2.4: De verzorgingsstaat 2.0

• Geschiedenis
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 3

H2: Sociale zekerheid en verzorgingsstaat

2.4: De verzorgingsstaat 2.0

Leerdoelen

1. Je kunt de oorzaken van de bezuinigingen op de verzorgingsstaat noemen.

2. Je kunt de gevolgen van het begrip vergrijzing verklaren.

3. Je kunt de uitvoering van de participatiesamenleving beschrijven.

In de vorige les(sen) hebben wij het gehad over 'de verzorgingsstaat'.

Schrijf een aantal woorden/ begrippen op 

waar jij aan denkt bij 'de verzorgingsstaat':

Bezuinigingen

In de jaren 70 kwam er verandering in de verzorgingsstaat. Vanaf 1980 ging het nog slechter door een wereldwijde economische crisis. 

Veel bedrijven verkochten minder of gingen failliet. De werkloosheid steeg en meer mensen werden afhankelijk van een uitkering. Veel bedrijven maakten misbruik van de WAO door veel mensen af te keuren. 

Het groeiende aantal uitkeringen moest door steeds minder werkenden betaald worden. Daarom werden de premies van de sociale verzekeringen verhoogd. Maar dat had vervelende gevolgen voor de economie.

Klik op de afbeelding om in te zoomen. 

Je ziet een spotprent uit 1981 over de verzorgingsstaat.

Zet de cijfer 1, 2 (en 3) onder mekaar. Zet achter elk cijfer een bronelement (iets wat je ziet) met daarachter de bedoelde boodschap van dit bronelement.

Klik op de tekstbronnen om in te zoomen.

Sleep de tekstbronnen naar de juiste plek in de spotprent.

Overheidsingrijpen

De politiek moest eind jaren 70 ingrijpen (bezuinigen) om de kosten van de verzorgingsstaat aan te kunnen. 

De regeringen van Ruud Lubbers zijn hierin bekend. Ze verlaagden uitkeringen en de lonen van ambtenaren en leraren. 

Sociale verzekeringen werden herzien: mensen kregen korter een werkloosheiduitkering en er kwamen strengere herkeuringen om te zorgen dat het aantal arbeidsongeschikten daalde. 

Dit kende veel tegenstand: vakbonden organiseerden stakingen en demonstraties.

Ruud Lubbers

Vergrijzing

Nu nog steeds dreigen de kosten van de verzorgingsstaat uit de hand te lopen. Dit komt door vergrijzing: de groep ouderen groeit harder dan andere leeftijdsgroepen. 

Na de Tweede Wereldoorlog werden er veel kinderen geboren. Sinds 2011 hebben deze allemaal de pensioensleeftijd gehaald. Daarbij krijgen gezinnen sinds de jaren 60 minder kinderen. De groep werkenden wordt daardoor kleiner. 

Daarnaast worden mensen door de verbeterde gezondheidszorg steeds ouder, waardoor ze langer van hun pensioen genieten. Sinds eind jaren 90 betaalt de overheid daarom mee aan de AOW. 

Twee uitspraken:

1. De babyboomers zijn vlak voor / na de Tweede Wereldoorlog geboren;

2. De vergrijzing van Nederland is vooral merkbaar in de 20e eeuw / 21 eeuw.

1. 1. voor, 2. 20e eeuw
2. 1. voor, 2. 21e eeuw
3. 1. na, 2. 20e eeuw
4. 1. na, 2. 21e eeuw

Twee uitspraken:

1. Een oorzaak / gevolg van vergrijzing is een verbeterde gezondheidszorg. 

2. Een bewust / onbewust gevolg van de invoering van de AOW-wet in 1957 onder minister-president Willem Drees is dat deze wet nu bijna niet meer is te betalen.

1. 1. oorzaak, 2. bewust
2. 1. oorzaak, onbewust
3. 1. gevolg, 2. bewust
4. 1. gevolg, 2. onbewust

In dit hoofdstuk kennen wij diverse minister-presidenten (premiers) die Nederland in periodes van economische groei en in economische crisisjaren hebben bestuurd. 

Bij welk antwoord staan de premiers in de juiste tijdsvolgorde?

1. Colijn --> Drees --> Lubbers --> Rutte
2. Drees --> Colijn --> Lubbers --> Rutte
3. Colijn --> Lubbers --> Drees --> Rutte
4. Colijn --> Lubbers --> Rutte --> Drees

Bij het vak geschiedenis heb je 4 soorten onderzoeksvragen.

1. Beschrijvende vragen: gebruik je als meer wilt weten over een situatie of verschijnsel in het verleden.

2. Verklarende vragen: gebruik je als je wilt uitleggen waardoor dingen gebeurd zijn.

3. Vergelijkende vragen: gebruik je als je overeenkomsten en verschillen van een situatie of verschijnsel wilt weten.

4. Waarderende vragen: gebruik je om te onderzoeken wat jij ergens van vindt.

"Hoe is het toch mogelijk dat de verzorgingsstaat in Nederland bijna onbetaalbaar is?   Dit is een ....

1. beschrijvende vraag
2. verklarende vraag
3. vergelijkende vraag
4. waarderende vraag

In dit hele hoofdstuk kennen wij periodes van economische groei en periodes van economische crisis.

Sleep de woorden crisis en groei naar de juiste plek in de tijdbalk

groei

groei

groei

crisis

crisis

crisis

Eigen verantwoordelijkheid

De laatste jaren is het stelsel van sociale zekerheid met alle uitkeringen, voorzieningen, toeslagen en subsidies erg ingewikkeld is geworden.

Sommige mensen hebben moeite met het idee dat ze moeten betalen voor een ander, zeker als ze het gevoel hebben dat die ander geld krijgt zonder er iets voor te doen. In de Participatiewet uit 2015 staat daarom dat de gemeente iemand die een bijstandsuitkering krijgt, mag verplichten een tegenprestatie te leveren. 

Veel partijen zijn voor de eigen verantwoordelijkheid van mensen. 

Participatiesamenleving

Op deze manier hoopt de overheid geld te besparen. Het past ook beter bij de individualisering van de samenleving. 

Langzaam verandert onze verzorgingsstaat in een participatiesamenleving.

Evaluatie: Om de verzorgingsstaat betaalbaar te houden ga je sinds kort niet met 65 jaar, maar met 67 jaar met pensioen (AOW).

+ Welke Gouden Tip heb jij aan de regering om de verzorgingsstaat (nog) meer betaalbaar te maken?

Werktijd

STAP 1

STAP 2

Klaar? 

Maak 2.4: De verzorgingsstaat 2.0 

Opdr. 1a - 16d

Maak de invulsamenvatting 

Nakijken via Tijd voor GS.