Barok in Rome

• Kunst
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 4

BAROK

IN ROME

Kunsthistorische periodes in Rome

Romeinen

753 voor-  476 na Chr

Middeleeuwen

500- 1500 

Renaissance

1500- 1600 

Barok

1600- 1720 

Vroeg-Christelijk

50- 500 

Pantheon 

2e eeuw na Chr.

Sta Pudenziana 

4e eeuw

San Clemente 

12e eeuw

Sint Pieter 

16e eeuw

Sant'Agnese

17e eeuw

BAROK

1600 - 1720

Stijlperiode die aan het eind van de 16e eeuw in Rome ontstond.

De Roomse kerk wil met pracht en praal indruk maken op kerkverlaters en ongelovigen. 

barok: barocco: portugees voor onregelmatig gevormde parel

Romeinse barok: oorsprong in Italië, contrareformatie (tegen protestante) wilt kerkelijke ophemelen. Bedoeld om te overrompelen.

Classicistische barok: Frankrijk: Lodewijk XIV, de zonnekoning. Klassieker, strenger en soberder. 

In 1517 zorgde Maarten Luther voor een hervorming in de kerk. Hoe noem je dit?

1. Calvinisme
2. Reformatie
3. Protest
4. Beeldenstorm

Contrareformatie

• Contra = tegen, dus tégen de reformatie. 
  
  
• Vanaf 1550 hervormingen om katholieke   geloof te redden => contrareformatie.
  
• Kerken worden overdadig versierd.
• Er wordt ingespeeld op het gevoel.
  

Santa Maria della Vittoria

Maarten Luther wilde kale, sobere kerken.
Vind jij logisch dat de katholieke kerk hierop reageert met overdaad?

Ja

Nee

Kenmerken  Barok

• Gevoel staat centraal. 
  
• Theatraal: overdreven 
    gezichtsuitdrukkingen en           lichaamshoudingen.
• Dynamiek: diagonaal, asymmetrisch.
  
• Complexe composities.
• Grote licht- donkercontrasten. 
  
  
• Sinds Renaissance naast Bijbelse ook mythologische onderwerpen. 

Bernini: "Roof van Persephone", 1621-1622

Trevifontein 1732 - 1762

Welke kenmerken Barok? 

De fontein is gebouwd in opdracht van paus Clemens XII. Ze is getekend door Bernini en ruim 50 jaar later gebouwd door de architect Nicola Salvi, in de stijl van de late barok. De bouw duurde van 1732 tot 1762. 

     Gian Lorenzo Bernini (1598 - 1680)

• Uitgesproken kunstenaarspersoonlijkheid en genie.
• Beeldhouwer en architect.
• Schiep spectaculaire meesterwerken voor vier pausen.
• Drukte zijn stempel op het Rome van de 17e eeuw.

Tritonfontein

• Bernini's pleinen en fonteinen zijn zeer bepalend voor het Romeinse stadsbeeld. 
• Piazza Barberini
  
  
• Mythologisch onderwerp. 
• Propaganda voor paus Urbanus VIII =>   wapenschild met 3 bijen. 
  
• Waarschijnlijk had Bernini zelf nog nooit een dolfijn gezien. 

Lorenzo Bernini "Fontana del Tritone", 1642-1643

Vierstromenfontein

• Piazza Navona
  
  
• 4 rivieren:
  - Ganges in Azië (roeispaan)
  - Donau in Europa (wapenschild Paus)
  - Nijl in Egypte (doek over hoofd)
  - Rio de la Plata in Zuid-Amerika (munten) 

Lorenzo Bernini "Fontana dei Quattro Fiumi", 1648-1651

(Leerlingen van) Bernini "10 beelden op de Engelenbrug", 1688
 

De extase van de heilige Theresia

• In de Santa Maria della Vittoria. 
  
  
• Totaalkunstwerk: architectuur, beeldhouwkunst en raam vormen een geheel
• Theaterenscenering (mét toeschouwers) 
• Extatisch beeld (sensualiteit) => expressie
• Gewichtloosheid
• Dynamiek = beweging
• Overdaad
• Sterk licht-donker contrast.

Lorenzo Bernini "De extase van de heilige Theresia", 1645-1652

Sint Pieter

• Kathedraal zelf gebouwd tijdens   Renaissance.
• Baldakijn van Bernini.
• Gemaakt met brons van Pantheon.
• Gigantisch formaat (29 m hoog).
  
• Uitbundig
• Indruk te maken. 

     Francesco Borromini (1599 - 1667)

• Concurrent van Bernini.  
• Geniale architect.
• Gekwelde persoonlijkheid: pleegt zelfmoord.

 San Carlo alle quattro fontane, 1634 - 1667

• Grillige vormen, dynamisch
• Golvende muurvlakken, reliëfwerking
• Concaaf en convex 
• Licht-donkercontrasten
• Ovaal i.p.v. cirkel als koepel (Kepler: planeten in ovaal om de zon).

Probeer het woord "concaaf" te herleiden. Wat betekent het?

1. Hol
2. Bol

Sant’ Agnese in Agone 

• Golvend: concaaf en convex. 
• Dynamisch
• Door terugvallende gevel is de koepel beter
   zichtbaar (dan bijv. bij de Sint Pieter). 
• Koepel benadrukt door de 2 torens.
  
• Nadruk op centrale toegangspoort.

Borromini "Sant' Agnese in Agone", 1653-1655

Welk kenmerk hoort niet bij de architectuur van de Barok?

1. grillig gebogen vormen
2. dynamisch
3. symmetrische plattegrond
4. ovale vormen

Sant Ignazio

• Totaalkunstwerk:  
   architectuur,   beeldhouwkunst en   schilderkunst één geheel
• Luxe materialen, o.a. goud,   marmer
• Overdaad
  
• Indruk maken
• Trompe l'oeil = oogbedrieger

Sant Ignazio 

Waar zie je op deze afbeelding
trome l'oeil?

1. De zuilen
2. Het goud
3. Het beeldhouwwerk
4. De koepel