Tracheostoma, tracheacanule

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 2

Les 3 Zorgkunde Katheterzorg

M.M. 2021

Lesdoelen

• Na de les kan je uitleggen wat een tracheostoma en een tracheocanule is.
  
• Na de les kan je uitleggen wat de redenen zijn voor een tracheostoma en een tracheocanule bij een zorgvrager.
• Na de les kan je uitleggen hoe je complicaties herkent en welke interventies je uitvoert bij een zorgvrager met een tracheastoma of een tracheotomie
  
•  
  

terugblik

vragen over de afgelopen 2 lessen

Wat weet jij over een tracheostoma/tracheacanule?

Heb je een zorgvrager met tracheostoma /tracheacanule verzorgd?

Ja

Nee

Wat is beter? Ademhalen door neus of mond?

1. Neus
2. Mond

bovenste luchtwegen

De bovenste luchtwegen zijn:

Mondholte (cavum oris)

Neusholte (cavum nasi)

Keelholte (pharynx)

Strottenhoofd (larynx)

Tracheocanule

• het openen (tomie) van de luchtweg door het insnijden van enkele kraakbeenringen van de luchtpijp (trachea).
  
• het strottenhoofd is niet verwijderd.
  
• de normale functie van de luchtwegen blijft hierbij bestaan.
  
• veelal in acute situatie
  
• de ingreep is over het algemeen tijdelijk
  
• stembanden nog aanwezig
  

wat zouden indicaties kunnen zijn voor een tracheotomie?

voor de duidelijkheid: Wat is Wat?

Tracheotomie: operatieve opening luchtpijp

Tracheostoma: ontstaat na tracheotomie

(eindstandig-,  / niet eindstandig tracheostoma)

Tracheacanule: buisje in de tracheostoma

Niet-eindstandig tracheostoma 

eindstandig tracheostoma

Indicaties tracheotomie 

Ernstige zwelling van de luchtwegen door; 

• operatie in hoofd/hals gebied, 
• verwonding/trauma,
• allergische reactie, ontstoken weefsel.

Verder: 

• Obstructie van de luchtpijp.
• Ernstige spierzwakte waarvoor beademing (ALS) 

vervolg indicaties

• tumorgroei in en rond het strottenhoofd of de mond- en keelholte;
  
• vocht in de weefsels als gevolg van bestraling of een allergische reactie;
  
• langdurige beademing.

Eindstandig Tracheastoma

• via een operatie, een laryngectomie waarbij het strottenhoofd verwijderd wordt
  
• luchtweg en voedselweg zijn permanent van elkaar gescheiden
  
• ademen via de neus en mond is niet meer mogelijk.
  
• veelal uiteindelijk geen canule of eendelige canule om krimpen te voorkomen

Na een laryngectomie kan de trachea weer hersteld worden en de stoma gesloten worden.

1. Juist
2. Onjuist

praten met een eindstandig tracheastoma

• stembanden zijn verwijderd
  
• "slokdarm praat"
• spraakprothese

Fysiologie eindstandig tracheastoma 

• ademhaling alleen in en uit via het tracheastoma
  
• er bestaan geen stembanden meer
  
• er bestaat geen verbinding meer tussen de onderste en bovenste luchtwegen
  
• verslikken is onmogelijk, verdrinken is wel mogelijk
• een tracheastoma is een definitieve constructie
  
• niet continu afhankelijk van een canule

Complicaties  plaatsen tracheostoma

• Nabloedingen
• Lucht onder de huid
• Infecties 

Complicaties bij tracheostoma

• luchtlekkage via het stoma langs de canule tijdens spraak en/of beademing. Dit kan ontstaan doordat het stoma te ruim is en niet goed om de canule sluit
• wild vlees (littekenweefsel)
• geschaafde stomaranden door het wisselen van de canule
• onvoldoende genezing van de wond;
  
• belemmering in canule of stoma
• fistel of bloeding
• infectie
• ritmestoornissen

Verzorging Tracheacanule

Volgens protocol

wat betekent het voor de zorgvrager
een tracheastoma te hebben

Betekenis voor de zorgvrager

• niet meer op natuurlijke wijze kunnen spreken
  
• geen lucht via de neus, mond, keel en strottenhoofd maar een opening in de hals
  
• de ademhalingsweg is korter
  
• geen luchtfilter meer
  
• geen bevochtigingaanpassing meer
  
• verdrinkingsgevaar
  

Betekenis voor de zorgvrager

• geen temperatuuraanpassing meer
  
• hoesten onmogelijk, neusophalen niet meer mogelijk
• huilen met geluid onmogelijk
• niet meer kunnen ruiken, daardoor is de smaak minder
• niet meer kunnen niezen, snuiten
  
• verhoogde kans op longproblemen
  
• niet kunnen zingen, schreeuwen, fluiten etc.
  

Welke speciale aandacht heb je voor de persoon met een tracheastoma?

Speciale aandacht voor;

Angst

Paniek

Verdriet

Rouw

Nederlandse stichting voor gelaryngectomeeren

Wat is een tracheostoma?

1. een stoma in de slokdarm
2. een stoma in de luchtpijp
3. een stoma in de luchtpijp en slokdarm

Welke indicaties zijn er voor een tracheostoma?

Terugblik

wat hebben we allemaal behandeld?

Tracheocanule

Eindstandige tracheostoma 

Niet eindstandige tracheostoma

Tracheotomie

Indicaties / Complicaties

Huiswerk

Lezen en vragen noteren over:

TM--> VP technische handelingen --> Module 6 

hoofdstuk 2 Toedienen van zuurstof