2.2 Bewegende platen

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 1

Leerdoelen:

1 Je kunt beschrijven hoe de aarde is opgebouwd.

2 Je kunt uitleggen hoe delen van de aardkorst kunnen bewegen.

3 Je kunt drie soorten breuklijnen beschrijven.

Geologie

Oceanische korst 

Continentale korst 

Aardmantel

Aardkern

plaattektoniek.

breuklijnen 

 aardplaten 

Aardkorst

Magma

Wetenschap die de bouw en de geschiedenis van de aarde bestudeert.

De buitenste, vaste laag van de aarde.

Zware, dunne, vaste aardkorst die meestal onder de oceaan ligt.

Lichtere, dikke aardkorst die meestal onder land ligt.

Laag van heet gesteente tussen de aardkorst en de aardkern.

Gesmolten steen in de aardmantel.

Binnenste van de aarde, bestaande uit vast metaal met daaromheen vloeibaar metaal.

Los deel van de aardkorst dat langzaam beweegt op de aardmantel.

Grens tussen twee aardplaten.

Proces waarbij aardplaten over het magma bewegen.

De continenten zijn verschoven, hoe kan dat?

1. Door aardbevingen
2. Door tsunami's
3. Door platentektoniek
4. Door vulkanen

Om platentektoniek uit te kunnen leggen moet je eerst iets weten over de opbouw van de aarde. Sleep de juiste namen naar de juiste cijfers. 

Aardmantel

Aardkorst

Aardkern

De opbouw van de aarde

Opbouw van de aarde

Opstarten voorkennis:

 (welke 4 aardlagen, welke 2 aardplaten en welk proces stuurt tektoniek aan?) 

- Wie weet hoe de aarde is opgebouwd?

- Wat heb je bij stap 1 getekend en uitgezocht? 

- uitleggen dat je deze kennis, uit het filmpje nodig hebt om te snappen hoe vulkanen ontstaan 

Filmpje kijken:

- opbouw aarde

- verschillende korsten (oceanisch en continentaal)

- aardplaten 

- ontstaan vulkanen

Continentale aardkorst

Graniet

Dikker

Minder zwaar (lagere dichtheid)

grootste deel is land

Oceanische aardkorst

Basalt

Dunner

Zwaarder (hogere 

dichtheid)

bodem van de oceanen

Welke plaatbewegingen ken je?

Bekijk de afbeelding.
Leg in een paar zinnen uit
hoe de Alpen zijn ontstaan.
Gebruik een plaatbeweging,
de soorten platen en het
proces van gebergte
vorming in je antwoord.

Geen subductie

Wel subductie

Convergentie met en zonder vulkanen

Convergent       ------->

Platen drijven naar elkaar toe 

Oceanische plaat (zwaarder), duikt onder de Continentale (lichte)

Op de plek waar de plaat wegduikt, is de zee soms wel meer dan 10 km diep. Zo’n diepe kloof onder in de zee noem je een trog .

Door botsing van platen ontstaan er aardbevingen. De beweging van de platen gaat niet vloeiend, maar met schokken. Langzaam wordt de spanning in de aardkorst opgebouwd. Soms jarenlang niks en dan opeens verschuiven de platen een paar meter tegelijk. Hierdoor ontstaan trillingen in de aardkorst en dat zijn de aardbevingen.

Divergent

Transforme breuk

    - platen schuiven langs elkaar

    - aardbevingen

Divergente bewegingen 

Transforme bewegingen

Sleep de plaatbewegingen onder de afbeelding die daarbij hoort.

Convergerende plaatbeweging,

plooiingsgebergtee

Convergerende plaatbeweging, subductie

Transforme plaatbeweging

Divergerende plaatbeweging

Drie soorten plaatgrenzen

1

2

3

Twee platen schuiven naar elkaar toe (convergente breuk )

    - de platen botsen

    - de ene plaat schuift onder de andere

    - bij plotselinge verschuiving trilt de aardkorst: aardbeving

    - bergen en vulkanen kunnen ontstaan

1

Platen schuiven langs elkaar (transforme breuk)

    - als een plaat plotseling verschuift: aardbeving 

2

Twee platen bewegen uit elkaar (divergente breuk)

    - vooral onder de oceanen

    - op de grens komt magma omhoog

3

Schuif de plaatbewegingen naar de juiste plaats.

Convergent

Divergent

Transform

Waar meten we de kracht van een aardbeving mee?

1. Schaal van Richter
2. Schaal van Ryder
3. Schaal van Noord
4. Schaal van Maribel