2.6 skelet en leefwijze

• Biologie
• Middelbare school
• mavo, havo, vwo
• Leerjaar 1

§ 2.6  Skelet en leefwijze

Welkom 

Denk om…

• pak een ipad en login bij lessonup https://www.lessonup.com/site/nl 
• Boek (dicht) + schrift, pen op tafel. Tas op de grond.
  
• Zitten op je eigen plek!

§ 2.6  Skelet en leefwijze

Wat gaan we doen?

Wat gaan we doen?

• Welkom  
• Terugblik vorige week  
• even luisteren                                                   
• Uitleg 2.6 skelet en leefwijze                                                
• Aan het werk                                                              
• Afsluiting                                                                      

Even luisteren: Botjes

Leerdoelen:

Aan het einde van deze les kan je:

• uitleggen wat de leefwijze met het skelet te maken heeft.
• uitleggen hoe een vorm van het skelet samenhangt met de leefomgeving/leefwijze.
• uitleggen hoe verschillende soorten dieren op het land bewegen.
• uitleggen hoe ongewervelde dieren bewegen.
• het verschil uitleggen tussen top-, teen- en zoolgangers. 

Wat weet je al?

De mol

Een mol leeft in ondergrondse gangen die hij zelf graaft

Welke eigenschap van de mol maakt hem heel geschikt voor het leven in gangen?

1. Een mol ziet slecht
2. een mol ruikt heel goed
3. een mol heeft stevige voorpoten
4. een mol is klein

Hoe herken je gewervelden?

1. Hebben 4 poten
2. Schubben als huid
3. Hebben een wervelkolom
4. Leven op het land

In welk antwoord staan alleen maar gewervelden?

1. Vissen, vogels, reptielen, amfibieën en zoogdieren
2. Vogels, reptielen, zoogdieren, amfibieën en insecten
3. Vissen, reptielen, insecten en sponzen
4. Geleedpotigen, vogels, vissen, zoogdieren en reptielen

Gewervelden

• Vaak hetzelfde bouwplan
• Hebben altijd:

1. Schedel
2. Wervelkolom
3. Ribben

• Skelet wel aangepast op de leefwijze
• Alle zoogdieren dezelfde botten in de ledematen (armen en benen)

Skelet en leefwijze

• Verschillende soorten skeletten lijken op elkaar. 

• Gewervelde dieren hebben een  wervelkolom, schedel en ribben.

• Vaak dezelfde botten in de ledematen, maar de vorm verschilt, dat heeft te maken met de leefwijze. 

Hoe heet het
paarse bot?

1. Ellepijp
2. Spaakbeen
3. Opperarmbeen
4. Dijbeen

Gewervelde dieren

1. Wervelkolom beweegt heen en weer. [reptielen, amfibiën en vissen]

2. Wervelkolom beweegt op en neer. [vogels en zoogdieren]

Beweging

In het water:
Vissen:

• Torpedomodel
• Staart van links naar rechts

Zeezoogdieren:

• Geen ledematen
• Staart van boven naar beneden

Ongewervelde dieren

• Slak glijdt over slijmspier.
• Water uit schelp spuiten.
• Spieren aan binnenkant skelet bij geleedpotigen.

Topgangers, zoolgangers en teengangers. 

Tot welke groep horen wij?

Welke dieren kun je bij de 

andere groepen bedenken?

Teenganger: lopen op tenen, hond, kat en tijger zijn voorbeelden

Hoefgangers/topgangers: lopen op toppen van tenen, met een hoef eromheen. Lange poten, kunnen heel hard lopen.

Zoolgangers

• De mens is een zoolganger
• Ze lopen op de hele voet
• Staan stevig op de grond.
• Kunnen daardoor op achterpoten staan. 

Kijk naar de poten in
de afbeelding: wat kan
een topganger niet en
een teen- & zoolganger wel?

1. Been buigen bij knie
2. Onderbeen draaien t.o.v. bovenbeen
3. Been draaien bij heup

Opdrachten

• Maak opdrachten 4, 7, 8, 9, 11 en 21.
• Klaar? Maak samenvatten in je werkboek (blz. 122 t/m 124)

Huiswerk

• Neem voor woensdag werkboek B mee!!
• We gaan dan starten met Hoofdstuk 5 Planten

Beweging

Op het land:
Amfibieën:

• Wervelkolom van links naar rechts in het water
• Kruipen op het land

Reptielen:

• Kronkelende beweging van links naar rechts

Vogels en zoogdieren:

• Hebben poten
• Voorpoten bij vogels omgevormd tot vleugels
• Wervelkolom op en neer net als bij zeezoogdieren

Stevigheid ongewervelde dieren

In het water:
Weekdieren:

• Slakken en schelpdieren
• Uitwendig kalkskelet

Geleedpotige dieren:

• Spinnen, schorpioenen, kreeften en insecten
• Pantser van Chitine

• Tijdens de groei vervellen/verschalen deze dieren, gooien pantser af.