1.3 De kerk valt uiteen

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

1.3 De kerk valt uiteen

Deze les behandelen we...

• Waarom men kritiek kreeg op de kerk.
• Hoe de kerk gesplitst raakte.
• Welke mensen een
  belangrijke rol speelden.
• Welke verschillen de
  protestanten en katholieken
  hadden.

Kritiek op de kerk

• Tot  1500 was er weinig kritiek op de kerk.
  
  
  
• In 1509 verscheen het boek 'Lof der Zotheid' door...
  
• ... Desiderius Erasmus.
  
  
• Kritiek op de hebzucht van de kerk
  
  
• Kritiek verspreidde zich snel door een nieuwe uitvinding...
• ... de boekdrukkunst.

Kritiek op de kerk

• Maarten Luther raakte door Erasmus geïnspireerd, maar wil verder gaan.
  
  
• Hij is woedend over de verkoop van 'aflaten', en schrijft in 1517 een protest brief.
  
  
• Als het nodig is afsplitsen van de paus.
  

De kerk splitst

• Maarten Luther wordt in 1521 vogelvrij verklaard.
  
  
• Maarten zijn vorst beschermde hem, op bijzondere wijze...
• ... Hij liet Luther ontvoeren.
  
  
• Luther riep Duitse vorsten op om te hervormen.
  
  
• Ook in Nederland sloeg protestantisme aan.

De kerk splitst

• Deze protestant krijgt in Nederland veel volgelingen...
• ... Johannes Calvijn: Calvinisme.
• Strenger dan Luther: Iedereen moet een sober leven in dienst van God leiden.
• Ook radicaler dan Luther; Calvijn vond dat gelovigen tegen hun vorst in opstand mochten komen.
• Direct contact met God; geestelijken niet nodig om in de hemel te komen.

Welke van de uitspraken is waar?

1. Erasmus vond dat je een sober leven moest leiden.
2. Luther vond dat gelovigen tegen hun vorst in opstand mochten komen.
3. Tussen Erasmus, Luther en Calvijn was Calvijn het strengste.
4. De paus tolereerde de kritiek op de katholieke kerk.

Katholieken en protestanten: Verschillen

Bij welke kerkstromingen horen de kerken op de afbeeldingen rechts?

• Katholieke kerken zijn rijk versierd, protestantse zijn sober.
• Katholieken onder leiding van de paus; protestanten niet.

Katholieken en protestanten: Conflict

• Protestantisme was niet toegestaan; zware straffen werden uitgedeeld.
  
  
• Karel V voerde oorlog tegen protestantse vorsten; in 1555 kwam er godsdienstvrede.
  
  
• Ook in de Nederlanden werden protestanten vervolg; eerst door Karel V en daarna door Filips II van Spanje.