23-24 Literatuurgeschiedenis 1880-1914

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Literatuurgeschiedenis

1880-1914

Historische achtergrond 

• Modernisering door de industriële revolutie
• Economische bloei
• Stoommachine werd breed ingezet; reizen werd veel makkelijker
• Boeren trekken naar de stad

Historische achtergrond

• Culturele uitwisseling kwam goed op gang
• Welvaart en het toerisme groeien
• Opkomend socialisme en sociale wetgeving 
• Kinderwetje van Van Houten (1874)
• Leerplichtwet 1901

Fin de siècle 

Zelfvoldaan over het bereikte, maar ook angstig voor het nieuwe 

Overgangsperiode tussen 'oude' en 'nieuwe' kunst 

Vlucht uit de realiteit: kunst, luxe en genot 

Escapisme uit zich in => estheticisme en l'art pour l'art 

La Belle Epoque 

 Belangrijke stromingen

• Impressionisme
• Naturalisme

=> de Tachtigers & De Nieuwe Gids  

• Symbolisme
• Neoromantiek

Impressionisme

Voortzetting van en reactie op het realisme

Doel: de beleving van het moment uitdrukken

- zintuiglijke indrukken;

- veel beeldspraak;

- veel neologismen (nieuw bedachte woorden);

- vooral poëzie (Willem Kloos)

Voorbeeld van proza: Een liefde, Lodewijk van Deyssel

Naturalisme

Vervolg op het realisme

Doel: het leven van de mens niet alleen weergeven, maar ook verklaren 

- race, milieu en moment;

- determinisme;

- psychologische en sociale romans

Voorbeeld van proza: Noodlot, Louis Couperus, Een nagelaten bekentenis, Marcellus Emants 

https://www.youtube.com/watch?v=aio3DzkYfiA

De Tachtigers

Afwijzing van moraliserende, traditionele literatuur 

Oprichting De Nieuwe Gids

Grote vernieuwing binnen de poëzie

De Tachtigers

Vorm en inhoud één 

Kunst is een persoonlijke uiting: 'de allerindividueelste expressie van de allerindividueelste emotie' 

beeldspraak; woordkunst  

Symbolisme (1890-1919)

In de literatuur vooral gebruikt door Fransen, Belgen en Russen

Doel: komen tot een diepere waarheid door je uit te drukken in symbolen (woord, stijlfiguur, beeld, klank)

- nauw verwant aan de Romantiek

- mythologische droomvoorstellingen

- In Nederland de dichters: J.H. Leopold, Adriaan Roland Holst en Albert Verwey

Symbolisme

Onrust begint twintigste eeuw

Schoonheid van een hogere werkelijkheid 

Wortelt in de Romantiek 

Sluit aan bij het idee van l’art pour l’art

Literatuur, schilderkunst, beeldende kunst 

1907-1908

Tot welke stroming behoorde het werk van Louis Couperus?

1. Impressionisme
2. Naturalisme
3. Neoromantiek
4. Symbolisme

Hoe wordt deze periode in de (literatuur)geschiedenis ook genoemd?

1. La Belle Époque
2. Renaissance
3. Beweging van Tachtig
4. Impressionisme

Wat is een neologisme?

1. Een vorm van beeldspraak
2. Letterlijk taalgebruik
3. Een nieuw woord
4. Een klank

Wat is kenmerkend voor het Naturalisme?

1. determinisme
2. beeldspraak
3. zintuiglijk
4. l’art pour l’art

Wie schreef Een liefde?

1. Louis Couperus
2. Willem Kloos
3. Ida Gerhardt
4. Lodewijk van Deyssel

Opdracht 

De domineesdichters en de Tachtigers 

Zie de opdracht in de ELO