je of de theorie van tekstdoel en tekstsoort goed beheerst. 

- weet jij voor jezelf of je de theorie beheerst?