3.2 Amsterdam stapelmarkt van de wereld

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

Leerdoel: Hoe werd Amsterdam de stapelmarkt van Europa en welke gevolgen had dat voor de nijverheid en de landbouw in de Republiek?

0

Amsterdam en de stadsuitbreiding

• Door de bevolkingsgroei en economische bloei kwam er een stadsuitbreiding.
• Kooplieden en fabrikanten gingen aan de grachten wonen in mooie woningen, waar ook de kantoren in zaten en met tuinen.
• De jordaan werden de ambachtswijk voor ambachtslieden met een werkplaats, loonarbeiders, kleine zelfstandigen.
• Rijk en arm woonden voortaan uit elkaar.

Amsterdam werd de Stapelmarkt

• 60% bevolking Republiek woont in Steden
• Economie draait op handel, nijverheid, landbouw.
• Door bevolkingsgroei te weinig voedsel=> graanimporten Oostzeegebied: moedernegotie (1e handel in graan)
• Handelsproducten: Oostzee, scandinavië=> graan, hout, pelzen, ijzer. Zuid-Europa=> wijn, olijfolie, wollen en lakense stoffen, specerijen, zijde, thee, porselein.

• Handelskapitalisme: handel drijven met goedkope grondstoffen, die bewerken en dan met meer winst verkopen dan uit handel alleen kon. Wol uit Engeland, die weven en verven tot lakense stoffen. (dikke wollen stof)
  
•  Door de opslag van bijv. graan konden bij tekorten in Europa de Amsterdamse kooplieden flinke winsten maken.
• Gouden eeuw: bloeitijd in de Republiek in de 17e eeuw in de economie, cultuur.

Nijverheid en commerciële landbouw

• Specialisatie nijverheid in steden: Haarlem (linnen, katoen), Leiden (lakense stoffen) textielnijverheid, Delft aardewerk (serviezen, tegels), Amsterdam scheepsbouw, zeilmakerijen, touwslagerijen.
• Commerciële landbouw: boeren produceerden voor de nijverheid of export. Akkerbouw=> hennep, vlas, meekrap voor nijverheid. Veeteelt=> vlees, melk, boter en kaas voor export.

Koopmansbeurs: hier werden de contracten tussen handelaren afgesloten

Ook werden op de Beurs, de aandelen verhandeld.

De waag: handelaren kwamen hier bij elkaar om de koopwaar te wegen.

De wisselbank: hier konden handelaren uit hele wereld geld halen, via de giro=> je kreeg dan een wisselbrief. Ook verzekeringen.

Informatie stapelmarkt

• Amsterdam werd het centrum van de kennis mbt scheepvaart en handel.
  
• Handelaren wisselden op de Beurs kennis uit over routes, oorlogen, piraten, zeestromen. Info over prijzen, misoogsten.
• Atlassen, reisverslagen werden in Amsterdam gemaakt.

Vluchtelingen vanwege godsdienstvervolgingen en immigranten voor werk

• Vanwege de godsdienst naar Amsterdam: Joden uit Spanje= Sefardische joden. 
• Duitsers om economische redenen op zoek naar werk.
•  Joden, protestanten, vluchtelingen uit Antwerpen brachten handelsnetwerken en kapitaal mee, die leverden de Republiek en Amsterdam veel inkomsten op. Waren dus zeer welkom daarom.
• Door de vluchtelingen groeide de bevolking.

Nieuwe landbouwgrond en inpolderingen

• Er was meer landbouwgrond nodig, daarom werden grote polders zoals de Beemster en de Purmer drooggelegd met molens. 
• Leeghwater had de molengang ontwikkeld zodat, steeds hoger staande molens het water uit de meren pompten.
  
•  Er werd veel geld in geïnvesteerd, je kon er veel winst op maken door de grond te verkopen.

Binnenlands verkeer

• Je had schepen voor de internationale handel en voor de binnenvaart.
  
•  Passagiers en vracht werden met de trekschuit vervoerd over de rivieren en kanalen.
•  Ook waren er postkoetsen die van stalhouderij met herberg naar herberg met stalhouderij reden. Daar werden dan de paarden gewisseld en konden passagiers rusten en eten. 

Leg uit het verband is tussen de handelsproducten uit deze afbeelding en de nijverheid, commerciële landbouw in de Republiek.