Het einde van de Gouden Eeuw 2A2

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

Lesplanning

 Huiswerk bespreken

Opdracht Staatsgezinden tegen Oranjegezinden

Zelfstandig werken Tijd voor Geschiedenis

5.4.3 Maken 6b, 7a, 7b, 7c 

Invulopdrachten 

Bespreken Huiswerk

5.4.1 Maken 1a, 1c, 3a, 3b

Hoe komt de Gouden Eeuw ten einde?

Staatsgezinden tegen Oranjegezinden

Staatsgezinden

Leider: Raadspensionaris

Aanhangers: Rijke bestuurlijke klas

Tegen centralisatie bestuur

Vrede behouden door geen legerleider aan macht.

Oranjegezinden

Leider: Stadhouder

Aanhangers: De gewone burgers

Voor centralisatie bestuur

Legerleider moet ook leider van het land zijn

Staatsgezinden VS Oranjegezinden

https://docs.google.com/document/d/1bVdDI37YbYZ2pR0wUNBgpPSm8uWbc8X8LYsGOTfWGM4/copy

1648

Er komt na tachtig jaar eindelijk een einde aan de oorlog met Spanje. De Vrede van Münster wordt gesloten. In de Republiek kreeg de vrede een onverwachte nasleep. Stadhouder Frederik Hendrik was opgevolgd door zijn zoon, de 21-jarige Willem II. Door de vrede was een stadhouder, die ook legerleider was, eigenlijk niet meer nodig. Willem II was dus fel tegen de vrede met Spanje. Door de komst van de vrede werd de handel gestimuleerd

1

1652

Johan de Witt wordt aangesteld als raadspensionaris van het gewest Holland. Hij vond dat Holland steeds de handel moest laten voorgaan. Hiervoor was vrede erg belangrijk. Omdat er geen stadhouder was en Holland het rijkste gewest was, had De Witt de meeste macht

2

1653

Oorlogsverklaring van Engeland betekende enkele nederlagen voor de Nederlandse vloot. De Witt werd gewaarschuwd voor een aanslag op zijn leven en kon daardoor alleen nog maar met lijfwachten op straat verschijnen. In verschillende Hollandse steden braken oproeren uit waarin de jonge Willem III, zoon van oud-stadhouder Willem II, werd gezien als een held.

3

1665

De oorlog met Engeland wordt nieuw leven ingeblazen. Onder leiding van Michiel de Ruyter leidden de Nederlanders een flinke nederlaag. Koopvaardijschepen en slagschepen worden door de Engelsen tegengehouden

4

1670

De Engelse en Franse vorsten sluiten samen het Verdrag van Dover. Daarin besloten ze dat ze de Republiek tot tweederangs mogendheid wildenmaken. Na het land een zware militaire nederlaag te hebben toegebracht, zou in de Republiek Willem III aan de macht moeten komen. Hij zou wel alles moeten doen wat de Engelsen en Fransen van hem wilden.

5

1672

Frankrijk verklaart de Republiek de oorlog. Willem III kreeg daarmee op 22-jarige leeftijd het opperbevel over het leger in handen. Dit betekende dat de macht van De Witt afnam.

6

1672

Het leger van de Republiek bleek erg zwak. De afgelopen jaren was er door De Witt te weinig in het leger geïnvesteerd en teveel aan de handel uitgegeven. In veel steden roerden mensen zich tegen het Eeuwig Edict uit 1667. Ruiten van regenten werden ingeslagen. De Witt zelf werd door vier jongelui aangevallen. De messteken die zij hem toebrachten, verwondden de raadpensionaris licht

7

1672

Het Eeuwig Edict werd ingetrokken. Willem III werd tot stadhouder benoemd. De machtsuitbreiding van Oranje, die De Witt had willen beperken, kwam tot een hoogtepunt. De Witt diende daarom zijn ontslag in bij de Staten van Holland.

8

1672

Cornelis de Witt, broer van Johan de Witt, was gevangengenomen in Den Haag. Johan de Witt wilde zijn broer komen ophalen. Voor de Gevangenpoort waren grote aantallen prinsgezinden gekomen. Nog niet buitengekomen werd Cornelis neergestoken en Johan neergeslagen. Schutters schoten hun wapens op hen leeg. De dode lichamen werden opgehangen en aan stukken gesneden. Volgens sommige ooggetuigen ging een enkeling zo ver lichaamsdelen op te eten.

9

1674

Het stadhouderschap werd erfelijk. Zo was Willem III uit de oorlog machtiger tevoorschijn gekomen dan enige van zijn voorgangers ooit was geweest

10

Zelfstandig werken

5.4.3 Maken 6b, 7a, 7b, 7c  

+ 8 en 9

Toets

14 April 3e uur

Hoofdstuk 5 Gouden Eeuw