Hoofdstuk 2: Meer geld, meer vrije tijd en meer luxe

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo lwoo, t
• Leerjaar 3

Cultureel-mentale ontwikkelingen in 

Nederland na 1945

Hoofdstuk 2: Meer geld, meer vrije tijd en meer luxe

Waardoor veranderde Nederland vanaf de jaren zestig?

Wat betekent voor jou
eigenlijk 'een luxer leven'?

De welvaart stijgt - I

• Halverwege jaren 50: Nederlandse economie hersteld. 
• Geleide loonpolitiek wordt losgelaten (eerst deels, daarna volledig in 1963)

• Er komt een loongolf: een stijging van lonen.

• Uitkeringen stijgen ook mee. De overheid kon dit makkelijk betalen door twee redenen:

1. Er waren weinig werkelozen.
2. Door de ontdekking gasveld in Slochteren (1959): het gas wordt aan het buitenland verkocht.
   

De welvaart stijgt - II

Welvaart - mensen gaan meer geld uitgeven - geld voor luxeartikelen:

• Nederland wordt een consumptiemaatschappij.
  
• Mensen kregen steeds meer vrije tijd.

Met z'n allen voor de buis

• Televisies bestaan al voor de oorlog, maar pas na de oorlog worden ze betaalbaar en komen ze ook steeds vaker voor in Nederland
• Met de televisie kunnen mensen zien wat er in andere delen van de wereld gebeuren.
• Uiteraard mocht je alleen kijken naar de programma's die bij de omroep van je eigen zuil hoorde....

De eerste televisie-uitzendingen waren in zwartwit. Ook werd er maar een paar uur per dag uitgezonden, en niet zoals nu, 24 per dag.

Als je de programma's van toen bekijkt zal je vooral merken dat alles veel minder flitsend en snel was. Vermoedelijk zou je het zelfs vreselijk traag vinden!

In de achtergrond van deze slide zie je het jeugdprogramma Dappere Dodo (1955-1964). Dit was de eerste kinderserie op de Nederlandse televisie en werd uitgezonden door de KRO.

Eropuit!

• Door de toenemende welvaart krijgen steeds meer gezinnen in de jaren 50 en 60 een auto.
• Hierdoor neemt de mobiliteit toe.
• Mensen trekken er vaker op uit en kunnen op vakantie gaan.
• Meestal is dat kamperen in het eigen land, maar ook steeds meer mensen gaan met het vliegtuig op vakantie.

Een auto, vakantie en een sigaar...

...wat een luxe!

Poster Efteling 

1950-1975

Foto Efteling

1959

Bermtoerisme

Wat was een oorzaak van het economische herstel van Nederland halverwege de jaren '50?

1. mensen kregen meer vrije tijd
2. Nederland kreeg Marshallhulp
3. de lonen zijn laag
4. de uitkeringen stijgen mee met de lonen

Wat was een gevolg van het economische herstel van Nederland halverwege de jaren '50?

1. de Nederlandse export stijgt
2. Nederland wordt een consumptiemaatschappij
3. het gaat goed met de economie van andere landen
4. de lonen stijgen

Wat is een loongolf?

1. grote stijging van de uitkeringen
2. dat de lonen lange tijd hetzelfde blijven
3. grote stijging van de lonen in een korte tijd
4. stijging van de winst die wordt uitgekeerd aan werknemers

Waardoor kon de overheid de stijging van de uitkeringen makkelijk betalen?

1. het ging goed met de economie
2. er waren weinig werklozen
3. de uitkeringen gingen omlaag
4. er werd een groot gasveld ontdekt

Wat was geen luxeproduct uit de jaren 50-60?

1. auto
2. stofzuiger
3. magnetron
4. koffiezetapparaat

Waarom was de televisie een gevaar voor de zuilen?

Lege kerken

In de jaren zestig gingen steeds minder mensen naar de kerk (secularisatie). Dit had verschillende oorzaken:

• Men ging de vrije tijd anders besteden: op zondag kon je ook andere dingen doen dan naar de kerk gaan.
  

• Door de televisie hoorden en zagen mensen ook andere denkbeelden die in de wereld speelden: men werd kritischer op de kerk.

• Meer mensen gaan in de stad wonen, waar ze minder naar de kerk gaan.

Amerikanisering

• De invloed van Amerika in Europa neemt niet alleen politiek toe: na de oorlog komen ook bedrijven als Coca Cola en Levi Strauss naar Nederland. 
• Hierdoor nemen ook in het dagelijks leven, zoals bijvoorbeeld in de kleding of de muziek, veel Nederlanders Amerikaanse gebruiken over.
• Dit heeft amerikanisering.

De Amerikaanse acteur James Dean wordt vaak genoemd als rolmodel voor de opstandige tiener: vetkuif, spijkerbroek en roken. Niet alleen de Amerikaanse jeugd nam zijn uiterlijk (en gedrag) over. Ook de Nederlandse jongeren, die zijn films in kleur in de bioscoop konden bekijken, vonden hem 'stoer'. De ouders spraken er, uiteraard, schande van! Lang heeft James Dean niet van zijn succes kunnen genieten: op 24-jarige leeftijd kwam hij bij een auto-ongeluk om het leven.

Gastarbeiders

• Door de stijgende welvaart is er in Nederland zoveel werk dat mensen uit andere landen worden gehaald om hier te werken. 
• Deze gastarbeiders (uit Marokko, Turkije, Spanje en Italië) doen hier ongeschoold werk. 
• Kennis van de Nederlandse taal of cultuur was niet nodig om het werk te kunnen doen: de mensen waren te gast en zouden weer teruggaan.

Huiswerk

Bedenk een passende titel en onderschrift bij de spotprent.

Begrippen uit deze les

• loongolf
  
• consumptiemaatschappij
  

• mobiliteit
• Amerikanisering
• gastarbeiders

Jaartallen uit deze les

• 1959: ontdekking gasveld bij Slochteren
• 1963: loslaten geleide loonpolitiek