Les 1 Anatomie en fysiologie hart 2e jaars

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 1

Het hart

Leerdoelen

Je kunt uitleggen ...

• wat de bouw, functie en werking is van het hart.
• wat de bouw en functie is van aders en slagaders.
  
• hoe de bloedsomloop verloopt in het lichaam.
  
• hoe je afwijkingen aan de hartslag van een zorgvrager kunt observeren.
  
• wat het verschil is tussen de bovendruk en onderdruk van de bloeddruk.
  
• hoe je herkent dat een zorgvrager hoge of lage bloeddruk heeft.
• beschrijven hoe de hartcyclus verloopt.
• hoe de bloeddruk in het hart ontstaat.
• hoe in het ECG de hartactie te zien is.
• hoe de harttonen ontstaan.

Hart

Uit de linkerkamer komt de grote lichaamsslagader (aorta)

Uit de rechterkamer komt de longslagader : splitst in twee

Vena cava superior = bovenste holle ader

Vena cava inferior = onderste holle ader

Arteria pulmonalis = longslagader

Tussenschot (septum cordis)

In de linkerboezem monden vier longaders (venae pulmonales) uit, twee uit elke long, met zuurstofrijk bloed.

het myocard van de linkerkamer is drie keer zo dik als het myocard van de rechterkamer.

Tussen de boezems en de kamers liggen de atrioventriculaire kleppen:

Tweeslippige klep =mitraalklep. (linkerkant)

Drieslippige klep =tricuspidaalklep. (rechter kant)

Arteriële kleppen (halvemaanvormige slippen):

De klep tussen de rechterkamer en de longslagader is de pulmonaalklep.

De klep tussen de linkerkamer en de aorta is de aortaklep.

Aortaklep en pulmonaalklep liggen op de plaats waar het bloed het hart verlaat.

https://www.hartwijzer.nl/hartkleppen

De twee kleppen tussen de boezems en kamers worden boezem-kamerkleppen (atrioventriculaire kleppen of AV-kleppen) genoemd. Tussen de kamers en de grote slagaders (aorta en longslagaders) zitten de twee arteriële kleppen.

De halvemaanvormige kleppen zitten aan het begin van de aorta en aan het begin van de longslagader. 

verhinderen het terugstromen van bloed van longslagaders en aorta naar de kamers op het moment dat de bloeddruk in de longslagader en de aorta hoger is dan de bloeddruk in de kamers.

Pericard = hartzakje

Hartwand van binnen naar buiten:

hartvlies (endocard)

hartspier (myocard)

hartzakje (pericard)

Bloedsomloop

Grote bloedsomloop:

Linker kamer

Aorta -> slagaders -> kleine slagaders -> haarvaten -> organen en weefsels -> haarvaten -> kleine aders -> onderste + bovenste holle ader

Rechter boezem

Kleine bloedsomloop:

Rechter kamer

Longslagader -> kleine slagaders -> haarvaten -> longweefsel -> haarvaten -> kleine aders -> longaders -> 

Linker boezem

 

rechterkamer → longslagaders → kleine slagaders → haarvaten → longweefsel → haarvaten → kleine aders → longaders → linkerboezem (→ linkerkamer; overgang naar grote bloedsomloop)

Opdracht

Zet de juiste woorden bij de afbeelding van het hart.

biologiepagina.nl

In welke holte stroomt het bloed vanuit de longen?

1. Linker atrium (linker boezem)
2. Rechter atrium (rechter boezem)
3. Linker ventrikel (linker kamer)
4. Rechter ventrikel (rechter kamer)

Uit welke holte stroomt het bloed naar de longen?

1. Rechter atrium
2. Linker atrium
3. Linker ventrikel
4. Rechter ventrikel

Hartspier

Via kransslagaders bloed ontvangen.

Hoeveel bloed circuleert gemiddeld bij volwassene?

1. 2 liter
2. 5 liter
3. 8 liter
4. 10 liter

Bloedvaten

Slagaders: zuurstofrijk en voedselrijk (behalve longslagader)

Aders: zuurstofarm bloed, kooldioxide

Arteriolen: ringen van glad spierweefsel

De doorsnede van een slagader loopt uiteen van tweeënhalve centimeter van de aorta of lichaamsslagader, tot een halve millimeter voor de kleinste slagadertjes. 

Prikkelautomaat

De prikkelvormende (elektrische impulsen opwekken) en prikkelgeleidende hartspiercellen:

• de sinusknoop;
  
• de boezem-kamerknoop (atrioventriculaire knoop/AV knoop);
  
• de bundel van His;
  
• de purkinjevezels.

Sinusknoop (pacemaker)

Bevindt zich in de rechterboezem.

Geeft  elektrische prikkels aan de hartspier af -> hartspier knijpt samen. (boezems en kamers)

100 prikkels per minuut.

Vanuit de hersenen lopen er twee zenuwtakken naar de sinusknoop. 

Atrioventriculaire knoop

Houdt de prikkels van het hart even vast en verspreidt die prikkels daarna over de hartkamers

Bundel van His en Purkinjevezels

Vanaf de boezem-kamerknoop loopt een bundel prikkelgeleidende spiercellen door het harttussenschot van de boezems en vervolgens door het harttussenschot van de kamers.

Vanuit de kamer gaat het over in Purkinjevezels. Deze vertakken uitgebreid.

Beïnvloeding hartritme door vegetatieve zenuwstelsel en hormoon

Normaal sinusritme = 100 per minuut.

In rust = 75 prikkels per minuut. (vertraagd door 'nervus vagus' = zwervende zenuw)

Lichamelijke inspanning: boven de 150 ( nervi accelerantes (‘versnellende’ zenuwen).

Adrenaline: wordt in bijnieren gemaakt, stimulerende invloed op hartritme.

 

1

2

3

4

Sinusknoop

Boezem-kamerknoop

Atrioventriculaire knoop

Bundel van His

Purkinjevezels

Boezemsystole:

Beide boezems trekken samen.

De holle ader en de longaders worden dichtgeknepen.

Bloed gaat naar de kamers.

Ventrikelwand rekt uit.

Boezemkamerkleppen staan open.

Kamersystole:

Isovolumetrische fase

Beide boezems ontspannen (boezemdiastole) en prikkelautomaat gaat aan het werk!

Bloed in kamers onder druk. Boezemkamerkleppen slaan dicht = eerste harttoon.   

Ejectiefase

Bloeddruk in kamers hoger dan in aorta en longslagader -> bloed gaat slagaders in 

Relaxatiefase: kamers leeg en ontspannen. Hoge bloeddruk in aorta + longslagaders -> halvemaanvormige kleppen slaan dicht = tweede harttoon.

De eerste toon wordt veroorzaakt door het sluiten van de mitralisklep en de tricuspidalisklep. De tweede toon ontstaat door het sluiten van de aortaklep en de pulmonalisklep.

Hartslag

Een hartslag bestaat uit drie fasen:

samentrekken van het hart (systole)

ontspannen van het hart;

periode van rust van het hart (diastole)

In rustfase: aanzuigende werking van het hart door onderdruk.

Aan einde van rustfase: boezems en kamers gevuld met bloed.

In de rustfase is de hele hartspier ontspannen. De boezems zijn al ontspannen en de ventrikels ontspannen zich op dat moment. De druk is overal in het hart heel laag. In het hart heerst dan ook een onderdruk ten opzichte van de bloeddruk in de bloedvaten. Hierdoor heeft het hart een aanzuigende werking en stroomt bloed vanuit de holle aders en de longslagaders de beide boezems binnen. Van daaruit stroomt het bloed de beide kamers in, waarbij de boezemkamerkleppen opengeduwd worden.

Wat kan je allemaal voelen bij de polsslag?

frequentie;

ritme;

gelijkmatigheid;

spanning en volume.

Wat is een gemiddelde hartfrequentie bij volwassene?

1. 30-50 slagen per minuut
2. 60-90 slagen per minuut
3. 90-120 slagen per minuut
4. 120-140 slagen per minuut

Waardoor kan een
verhoogde hartfrequentie
komen?

Een verhoogde hartfrequentie 

• emoties;
  
• koorts (bij een temperatuurstijging van 1 °C neemt de hartfrequentie met acht tot twaalf slagen toe);
  
• bloedingen;
  
• hartafwijkingen;
  
• bepaald medicijngebruik.

Een verlaagde hartfrequentie 

• bij conditieverbetering;
  
• tijdens de slaap;
  
• bij braken;
  
• bij hersenaandoeningen;
  
• bij hartafwijkingen;
  
• na bepaald medicijngebruik;
  
• in een later stadium van shock.

Bloeddruk 

Millimeters kwik (mm Hg) en RR (Riva Rocci)

De bloeddruk (tensie) is de druk die in de slagaders heerst.

Bovendruk (systolische druk): heerst in de slagaders als het hart bloed in de aorta pompt;

Onderdruk (diastolische druk): heerst in de slagaders als het hart zich in de ontspanningsfase bevindt.

Wat hoor je, voel je en zie je bij bloeddruk meten?

Het bloed oefent zoveel druk uit, dat het weer in de arm stroomt, ook al zit de manchet nog strak om de arm = bovendruk (hart trekt samen)  = Eerst hoorbare toon + eerst voelbare polsslag

  Als de druk in de manchet nog verder daalt, stroomt het bloed op een bepaald moment ook in de ontspanningsfase in de arm: de onderdruk. = De laatst hoorbare toon

Electrocardiogram = ECG = hartfilmpje

De P-top; elektrische prikkel van de sinusknoop in het boezemmyocard.

Het QRS-complex; hoge piek = verspreiding van de prikkels in het myocard van de kamers. AV-knoop -> bundel van His - Purkinjevezels. 

Het ST-segment; wegebben van de prikkeltoestand van de kamers.

De T-top; tot rust komen van de ventrikelwand. 

edition.thiememeulenhoff.nl

Opdrachten

Niveau 3 Maak opdracht 1 t/m 9

Niveau 4 Maak opdracht 1 t/m 16 

Vragen?