VPRO GGZ (3e jaar jeugd&verslaving)

• Welzijn
• MBO
• Studiejaar 3

Jeugd en verslaving

Programma

• inleiding
• psychische problematiek
• comorbiditeit
• drugsgebruik
• systemisch / omgeving
• misbruik / verslaving
• behandeling
• benadering
• dramadriehoek!

Inleiding

Comorbiditeit van problematisch middelengebruik en psychische stoornissen is een belangrijk thema

• meervoudige problematiek
• gedragsproblemen (drank, drugs, spijbelen, angst, neigen tot depressie, delicten plegen, opstandigheid)
• verslavingszorg: soms weinig ook voor andere problematiek
• onderdiagnostiek / tussen wal&schip vallen

Psychische problematiek

Psychische stoornissen kunnen bij jongeren voorkomen zonder dat er sprake is van problematisch middelengebruik, maar het komt ook regelmatig voor dat psychische stoornissen en problematisch middelengebruik samengaan. (60%)

Denk aan: stemming, angst, trauma, adhd, ODD, hechtings-problematiek, anti-sociale gedragsstoornis

Waarom is er zo vaak sprake van problematiek in combinatie met verslaving denk je?

Drugsgebruik

Er zijn verschillende soorten middelen waarvan het gebruik problematisch kan worden, met name: 

tabak, alcohol, cannabis, XTC, speed/amfetamine, cocaïne, GHB, heroïne, LSD. Ook medicijnen (zoals Ritalin) kunnen misbruikt worden. Fases van verkennen, experimenteren tot afhankelijk.

Systemisch / omgeving

Jongeren met meervoudige complexe problematiek hebben vaak een complexe systemische achtergrond.

• gebroken gezinnen, KOPP, verslaafde ouders
• contact met justitie, reclassering, OTS, schulden
• 'slechte' vrienden, drugsdealen
• de ontwikkeling is gestagneerd, weinig motivatie
• 'geleerd' om te liegen, bedriegen, overleven, geen vangnet

Wanneer is er sprake van zwaar middelen gebruik denk je?

Zwaar gebruik

• Drie maanden tenminste wekelijks cannabis gebruiken.
• Meer dan 10 sigaretten per dag.
• Alcohol: minimaal 7-8 gedurende maand, afgelopen 2 weken minstens 3-4 keer binge drinking (= 5 of meer glazen).
• Geen normen voor XTC, speed, cocaïne, GHB, heroïne, LSD.
  Is altijd problematisch

Middelenmisbruik? 

DSM: Als het gebruik van middelen samengaat met beperkingen gedurende periode van 12 maanden.  Voorbeelden:

• niet meer kunnen voldoen aan verplichtingen op werk, school, thuis
• in fysiek gevaarlijke situaties komen 
• herhaaldelijk in aanraking komen met justitie
• voortdurend gebruik van het middel ondanks allerlei problemen 
  

Afhankelijkheid = verslaving

Naast middelengebruik ook minstens drie kenmerken.
Bijvoorbeeld:

• ontwenningsverschijnselen
• langer gebruiken dan het plan was
• weinig succes het gebruik te minderen 
• besteden van tijd om aan middel te komen
• voorzetten, ook als het problemen geeft

Kwetsbaarheidmodel

• Vroege kindertijd: verwaarlozing,  mishandeling, misbruik
• Genetisch: kwetsbaarheid, ADHD, ASS, impulsiviteit
• Huidige stress: uitval school, peergroup, problemen
  
  

Middelengebruik:

• Verlaagde gevoeligheid (negatieve invloed regulatie)
• Ontregeling systeem (selectieve aandacht voor middel)

Instellingen

• Samenwerking GGZ en verslavingszorg
• Vroegsignalering enorm belangrijk
• Juiste diagnostiek: wat ligt eronder?
• Alle instellingen: dezelfde taal spreken voor onderzoek
• Zichtbaarheid, bereikbaarheid, aansluiten

Behandeling?

Wat is belangrijk in behandeling?

• Zowel op verslaving als pysch.problematiek
  
• Ondersteuning 'gewone leven' (ook thuis / wijk / school)
• Opvoedproblemen ook aanpakken: systemisch
• Scholing en dagbesteding
• Stress-factoren aanpakken!

Behandeling (2)

• Motiverende gespreksvoering 
  (verandertaal, wat als, wondervraag, zoeken naar motivatie, gericht op doen/oplossing, uitzondering, oefenen)
  
  
• Stabiliseren, aansluiten op motivatiestadium, oefenen vaardigheden, socialisering, verandering / doorbreken, verslavingsgedrag, CGT, zelfredzaamheid komt later

Benadering...

• Wat gaat er WEL goed? (kan klein zijn, vergroot dat uit)
• Ga door met wat werkt. Werkt het niet? Probeer iets anders.
  
• Wat is betekenis van gedrag? Heb daar oog/aandacht voor
•  Win-win (als jij nu dit, dan straks...). Niet afwijzen. 
• Haalbare stappen (dagprogramma, afspraken, wat lukt?)
• Leer: hulp vragen, samen doen, doelen (+beloning)
• Hulpverlener = geen probleemoplosser / held

Benadering... (2)

• Voors/tegens bespreken van middelengebruik
• Cliënt IS niet zijn probleem ( = niet zijn identiteit)
• Probleembesef (de jongere kan herkansen!)
• Soms nodig: wat zijn gevolgen van gedrag/keuzes
• Omgaan met ontremd zijn: gevolgen rest van leven
• Proces van behandeling aangaan heeft TIJD nodig
• Wat kun jij in die tijd bieden?

Casus

Je bent begeleider van Britt. Een meid van 17 jaar met bedreigde persoonlijkheidsontwikkeling. Thuis staan de verhoudingen met haar ouders onder druk. Britt laat opstandig gedrag zien: ruzie zoeken, weglopen van huis, hele nacht op pad zijn, spijbelen, schooluitval. Zegt wel te willen veranderen, maar dit lukt tot nu toe onvoldoende. Ze gebruikt ook drugs, maar ouders mogen dit niet weten. Wil dat je dit geheim houdt. Op een dag heb je een gesprekje ze blijkt bij navraag stoned. Wat doe je?