4. Druk op de verzorgingsstaat

• Geschiedenis
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 3

4. De verzorgingsstaat 2.0

Is de verzorgingsstaat wel houdbaar?

Leerdoelen

Aan het eind van de paragraaf kun je uitleggen:

- uitleggen waarom er bezuinigd moest worden op de verzorgingsstaat

- Uitleggen wat vergrijzing is en hoe dit druk zet op de verzorgingsstaat.

- Uitleggen wat een participatiesamenleving is. 

Leg in je eigen woorden uit wat een verzorgingsstaat is.

Wat was ook alweer het verschil tussen sociale verzekeringen en sociale voorzieningen?

Waar betaalt de staat de verzekeringen en voorzieningen mee?

Nieuwe crisis

• De verzorgingsstaat werd opgebouwd in een periode van economische groei.
  

       - Genoeg geld om sociale wetten vorm te geven.

• Vanaf de jaren 70 komt hier verandering in.
  

        - Economie stopt met groeien --> Steeds minder geld beschikbaar.

• In 1980 breekt een nieuwe economische crisis uit.
  

       - Bedrijven blijven met producten zitten.

• Moeten gaan bezuinigen of moeten sluiten.
  

       - Werkeloosheid stijgt.

       - Steeds meer mensen afhankelijk van een uitkering.

       - Kosten van de verzorgingsstaat beginnen enorm te stijgen...

Torenhoge kosten

• Door de lage werkgelegenheid komen mensen moeilijk aan een baan.
  

        - Zorgt voor minder inkomen voor de verzorgingsstaat (belasting).

• Ook steeg het aantal arbeidsongeschikten, dat recht had op een WAO-uitkering
  

       - Vreemd, want mensen deden steeds minder lichaamsintensief werk.

• Vermoeden ontstond dat er misbruik werd gemaakt.
  

• De steeds groter wordende groep niet-werkenden moest onderhouden worden door een steeds kleiner wordende groep werkenden.

       - Geld begon er harder uit te gaan dan er binnen kwam

Op welke manier zie je het probleem van de verzorgingsstaat terug in de bron?

Ruud Lubbers

• Vanaf het einde van de jaren ’70 moest de regering gaan bezuinigen
  

       - De regeringen van Ruud Lubbers (CDA) vanaf 1982 gaan dit doen.

• Lubbers voerde een aantal grote bezuinigingen door:
  

       - Uitkeringen verlagen.

       - Lonen van ambtenaren en docenten verlagen.

• Verschillende sociale verzekeringen werden herzien.
  

       - Duur van een WW werd korter.

       - Strengere herkeuringen voor de WAO.

• Lubbers ontving hier enorm veel kritiek door..
  

Vergrijzing

• Een andere oorzaak voor de stijgende kosten van de verzorgingsstaat was vergrijzing.
  

        - Groep ouderen groeit sneller dan andere bevolkingsgroepen.

• Vergrijzing had verschillende oorzaken:
  

        - Babyboom na WOII.

        - Deze mensen bereikten in 2011 de pensioenleeftijd.

• Vanaf de jaren ’60 kregen mensen minder kinderen.
  

        - Hierdoor was de groep werkenden vanaf de jaren ‘80 kleiner geworden..

        - Verbeterde gezondheidszorg zorgt ervoor dat mensen langer leven.

        - Mensen trekken dus langer uitkering van in de jaren ’60.

Aanpassing van de AOW

• Door de stijgende kosten moest de overheid zelfs vanaf de jaren ’90 mee gaan betalen aan de AOW.
  

       - De opbrengsten van de premies waren niet genoeg meer.

• In 2012 besloot de regering om de AOW leeftijd in stapjes te gaan verhogen.
  

       - Doordat ouderen langer doorwerken betalen ze langer premie en ontvangen ze minder                    lang uitkering.

• Dit zou de kosten van de AOW moeten drukken.
  
• Zolang de gemiddelde levensverwachting stijgt, zal de AOW-leeftijd mee blijven stijgen.
  

       - Zorgde in Nederland voor een felle politieke discussie..

Ben jij voor of tegen de stijging van de AOW-leeftijd

Kritiek op de verzorgingsstaat

• Naast het betaalbaar houden van de verzorginsstaat zijn er nog meer redenen om de situatie zoals hij was aan te passen.
  
• Het systeem was erg verwarrend en moeilijk geworden.
  

      - Je weet nu niet meer zomaar waar je recht op hebt.

• Mensen kregen steeds meer moeite met het idee om voor andere te betalen.

      - “waarom betalen voor iemand die niets wil doen!”

• Zorgde voor de Participatiewet (2015)
  

      - Gemeentes mogen mensen verplichten iets terug te doen voor hun uitkering.

• Verzorgingsstaat zou zich teveel richten op financiële steun (geld geven)
  

      - Er zou meer hulp moeten komen om mensen weer voor zichzelf te laten zorgen

      - Aanspreken op eigen verantwoordelijkheid.

www.dumpert.nl

De participatiesamenleving

• Deze redenen voor veranderen passen goed in de tijd van individualisering.
  

       - Mensen maken steeds zelfstandiger hun eigen keuzes.

       - Wat is voor henzelf van belang, niet voor de groep/land/gemeenschap.

• Mede door individualisering verandert de verzorgingsstaat in een participatiesamenleving
  

       - Samenleving waarin burgers meer verantwoordelijkheid nemen om voor zichzelf te zorgen            en minder naar de overheid kijken.

• Actief meedoen (participeren) met de samenleving om je eigen hoofd boven water te houden.