3HAVO Nederlands-Indië

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo, mavo, havo, vwo
• Leerjaar 3

Nederland en Indonesië

Van VOC tot cultuurstelsel

Leerdoelen

• Je kan uitleggen hoe de kolonie Nederlands-Indië werd bestuurd.

• Je kan uitleggen hoe het cultuurstelsel werkte.

• Je kan uitleggen wat de negatieve gevolgen waren van het cultuurstelsel.

 

VOC

Wat weet je al van de VOC?

VOC

• In 1602 wordt de VOC opgericht
• Bestuur van de VOC: Heren Zeventien
• VOC had een handelsmonopolie in Azië

Wat deed de VOC

• Handelen.
• Forten bouwen.
• Handelsposten bouwen --> Batavia
• Verdragen sluiten met Indische koningen.
• Oorlog voeren.

Wat deed de VOC in Oost-Indië? 

Maar: halverwege de 18e eeuw minder winst gemaakt --> sterke concurrenten: Engeland, Portugal en Spanje. 

De VOC begon zelfs verliezen te maken --> 1798: VOC failliet.

Het bestuur van Nederlands-Indië

De Nederlandse staat neemt bezittingen VOC over en Oost-Indië word Nederlands-Indië.

Hoogste Nederlandse bestuurder = gouverneur-generaal. Andere Nederlandse bestuurders = residenten.

De Indonesische bestuurders = regenten.

Het bestuur van Nederlands-Indië

Kolonie kost teveel geld -> nieuw plan bedacht.

Cultuurstelsel

Hoe werkte het cultuurstelsel?

Welke gevolg had het cultuurstelsel voor de Nederlanders?

wat was het gevolg van het cultuurstelsel voor de Indonesiërs? 

Het bestuur van Nederlands-Indië

1830: invoering cultuurstelsel   (Van den Bosch ->)

= Landbouwsysteem waarbij de boeren op 1/5 deel (20%) van hun grond landbouwproducten (bv. koffie, tabak) moesten verbouwen voor Nederland-> verkocht in Europa.

Honger voor de Indonesiërs

Cultuurstelsel was een groot succes: 

• Binnen 1 jaar al winst gemaakt.  
  

Voor Javanen cultuurstelsel een grote ramp:

• Beste grond afstaan aan de Nederlanders  
  
• Sommige boeren moesten zelfs 1/4 (25%) grond afstaan  
  
• Te weinig ruimte voor verbouwen eigen voedsel (rijst)  
  
• Extra belastingen → luxeleven residenten  
  
• Geen (goede) grond? → 66 dagen p/j werken op land Nederlands bestuur
  

Leerdoelen uitwerken

•  Je kan uitleggen hoe de kolonie Nederlands-Indië werd bestuurd.

•  Je kan uitleggen hoe het cultuurstelsel werkte.

• Je kan uitleggen wat de negatieve gevolgen waren van cultuurstelsel.

 

Leerdoelen uitwerken

•  Je kan uitleggen hoe het nationalisme opkomt in Nederlands-Indië

•  Je kan uitleggen hoe Japan Nederlands-Indië bezet

• Je kan uitleggen hoe de Japanners de Nederlandse burgers en inheemse bevolking behandelde

 

Terugkoppeling

• VOC
• Cultuurstelsel
• Nederlandse staat neemt bestuur over 

Nederlands-Indië

Welke gevolgen had de Tweede Wereldoorlog voor Nederlands-Indië?

Opkomend nationalisme

• Sinds 17e eeuw macht en invloed in Indonesië
• Ethische politiek: welzijn bevolking voorop --> gezondheid/onderwijs
• In aanraking met vrijheid en democratie
• Opkomend nationalisme en eigen bestuur

Nederlands-Indië wordt bezet

• Januari  1942 viel Japan Nederlands-Indië binnen.
• KNIL capituleerde na 2 maanden
• KNIL-soldaten moesten dwangarbeid verrichten
• Nederlandse burgers in Nederlands-Indië in Jappenkampen

Nederlands-Indië wordt bezet

• Inheemse bevolking blij met Japanse bezetting
• Maar uiteindelijk werden ook zij slecht behandeld 

Terugkoppeling

voor jezelf uitwerken:

• VOC
• Cultuurstelsel
• Nederlandse staat neemt bestuur over 
• Nationalisme 
• Ethische politiek
• Nederlands-Indië bezet door Japan

https://www.youtube.com/watch?v=LJZpdm-BJ48

https://www.youtube.com/watch?v=h__vbJo-CqM 

Soekarno

• 1927 de Indonesische Nationale Partij (PNI) opgericht: streven naar onafhankelijkheid
• Tijdens de oorlog werkte Soekarno samen met de Japanners; hoopte op macht voor PNI
• Soekarno werd gezien als landverrader

Chaos

• 15 augustus 1945 capitulatie Japan
• 17 augustus 1945 riep Soekarno de onafhankelijke Republiek Indonesië uit
• Ontstaat een machtsvacuüm 
• Periode van chaos

Dekolonisatie

• Soekarno wilde onafhankelijkheid, Nederland wilde daar geleidelijk naar toe werken
• Soekarno voelde daar niets voor, omdat de dekolonisatie daardoor lang zou duren
• Bovendien groeide het gevoel om onafhankelijk te zijn

Dekolonisatie

• Nederland stuurt leger naar Nederlands-Indië om de macht weer in handen te nemen
• Politionele acties; militaire campagnes 1947 en 1948 om de kolonie te heroveren
• Oorlogsmisdaden 

Dekolonisatie

• Veel verontwaardiging
• Ook van de Verenigde Staten; zij vonden dat Nederland Indonesië de vrijheid moest geven
• De Verenigde Staten dreigde met het stoppen van de Marshallhulp aan Nederland als zij Indonesië de vrijheid niet gaven
• Mei 1949 onafhankelijkheid van Indonesië; soevereiniteitsoverdracht werd getekend 

https://schooltv.nl/video-item/indonesia-roept-in-de-klas-de-onafhankelijkheidsoorlog-van-indonesie 

https://npo.nl/start/serie/onze-jongens-op-java/seizoen-1/onze-jongens-op-java_2/afspelen 

Begrippen

• Nationalisme
• Ethische politiek
• Japanse bezetting
• Jappenkampen 
• Politionele acties
• Dekolonisatie
• Soevereiniteitsoverdracht 

NOS op 3

https://www.youtube.com/watch?v=-csY5E6hijU&t=5s