transport door membranen 3

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

Goedemiddag!

Pak je je IPad voor je? Ga dan naar LessonUp.

Vandaag is de laatste les over transport door membranen.

Programma van deze les

1. Terugblik op vorige les: osmose
2. Vaardighedenpracticum 3: nauwkeurig pipetteren met de micropipet
3. Nieuwe lesstof: Passief en actief transport door membranen
4. Afsluiting met korte quiz over de nieuwe lesstof

Leg in je eigen woorden uit wat een semipermeabel membraan is.

Leg in je eigen woorden uit wat osmose is.

Osmose in dierlijke cellen

Osmose in plantencellen

Hoe noem je het als de oplossing waarin een cel zich bevindt een lagere osmotische waarde heeft dan de cel?

1. hypertone oplossing
2. hypotone oplossing
3. isotone oplossing

Vaardighedenpracticum 3

Zeer nauwkeurig vloeistoffen afmeten met de micropipet.

We maken gebruik van eppendorfcupjes (epjes).

We gaan de micropipetten zelf afstellen op de juiste volumes.

Wat mag je nooit doen met de micropipet? Leg uit waarom je dit niet moet doen.

De micropipet

Houd de micropipet nooit op de kop!

Draai de micropipet nooit verder door dan de aangegeven volumes!

Micropipetten zijn duur, het gebruik ervan is voor je eigen risico.

Benodigdheden

• twee micropipetten van verschillende volumes
• 2 pipetpunten van verschillende volumes
• 4 eppendorf cupjes (epjes) van verschillende volumes 
• water

Methode

1. Bekijk de pipetten en bepaal welke het kleinste en welke het grootste volume heeft.
2. Zet de juiste pipetpunt op elke micropipet. Duw niet te hard, anders kun je hem niet met de knop losschieten.
3. Kijk op het epje welk volume je moet afstellen op je micropipet. Stel deze in door te draaien aan de knop bovenop. Draai nooit buiten de aangegeven volumes!

Methode

4. Vul de epjes met behulp van de micropipet tot het juiste volume met water.

5. Controleer na elk epje op hij precies tot het streepje is gevuld. Is dit niet zo? Bedenk waar dat aan ligt en probeer het nog eens.

6. Als alle epjes gelukt zijn verwijder je de pipetpunt en legt alle spullen in de hoek van je tafel.

Passief en actief transport door membranen

Leerdoel

Je kunt beschrijven hoe transport van stoffen door membranen plaatsvindt.

Passief transport door membranen

Bij passief transport worden stoffen door het membraan heen getransporteerd van een hoge naar een lage concentratie, met het concentratieverval mee.

Diffusie en osmose zijn een voorbeeld van passief transport.

Ook porie-eiwitten zoals aquaporines zijn een vorm van passief transport.

Een cel kan de doorlatendheid voor een stof veranderen door porie-eiwitten te openen of te sluiten

Passief transport van grote moleculen kan ook plaatsvinden d.m.v. transporteiwitten. Deze hebben geen porie, maar binden een specifiek molecuul en kunnen deze in of uit de cel brengen.

Diffusiesnelheid 

Voor veel stoffen is de diffusiesnelheid afhankelijk van de hoeveelheid porie-eiwitten en transporteiwitten in het membraan van de cel. Hoe meer, hoe sneller de diffusie verloopt.

In de longblaasjes nemen we zuurstof op en geven CO2 af. Via welk proces vindt deze opname en afgifte plaats?

1. diffusie
2. osmose
3. actief transport door transporteiwitten
4. passief transport door porie-eiwitten

Gaat het transport van O2 en CO2 in de longen met het concentratieverval mee?

1. ja
2. nee

Actief transport

In een cel kan ook transport plaatsvinden tegen het concentratieverval in, dit heet actief transport. Dit gebeurt niet automatisch, maar hier is energie voor nodig.

Die energie wordt geleverd door ATP moleculen.

Actief transport door transporteiwitten

Transport door blaasjes 

Blaasjes die van buiten naar binnen versmelten met het celmembraan heet endocytose en blaasjes die van binnen naar buiten versmelten heet exocytose.

Wordt er via transportblaasjes voedsel opgenomen in de cel, dan heet dit fagocytose. 

diffusie

passief via poriën

actief via transport eiwit

Niet waar

Waar

Bij transport door blaasjes kunnen stoffen zowel van binnen de cel naar buiten worden gebracht als andersom.

Bij actief transport worden stoffen van een hoge naar een lage concentratie verplaatst.

Bij passief transport is geen energie nodig en bij actief transport wel.

Transporteiwitten kunnen alleen voor actief transport gebruikt worden.

Passief transport vindt plaats door diffusie, osmose en transporteiwitten.

Osmose vindt plaats als sommige moleculen de semipermeabele wand wel kunnen passeren en andere niet, waardoor er een verschil in waterniveau ontstaat.

Diffusie vindt alleen plaats door een semipermeabele wand.

Zelfstandig werken

Wat: Paragraaf 1.5: opdr. 39 t/m 42, 44 t/m 46 en 48 t/m 51

Hoe: Je mag zacht overleggen met je buur. Heb je een vraag, lees eerst de lesstof. Lukt het niet? Steek dan je hand op (oranje). TIP: Lees voor je begint de lesstof van 1.5!

Tijd: tot 13:53 (je mag je spullen inpakken maar blijf wel zitten)

Klaar?: Ga aan de slag met de opgaven uit vorige

paragrafen die je nog niet hebt gemaakt. 

Afsluiting

Volgende les gaan we het practicum uitvoeren in tweetallen. Hiervoor krijg je een cijfer. Zowel je werkhouding, de resultaten van je proef als je verslag zal worden beoordeeld.