Les 40 Samenstelling tussenletter 'n

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

'Wat is juist?

Is het pannekoek of pannenkoek?

Is het hondehok of hondenhok?

Is het kippehok of kippenhok?

Is het pereboom of perenboom?

Komt er nu wel of geen -n tussen de twee woorden?
Welk rijtje is correct?

Doel van de les

Je kent de regels voor de tussen-n

Je kunt bepalen wanneer je wel of geen tussen-n gebruikt 

Twee voorwaarden 

Als de samenstelling aan onderstaande twee voorwaarden voldoet, schrijf je een tussenletter 'n'. 

1. De twee woorden moeten allebei zelfstandige naamwoorden zijn

2. Het eerste woord heeft alleen een meervoud op -en

 

Voorbeelden

Schrijf in de juiste vorm op. 

3 minuten!

aap + kop

paard + bloem

beer + poot

beer + sterk

spin + web

spin + wiel

tarwe + brood

groente + boer

aap + kop = apenkop

1. allebei zelfstandig naamwoord

2. Het meervoud van het eerste woord is -en

paard + bloem = paardenbloem

1. allebei zelfstandig naamwoord

2. Het meervoud van het eerste woord is -en

beer + poot = berenpoot

1. allebei zelfstandig naamwoord

2. Het meervoud van het eerste woord is -en

beer + sterk = beresterk

1. Niet voldaan

spin + web = spinnenweb

1. allebei zelfstandig naamwoord

2. Het meervoud van het eerste woord is -en

spin + wiel = spinnewiel

1. Niet voldaan. Spinnen is een werkwoord. 

tarwe + brood = tarwebrood

1. Niet voldaan aan eerste voorwaarde. Tarwe heeft geen meervoud. 

Groente + boer = groenteboer

1. allebei zelfstandig naamwoord

2. Groente heeft twee meervouden: groenten en groentes

Uitzonderingen

Unieke zaken: zon, maan en de koning of koningin

zonnebril

maneschijn

konninginnedag

Versteende samenstellingen

Hele oude woorden. We weten niet meer waar ze uit bestaan. Moeten we uit ons hoofd leren. 

apekool

takkewijf

bolleboos

bruidegom

bakkebaard

ruggespraak

apekool

elleboog

kinnebak

bullebak

Wat is de titel van je 2e leesboek?
Heb je het al uitgelezen?

Welk onderwerp wil je dat ik behandel in NEX?

Wat is de juiste schrijfwijze?

1. horlogebandje
2. horlogenbandje

Wat is de juiste schrijfwijze van
peer + sap?

1. perensap
2. peresap

Wat is de juiste schrijfwijze van
paard + fluisteraar?

1. paardefluisteraar
2. paardenfluisteraar?

Wat is de juiste schrijfwijze van
beer + sterk?

1. berensterk
2. beresterk

Wat is de juiste schrijfwijze van
zon straal?

Wat is de juiste schrijfwijze van
spin wiel?

Wat is de juiste schrijfwijze van
spin web?

Wat is de juiste schrijfwijze van
tak wijf?

Wat is de juiste schrijfwijze van
eend ei?

Wat is de juiste schrijfwijze van
bruid gom?

Wat is de juiste schrijfwijze van
gedachte sprong?

Wat is de juiste schrijfwijze van
invalide toilet?

Wat is de juiste schrijfwijze van
dame sjaal?

Wat is de juiste schrijfwijze van
koning zoon?

Met welke twee voorwaarden bepaal je of een samenstelling een tussen-n krijgt?

tussenletter 's'

Is het bruidsluier of bruidssluier?

Is het beroepssoldaat of beroepssoldaat?

Is het stoomschip of stoomsschip?

Is het stationchef of stationschef?

Is het rechtszaal of rechtszaal?

tussenletter 's'

Oplossing: bedenk een andere samenstelling waarbij het tweede deel vervangen wordt door een woord dat niet begint met een s-klank

bruid sluier

Vervang sluier door taart, je hoort dan een -s: bruidstaart 

beroep soldaat

Vervang soldaat door geheim en je hoort een -s: beroepsgeheim

stoom schip

Vervang schip door boot en je hoort geen s: stoomboot

Station chef

Vervang chef door hal en je hoort een -s: stationshal

Recht zaal

Vervang zaal door bijstand en je hoort een -s: rechtsbijstand

Opdracht

Maak opdracht 1 t/m 4 op pagina 84

Extra opdracht: 5 t/m 11 pagina 85